Metaverse ve Din Eğitimi

Year 2022, Volume: 7 Issue: 4, 1080 - 1112, 29.12.2022

Saadettin Özdemir , Ahmet Yusuf Gıynaş

https://doi.org/10.30622/tarr.1197733

Cited By: 1

Abstract

Metaverse, gerçek dünyaya bağımlı ya da bağımsız bir şekilde, gerçekleştirilemeyecek eylemler için sanal ortamda yapılma fırsatı sunan teknolojik gelişmelerdir. Metaverse; insanların sosyalleşmelerine, kendi benliklerinin oluşmasına, öz yeterliliklerinin artmasına ve kaybolmaya yüz tutmuş duygularını tekrar yaşamalarına imkân vermektedir. Buna karşılık teknolojinin kâr odaklı kullanılması, insanların teknolojik gelişmelerin hızına ayak uyduramaması, içerik kalitesinin zayıflığı ve kontrolünün zorluğu gibi nedenler metaversenin olumsuz yönleridir.
Eğitimin yaşanılan dönemin şartlarına uygun ve gelecekteki ihtiyaçları karşılayabilecek nicelik ve nitelikte olması gereklidir. Çünkü eğitimin amaçlarından biri olan toplumun ihtiyaçlarına yönelik bireyler yetiştirmek, çağın gerektirdiği şekilde eğitim-öğretim sürecine dâhil edilerek mümkün olmaktadır. Din eğitimi alanında, öğrencilerin anlamada zorluk çektikleri konuların sanal ortam aracılığı ile daha anlaşılır olması metaverseyi önemli kılmaktadır. Din öğretiminde konuların, öğrencilerin zihin ve duygu dünyasında kalıcı olabilmesi için dersler materyaller ile zenginleştirilerek öğretimin basitleştirilmesi, somutlaştırılması ve örneklendirilmesi gerekir. Derslerin yapılandırmacı, iş birlikçi, etkileşimli bir şekilde yaşayarak ve uygulayarak öğrenilmesi gerekmektedir. Metaversenin özelliklerinden dolayı bahsi geçen işlevleri yerine getirebilir. Bu sayede metaverse öğrencilerin din dersine olan tutumlarında olumlu yönde değişiklik sağlayarak, öğrencilerin ezbere bilgiden uzaklaşmasına ve yeni edindikleri bilgileri önceki bilgiler ile birleştirmelerine yardımcı olacaktır.
Din eğitiminde metaverse kullanımı dikkat edilmesi gereken bir husustur. Zira din eğitiminin hassas konuları vardır ve bu konuların öğrencilere dinin bildirdiği şekile anlatılması gereklidir. Çünkü dini konularda hakikatlerin mutlaklığı ve herkesten bağımsız olarak var olması, dinin yorumlanamaz ve kesin hükümlere sahip olması gibi durumların metaverse eğitiminde kullanılmaması gerekir. Ayrıca din eğitiminde yapılacak bir hatanın düzeltilmesi yıllar alacaktır. Bu nedenle işlenecek konuların önceden hazırlanması, ön fizibilitenin yapılması, öğretmen tarafından izlenmesi ve kontrol edilmesi gereklidir.
Bu çalışmada, metaverse tanımları, metaversenin alt dalları ve kullanım alanları, artırılmış, sanal ve karma gerçekliği bir bütün olarak bünyesinde bulunduran metaversel eğitim, eğitimde artırılmış, sanal ve karma gerçeklik, metaversel din eğitimi, din eğitimde artırılmış, sanal ve karma gerçeklik ele alınmıştır. Bu bağlamda amacımız, ulusal ve uluslararası literatürde olan çalışmalardan yola çıkarak; metaversenin anlamı, alanları ve hangi alanlarda kullanıldığını belirlemek ve metaversenin eğitim ve özelde din eğitimi alanında kullanımını ve kullanılabilirliğini belirlemektir.

Keywords

Metaverse, Arttırılmış Gerçeklik, Sanal Gerçeklik, Eğitim, Din Eğitimi.

Supporting Institution

YOK

Project Number

YOK

Thanks

YOK

Metaverse and Religious Education

Abstract

Metaverse is a technological development that offers the opportunity to be performed in the virtual environment for actions that cannot be performed in the real world, either dependent on or independently of the real world. Metaverse; It allows people to socialize, form their own selves, increase their self-efficacy and relive their lost emotions. On the other hand, there are also negative aspects such as the profit-oriented use of technology, the inability of people to keep up with the pace of technological developments, the weakness of content quality and the difficulty of control.
The education should be suitable for the conditions of the period and the quantity and quality that can meet future needs. Because one of the aims of education is to raise individuals for the needs of society; It is done by being included in the education-teaching process as required by the age. In the field of religious education, the fact that the subjects that students have difficulty in understanding are more understandable through the virtual environment makes the metaverse important. In order for the subjects to be meaningful in the mind and emotional world of the students in religious education, the teaching stages should be enriched, simplified, concretized and exemplified. Due to the characteristics of the metaverse, the lessons can be constructivist, collaborative, interactive and learning by living and doing. In this way, it will help students to move away from rote knowledge and combine newly acquired knowledge with previous knowledge by providing a positive change in students' attitudes towards religion lessons.
The use of metaverse in religious education is a matter to be considered. Because religious education has sensitive issues and these issues need to be explained to students well. Because the absoluteness of the truths in religious matters and their existence independently of everyone else, and the fact that religion has uninterpretable and definite provisions, will not be possible to use in metaverse education. In addition, it will take years to correct a mistake made in religious education. For this reason, it is necessary to prepare the topics to be covered in advance, to make the pre-feasibility and to be monitored and controlled by the teacher.
In this study, metaverse definitions, sub-branches, usage areas, metaverse education, augmented, virtual and mixed reality in education, metaverse religious education, augmented, virtual and mixed reality in religious education are discussed. In this context, our aim is based on the studies in the national and international literature; The meaning of the metaverse is to determine the areas and in which areas it is used and to determine the use and usability of the metaverse in the field of education and especially religious education.

Keywords

Metaverse, Augmented Reality, Virtual Reality, Education, Religious Education.

Project Number

YOK

References

• Abdüsselam, M. S., (2014). Fizik Öğretiminde Artırılmış Gerçeklik Ortamlarının Kullanımlarına İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri: 11.Sınıf Manyetizma Konusu Örneği. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4 (1), 59–74.
• Alınlı, C., & Yazıcı, F. (2020). 8. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarının Öğrencilerin Akademik Başarılarına Etkisi ve Öğrencilerin Artırılmış Gerçeklik Uygulamasına Karşı Tutumları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (15), 99-113.
• Alkan, Cevat, (1984). Eğitim Teknolojisi, Ankara: Yargıçoğlu Matbaası.
• Alver, A. (2020). Sanatta Oyunsallık ve Kurgu. Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Aktamış, H., & Arıcı, V. (2013). Sanal Gerçeklik Programlarının Astronomi Konularının Öğretiminde Kullanılmasının Akademik Başarı ve Kalıcılığa Etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (2), 58-70.
• Akpınar, B. & Akyıldız, T. Y. (2022). Yeni Eğitim Ekosistemi Olarak Metaversal Öğretim. Journal of History School, 56, 873-895.
• Alankuş, Z. & Anıl, F. (2022). Metaverse Evreninde Pazarlama: 7p Pazarlama Karması Üzerinden Bir Değerlendirme. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları Dergisi, 5 (1), 134-168.
• Aslan, E. Ş. & Kolancı, D. (2018). Semantik Web’in Marka İtibarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma. The Journal of International Scientific Researches, 3 (4), 208-220.
• Arslan, A. & Elibol, M. (2015). Eğitsel Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarının İncelenmesi: Android İşletim Sistemi Örneği. International Journal of Human Sciences, 12 (2), 1792-1817.
• Arslan, A. (2015). Eğitim ve Öğretimde Sosyal Medyanın Kullanımı. Sosyalleşen Olgular Sosyal Medya Araştırmaları 2. (191-219). Konya: Çizgi Kitapevi.
• Arslan, S., Bütün, M., Gökçek, T., Güneş, G., Çakıroğlu, O., Baran, B., & Coştu, S. (2017). Yaşamdaki Matematiğe Yönelik 3b Sanal Öğrenme Ortamının (Mathlıfe) Uygulanması: Deneyimler ve Zorluklar. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 8 (3), 459-480.
• Arvanitis, T. N., Petrou, A., Knight, J. F., Savas, S., Sotiriou, S., Gargalakos, M., & Gialouri, E. (2009). Human Factors and Qualitative Pedagogical Evaluation of A Mobile Augmented Reality System for Science Education Used By Learners With Physical Disabilities. Personal and Ubiquitous Computing, 13 (3), 243-250.
• Aşıkoğlu, N. (2011). Din Öğretiminde Öğretmenin Rolü ve Din Dersi Öğretmeni Yeterlilikleri: (Türkiye Örneği). Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15 (1), 5-13.
• Aydın, B. (2003). Bilgi Toplumu Oluşumunda Bireylerin Yetiştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (14), 183-190.
• Aydoğan, D., Yengin, D. & Bayrak, T. Sanatın Hibrit Gerçeklik Alanı: Metaverse. Yedi, (28), 53-66.
• Baltacı, A. (2018). İslam Eğitim Tarihinde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Kullanımı: Tarihsel Bir Analiz. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (12), 75-98.
• Bakioğlu, A. & Şentuna, T. (2001). İnternet İle Eğitimde Öğretmen ve Okul Yöneticilerinin Görevleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,9 (9), 10-18.
• Baudrillard, J. (2014). Simülakrlar ve Simülasyon (Çev. O. Adanır). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bilen, M. (2002). Plandan Uygulamaya Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bilgin, B. & Selçuk, M. (1997). Din Öğretimi Özel Öğretim Yöntemleri, Ankara: Gün Yayıncılık.
• Binark, F., & Koray, L. (2011). Sivil Toplum Örgütleri için Bilişim Rehberi. Sivil Toplum Geliştirme Merkezi, Ankara: Uzerler Matbaası.
• Bronack, S. C. (2011). The Role of İmmersive Media in Online Education. The Journal of Continuing Higher Education, 59 (2), 113-117.
• Cemaloğlu, N. (2021). Bilimsel Araştırma Teknikleri ve Etik, 3. Baskı, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Çavaş, B., Huyugüzel, Çavaş P., & Taşkın Can, B. (2004). Eğitimde Sanal Gerçeklik, The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3, 110-116.
• Çakır, R., Solak, E., & Tan, S. S. (2015). Artırılmış Gerçeklik Teknolojisi ile İngilizce Kelime Öğretiminin Öğrenci Performansına Etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi,1 (1), 45-58.
• Çilenti, K. (1994) Eğitim Teknolojisi ve Öğretim, İstanbul: Kadıoğlu Matbaası.
• Demir, R. (2017). Beyin Temelli Öğrenme Yaklaşımına Dayalı Din Öğretimi. Adana: Karahan Kitabevi.
• Demir, R. (2019). Sanal Gerçeklik Gözlüğüne Dayalı Din Öğretimine Yönelik Öğretmen Adaylarının Tutumu. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (1), 847-861.
• Demirbağ, İ. (2020). Üç Boyutlu Sanal Dünyalar. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6 (4), 97-112.
• Demirci, N. & Çirkinoğlu, A. (2004). Öğrencilerin Elektrik ve Manyetizma Konularında Sahip Oldukları Önbilgi ve Kavram Yanılgılarının Belirlenmesi. Journal of Turkish Science Education, 1 (2), 116-138.
• Dinler, Z. (2000). Bilimsel Araştırma ve İnternet’e Bağlı Bilgi Merkezleri. Bursa: Ekin Kitapevi Yayınları.
• Durak, A., & Yılmaz, F. G. K. (2019). Artırılmış Gerçekliğin Eğitsel Uygulamaları Üzerine Ortaokul Öğrencilerinin Görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (2), 468-481.
• Durak, H. Y., Sarıtepeci, M., & Çam, F. B. (2020). Arkeoloji Alanında Artırılmış Gerçeklik Teknolojisinin Kullanımına Yönelik Üniversite Öğrencilerinin Görüşlerinin İncelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8 (1), 156-179.
• Doğan, R. & Tosun, C. (2003). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi Özel Öğretim Yöntemleri (6,7,8. Sınıflar İçin). Ankara: Pegem Yayınları.
• Doğan, D. & Seferoğlu, S. S. (2015). Mobil Cihazlar ve Eğitimde Dijital Dönüşüm. 539-563, (Ed.) Akkoyunlu, B., İşman, A. ve Odabaşı, H. F., Eğitim Teknolojileri Okumaları, Tojet, Ankara.
• Duan, H., Li J., Fan, S., Lin Z., Wu X, &Cai, W., (2021). Sosyal Fayda için Metaverse: Bir Üniversite Kampüsü Prototipi, 29. Açma Uluslar Arası Multimedya Konferansı Tutanakları İçinde, 153-161.
• Efendioğlu, A. (2006) Anlamlı Öğrenme Kuramına Dayalı Olarak Hazırlanan Bilgisayar Destekli Programın İlköğretim Öğrencilerinin Akademik Başarılarına ve Kalıcılığa Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 93, Adana.
• Erbay, H., Şimşek, İ. & Kirişçi M. (2019). Üç Boyutlu Sanal Öğrenme Ortamında 5. Sınıf Düzeyinde Kesirlerin Öğretimi Second Life Örneği, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (1), 139-154.
• Erkılıç, H., & Dönmez, S. C. (2020). Sanal Gerçeklik Anlatısının İzini Sürmek: Trinity Vr ve Selyatağı Vr Örnekleri. Sinefilozofi, 318-344.
• Fer, S. & Cırık, İ. (2007). Yapılandırmacı Öğrenme: Kuramdan Uygulamaya, İstanbul: Morpa Yayınları.
• Göker, G. (2017). Dijital Heterotopyalar:“Başka” Bir Bağlamda Yeni Medya. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9 (4), 164-188.
• Gümbür, Y. (2019). Sosyal Bilgiler Dersinde Artırılmış Gerçeklik Uygulaması Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarısına, Tutumuna ve Motivasyonuna Etkisi (Master's Thesis, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Güneş, A. (2017). Din Öğretimi Materyalleri. (3. Baskı). İstanbul: Dem Yayınları.
• Uzun Hazneci, Ö. (2019). Güncel Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarının Eğitim Alanında Kullanımı Üzerine Bir İnceleme. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Uluslararası 1000. Yıl Eğitim Sempozyumu, Samsun, 499-508.
• Huizinga, J. (2006). Homo Ludens: Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İbili, E. (2013). Geometri Dersi İçin Artırılmış Gerçeklik Materyallerinin Geliştirilmesi, Uygulanması ve Etkisinin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara, Gazi Üniversitesi.
• İpek, A. R. (2020). Artırılmış Gerçeklik, Sanal Gerçeklik ve Karma Gerçeklik Kavramlarında İsimlendirme ve Tanımlandırma Sorunları. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 9 (71), 1061-1072.
• İşman, A. (2015). Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Tasarımı. Eğitim Teknolojileri Okumaları Editörler: Buket Akkoyunlu, Aytekin İşman, Hatice Ferhan Odabaşı, Nisan.
• Kar, T., Çiltaş, A., & Işık, A. (2011). Cebirdeki Kavramlara Yönelik Öğrenme Güçlükleri Üzerine Bir Çalışma. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (3), 939-952.
• Karagozlu, D., & Ozdamli, F. (2017). Student Opinions on Mobile Augmented Reality Application and Developed Content in Science Class. Tem Journal, 6 (4), 660.
• Karataş Coşkun, M. (2017). İçeriğin Öğretim İçin Düzenlenmesi, Öğretim İlke ve Yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Kayabaşı, Y. (2002). Sanal Gerçeklik ve Eğitim Amaçlı Kullanilmasi. Turkish Online, 151.
• Kaymakcan, R. (2007). Türkiye'de Din Eğitiminde Çoğulculuk ve Yapılandırmacılık: Yeni Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programı Bağlamında Bir Değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7 (1), 177-210.
• Hirsh-Pasek, K., Zosh, J., Hadani, H. S., Golinkoff, R. M., Clark, K., Donohue, C., & Wartella, E. (2022). A Whole New World: Education Meets The Metaverse. Policy.
• Kiral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 170-189.
• Kocakülah, M.S., (1999). Türk Üniversite Birinci Sınıf Öğrencilerinin Elektormanyetizma Anlayışlarının Gelişimi ve Öğretime Etkileri Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Leeds Üniversitesi Leeds.
• Koçoğlu, E., Akkuş, İ., & Özkan, U. (2018). Yeni Bir Öğrenme Ortamı Olarak Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarıyla Sosyal Bilgiler Öğretimi. Pegem Atıf İndeksi, 313-340.
• Korkmaz, M. (2014). Din Öğretimi Teknolojisi ve Materyal Geliştirme. Kayseri: Tezmer Yayınları.
• Kuş, O. (2021). Metaverse:‘Dijital Büyük Patlamada Fırsatlar ve Endişelere Yönelik Algılar. Intermedia International E-Journal, 8 (15), 245-266.
• Özden, Yüksel, (1999) Eğitimde Yeni Değerler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Özmen, H. (2004). Fen Öğretiminde Öğrenme Teorileri ve Teknoloji Destekli Yapılandırmacı (Constructivist) Öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3 (1), 100-111.
• Peddie, J. (2017). Augmented Reality: Where We Will All Live. Springer.
• Roussou, M. (2004). Learning By Doing And Learning Through Play: An Exploration of İnteractivity in Virtual Environments for Children. Computers in Entertainment (Cıe), 2 (1), 10-10.
• Scales, T. (2018). The Reality from Virtual Reality. International Journal of The Academic Business World, 12 (2), 67-68.
• Selonen, P., Belimpasakis, P., You, Y., Pylvänäinen, T., & Uusitalo, S. (2012). Mixed Reality Web Service Platform. Multimedia Systems, 18 (3), 215-230.
• Seyidoğlu, H. (2009). Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı. (10 B.). İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Singhal, S., Bagga, S., Goyal, P., & Saxena, V. (2012). Augmented Chemistry: Interactive Education System. International Journal of Computer Applications, 49 (15).
• Sırakaya, M. (2015). Artirilmiş Gerçeklik Uygulamalarinin Öğrencilerin Akademik Başarıları, Kavram Yanılgıları ve Derse Katılımlarına Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sırakaya, M. & Seferoğlu, S. S., Öğrenme Ortamlarında Yeni Bir Araç: Bir Eğitlence Uygulaması Olarak Artırılmış Gerçeklik, (Edt: A. İşman, F. Odabaşı ve B. Akkoyunlu), Eğitim Teknolojileri Okumaları, Tojet ve Sakarya Üniversitesi, Adapazarı, 2016, ss. 417–438.
• Sırakaya, M. &, Sırakaya, D. A., Artırılmış Gerçekliğin Fen Eğitiminde Kullanımının Tutum ve Motivasyona Etkisi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 26 (3), 2018, ss. 887–905.
• Şahin, S. (2019). Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarının İlkokul 2. Sınıf Öğrencilerinin Deyimleri Öğrenme Düzeylerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Taşkıran, A. (2017). Dijital Çağda Yükseköğretim. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 96-109.
• Tepe, T., Kaleci, D., & Tüzün, H. (2016, May). Eğitim Teknolojilerinde Yeni Eğilimler: Sanal Gerçeklik Uygulamaları. In10th International Computer and Instructional Technologies Symposium (Icıts) (Vol. 16, No. 18, 547-555).
• Türk, G. D., Bayrakcı, S., & Akçay, E. (2022). Metaverse ve Benlik Sunumu. Turkish Online Journal of Design Art And Communication, 12 (2), 316-333.
• Yengin, D. & Bayrak, T. (2018). Tüketimin Oyunlaştırılmasıyla Artırılmış Gerçeklik. Etkileşim, (1), 56-77.
• Yiğitoğlu, M. (2022). Religious Virtual Living and Metaverse on The Real World. Afro Eurasian Studies, 10 (1), 5-14.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, Y. S. (2022). Metaverse ve kent Algısı: Metaverse Elementi Olarak Flaneur Deneyimi, Yüksek Lisans Tezi.
• Zengin, H. K. (2018). Din Öğretiminde Eğitsel Oyunların Kullanımı. Journal of International Social Research, 11 (55). İnternet Kaynakları:
• Alan, Ümit, Metaverse Bir Kuş Değil, Biz De Havaya Bakmıyoruz. Https://Www.Birgun.Net/Haber/Metaverse-Bir-Kus-Degil-Biz-De-Havaya-Bakmiyoruz-363924 Erişim Tarihi: 05.10.2022.
• Aydın, İ. H. (2021). Metaverse, Yaşam 4.0 (Beynimde Fırtınalar!)Https://Www.Akademikakil.Com/Metaverse-Yasam-4-0/İsmailhakkiaydin/ Erişim Tarihi: 23.10.2022.
• Ayiter, E. (2008, June). Art Education İn A Metaverse: Ground-C. In Edmedia Innovate Learning (Pp. 4001-4009). Association for The Advancement of Computing in Education (Aace). Https://Research.Sabanciuniv.Edu/İd/Eprint/9201/ Erişim Tarihi: 15.10.2022. Ball, M. The Metaverse: What İt İs, Where To Find İt, And Who Will Build İt, 2020; Https://Www.Matthewball.Vc/All/Themetaverse Erişim Tarihi: 20.10.2022.
• Gürbüz, Ahmet Burçin, Mimarlar için Metaverse, 2021; Https://Www.Youtube.Com/Watch?V=4rzxjntf2yy Erişim Tarihi: 27.10.2022.
• Kutlu, M. O., Uğuz, S., Günay, S., Etiz, B., & Cihan, E. Yol Gösterici Bir Öğretim Tasarımı Kuramı: Cm Reigeluth’un “Öğretimi Ayrıntılı Düzenleme Kuramı-Bir Örnek Uygulama. Journal of Continuous Vocational Education and Training, 2 (1), 67-82. Https://Www.Researchgate.Net/Publication/349537131_Yol_Gosterıcı_Bır_Ogretım_Tasarımı_Kuramı_Cm_Reıgeluth'un_Ogretımı_Ayrıntılı_Duzenleme_Kuramı_-Bır_Ornek_Uygulama Erişim Tarihi: 27.10.2022.
• Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği, 2021, 9. Madde, Https://Www.Resmigazete.Gov.Tr/Eskiler/2021/10/20211014-1.Htm Erişim Tarihi: 27.10.2022.
• Hirsh-Pasek, K., Zosh, J., Hadani, H. S., Golinkoff, R. M., Clark, K., Donohue, C., & Wartella, E. (2022). A Whole New World: Education Meets The Metaverse. Policy. Https://Www.Google.Com/Search?Q=Pasek+Vd.%2c+A+Whole+New+World%3a+Education+Meets+The+Metaverse&Rlz=1c1gcea_Entr975tr975&Oq=Pasek+Vd.%2c+A+Whole+New+World%3a+Education+Meets+The+Metaverse&Aqs=Chrome.0.69i59.2039570j0j4&Sourceid=Chrome&İe=Utf-8 Erişim Tarihi: 27.10.2022.
• Seferoğlu, S. S. (2014). Dijital Araçlar ve Eğitim. Hürriyet Gazetesi. https://www.hurriyet.com.tr/egitim/dijital-araclar-ve-egitim-27537187 Erişim Tarihi: 27.10.2022.
• Temel, H. Y., & Yapraklı, H. (2015). Küreselleşen Dünyada İşsizlik.İcep (P. 1.12). Makedonya: Researchgate. Https://Www.Researchgate.Net/Publication/283123031_Kuresellesen_Dunyada_Issizlik Erişim Tarihi: 27.10.2022.
• Wang, Y., Su, Z., Zhang, N., Xing, R., Liu, D., Luan, T. H., & Shen, X. (2022). A Survey on Metaverse: Fundamentals, Security, and Privacy. Ieee Communications Surveys & Tutorials. Https://Www.Researchgate.Net/Publication/359052509_A_Survey_On_Metaverse_Fundamentals_Security_And_Privacy Erişim Tarihi: 27.10.2022.
• Yüksel, Ş., & Yıldız, R. A. S. Metaverse Dünyasında Değişen Sanal-Gerçek Mekânlar ve Tasarımcının Rolü. Https://Www.Researchgate.Net/Publication/359176661_Metaverse_Dunyasında_Degısen_Sanal- Gercek_Mekanlar_Ve_Tasarımcının_Rolu_Changıng_Vırtual-Real_Places_In_The_Metaverse_World_And_The_Role_Of_The_Desıgner Erişim Tarihi: 15.10.2022
• URL1: https://www.getmidas.com/midasin-kulaklari/midas-bakisi-metaverse-yatirimi-ve-hisseleri-1-bolum-p-4521/ Erişim Tarihi:16.10.2022