Investigating the Textbooks Used in Imam Hatip High Schools in Terms of Individualism and Collectivism

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 53 - 83, 01.06.2018

Sıddık Ağçoban

https://doi.org/10.12738/talim.2018.1.0104

Öz

In its most basic sense, individualism is the idea that every person is a personality unto themselves and that individual identity cannot be reduced to a collective identity. The attitudes, beliefs, and behaviors of a person take their legitimacy from the one’s own competence. A person has no need to endorse one’s beliefs or ideas to any other person or organization. Collectivism, on the other hand, is defined as a philosophical, religious, political, or economic thought that underlies the idea that people are dependent on each other. According to this system of thought, which is described as the opposite of individualism, people are naturally dependent on each other, and group aims are always superior to individual aims. Individual religiosity, which Islamic religious texts emphasize, means leaving the individual alone with authentic religious messages by removing intermediary people or institutions. Collective religiosity, on the other hand, is a form of religiosity that emerges as a result of communications or interactions and is often used to reinforce religious group affiliations. In this study, the textbooks used in today’s Imam-Hatip High Schools, which are vocational high schools offering education on Islam, are analyzed in terms of these two concepts. The aim of this study is to discover which form of religiosity is emphasized in the textbooks used in the Imam-Hatip High Schools.

Anahtar Kelimeler

Collective religiosity , Individual religiosity , Imam Hatip course books

İmam Hatip Liselerinde Okutulan Ders Kitaplarının Bireycilik ve Kolektivizm Açısından İncelenmesi

Öz

Bireycilik individualism en temel anlamıyla her insanı kendi başına bir kişilik olarak kabul eden ve bireysel “kimlik”in kolektif grupçu “kimlik”e indirgenemeyeceğini ileri süren düşüncedir. Kişinin tutum, inanç ve davranışları, meşruiyetini “bireyin tek başına yetkinliği”nden almaktadır. Kişi sahip olduğu inanç ve fikirleri başka herhangi bir kişi veya kuruma onaylatmak zorunda değildir. Kolektivizm ise temelinde insanların birbirine bağımlı olduğu düşüncesi yatan felsefi, dinî, politik veya ekonomik düşünce olarak tanımlanmaktadır. Bireyciliğin tam tersi olarak nitelenen bu düşünce sistemine göre, insanlar doğası gereği birbirine bağımlıdır ve grup amaçları her zaman bireysel amaçların üzerindedir. İslam dinine ait metinlerde öne çıkarılan “bireysel dindarlık”, kişi veya kurumları aradan çıkararak bireyi otantik dinî mesajlarla baş başa bırakmak anlamına gelmektedir. Kolektif dindarlık ise bir iletişim veya etkileşim sonucu ortaya çıkan ve daha çok dinî grup aidiyetini pekiştirmek için kullanılan dindarlık biçimidir. Bu çalışmada günümüz İmam-Hatip liselerinde okutulan ders kitapları bu iki kavram açısından ele alınmaktadır. Bu çalışmanın amacı İmam-Hatip liselerinde okutulan ders kitaplarının hangi dindarlık biçimini öne çıkardığına yönelik bulgular yakalamaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Kolektivizm, Bireyselcilik, Dindarlık, İmam-Hatip ders kitapları

Kaynakça

• Ağırakça, G. P. (2017). İslam ahlakı (Ed. M. H. Ağırakça). Ankara: MEB Yayınları.
• Akca, Ü. (2015), Türk sosyolojisinde organizmacı ve evrimci akım. Sosyoloji Konferansları, 52, 57‒78.
• Ardoğan, R. (2012). Kelamî açıdan birey-siyasî güç ikileminde bireysel özgürlük. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, X(20), 1‒36.
• Aydınlı, O., Erdoğdu, A., Demirel A., Türkan A., Yapıcı, A., Özbay E., … Baydaş, M. (t.y.). Seçmeli İslam tarihi (Ed. R. Yıldırım). Ankara: MEB Yayınları.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Çağrıcı, M. (1994). Da’vet (9. Cilt). İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi.
• Çakan, İ. L. (t.y.). Hadis (Ed. M. Y. Kandemir). Ankara: MEB Yayınları.
• Çakmak, E. (t.y.). İslam kültür ve medeniyeti (Ed. A. İşleyen). Ankara: MEB Yayınları.
• Çakmak, M. (2014). Çağdaş Batı ve İslam düşüncesinde dinsel dışlayıcılık. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Çelik, Ö., Yenihayat, A. ve Kurtoğlu, H. (2017). Tefsir Okumaları (Ed. K. Demirtaş). Ankara: MEB Yayınları.
• Çiçek, Y. (t.y.). Tefsir (Ed. İ. Çalışkan). Ankara: MEB Yayınları.
• Fougère, M., & Moulettes, A. (2012). A postcolonial reading of Hofstede’s Culture’s consequences. In A. Prasad (Ed.), Against the grain: Advances in postcolonial organization studies (pp. 276–301). Copenhagen: Samfunds Litteratur Press.
• Furseth, I. ve Repstad, P. (2013). Bireysel dindarlık (M. Ulu, Çev.). Bilimname, 2(2), 191‒214.
• Göregenli, M. (1995). Kültürümüz açısından bireycilik toplulukçuluk eğilimleri. Türk Psikolojisi Dergisi, 10(35), 1‒14.
• Kılavuz, U. M. (t.y.). Kelam (Ed. V. Karataş). Ankara: MEB Yayınları.
• Kılavuz, U. M., Karataş, V., Morgül, N. ve Yaşaroğlu, E. M. (t.y.). Akaid (Ed. A. İşleyen). Ankara: MEB Yayınları.
• Letwin, S. R. (2012). Muhafazakâr bireycilik üstüne (Z. Ulucak, Çev.). Muhafazakâr Düşünce, 8(32), 5‒20.
• Özdirek, R., Özdemir, A., Akkaya, V. ve Ağırakça, G. P. (t.y.). Temel dini bilgiler (Ed. S. Akkurt). Ankara: MEB Yayınları.
• Paker, K. O. (2010). Bireyselleşme ekseninde farklılaşan din temsillerimiz. Eski Yeni: Üç Aylık Düşünce Dergisi, 19, 113‒119.
• Sakal, Ö. ve Aytekin, İ. (2014). Bireycilik-toplulukçuluk değerlerinin başarı amaç yönelimlerine etkisi üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 45‒66.
• Sargut, A. S. (1994). Bireycilik ve ortaklaşa davranış ikileminde yönetim ve örgüt kuramları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49, 321–332.
• Suruş, A. (2002). Maksimum din ve minimum din (Y. Demirkıran, Çev.). Ankara: Fecr Yayınevi.
• Şahin, E. (2009). İslam Felsefesi geleneğinde özgürlük düşüncesi üzerine. Kelâm Araştırmaları Dergisi, 7(1), 121‒130.
• Ünal, M. S. (2010). Dinsel bireycilik: Tehdit mi, fırsat mı? Dinî Araştırmalar, 13(37), 5‒18.
• Ünal, M. S. (2012). Bireycilik ve din, din sosyolojisi el kitabı (Ed. N. Akyüz ve İ. Çapçıoğlu). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yaşaroğlu, K. (t.y.). Hitabet ve mesleki uygulama (Ed. H. Özarslan). Ankara: MEB Yayınları.