Ibn Al-Arabî's Understanding of Politics an Administration

Year 2024, Issue: 54, 1 - 61, 30.12.2024

Abdurrahim Alkış

https://doi.org/10.70951/tasavvufdergisi.1511899

Abstract

One of the literary genres in the history of Islamic thought is works related to politics and administration. Islamic thinkers have written hundreds of works in this field, many of which have served as essential resources for numerous sultāns and viziers. One such thinker who wrote original works according to his own thought system is Muhyi al-Dīn Ibn al-Arabī (d. 1240). Ibn al-Arabī expresses very unique ideas in his one-volume work al-Tadbīrāt al-İlāhīyya fi Islāh al-Mamlaka al-İnsāniyya, which he dedicated to these topics, and in his encyclopedic work al-Futuhāt al-Makkiyya, consisting of 37 notebooks. In our study, we will primarily try to identify his views and influences based on these two works. We will especially examine his views on politics and administration within the framework of his famous theory of Wahdat al-Wujūd (Unity of Existence). This is because Ibn al-Arabī sees this world as a reflection of the supreme realms. According to him, the beings and events in this world are merely interactions of what he calls "levels of existence" that are arranged hierarchically. According to him, the interaction and hierarchy between the essence-attributes-names at the higher levels is reflected in the interaction between the spirit, soul and body at the lower levels, albeit with different reflections.

Keywords

Tasavvuf, İbn al Arabi, Politics, Administration, Tawhid

İbnü’l-Arabî’nin Siyaset ve İdare Anlayışı

Abstract

İslâm düşünce tarihinin bir yazın türü de siyaset ve idare ile ilgili yazılan eserlerdir. İslâm düşünürleri bu alanda yüzlerce eser kaleme almış, bu eserler pek çok sultan ve vezir için başucu kaynak eser olmuştur. Bu alanda kendi düşünce sistemine özgün eserler kaleme alan bir düşünür de Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’dir (v. 638/1240). İbnü’l-Arabî bu tür konulara tahsis ettiği bir ciltlik et-Tedbîratü’l-İlâhiyye fî ıslâhi’l-memleketi’l-insâniyye isimli eserinde ve 37 sifr’den/defterden oluşan el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye isimli ansiklopedik eserinde çok özgün fikirler beyân eder. Biz bu çalışmamızda ağırlıklı olarak bu iki eseri üzerinden siyaset alanındaki görüşlerini ve etkilerini tespit etmeye çalışacağız. Özellikle bu konularla ilgili görüşlerini ünlü nazariyesi vahdet-i vücûd anlayışı çerçevesinde ele alacağız. Çünkü İbnü’l-Arabî bu âlemi yüce âlemlerin izdüşümü olarak görür. Ona göre şu içerisinde yaşadığımız âlemdeki varlıklar ve olaylar “varlık mertebeleri” diye isimlendirdiği mertebelerin üstlü-altlı olarak etkileşiminden ibarettir. Ona göre zât-sıfât-esmâ arasında üst mertebelerde olan etkileşim ve hiyerarşi farklı yansımalarla da olsa alt mertebelerdeki ruh, nefs ve beden arasındaki etkileşime yansır.

Keywords

Tasavvuf, İbnü’l-Arabî, Siyâset, Yönetim, Tevhîd

نظريات ابن العربي في السياسة والإدارة

Abstract

من المجالات التي كُتب عنها في تاريخ الفكر الإسلامي هي المواضيع المتعلقة بالسياسة والإدارة. وقد كتب المفكرون الإسلاميون مئات المؤلفات في هذا المجال، وأصبحت هذه المؤلفات مرجعًا أساسيًا للعديد من السلاطين والوزراء. من هؤلاء المفكرين الذين كتبوا أعمالًا أصلية وفقًا لقناعاتهم الفكرية محيي الدين بن العربي (ت 638/1240). وقد أولى ابن العربي اهتماما كبيرا بمثل هذه المواضيع في كتابه المكون من مجلد واحد بعنوان "التدبيرات الإلهية في إصلاح المملكة الإنسانية" وفي كتابه الموسوعي "الفتوحات المكية" المكون من 37 سفراً . وسنحاول في هذه الدراسة التعرف على آرائه وتأثيراته ومساهماته في مجال السياسة بشكل رئيسي من خلال هذين العملين. وسنركز بشكل خاص على مناقشة آرائه حول هذه القضايا في إطار نظريته الشهيرة "وحدة الوجود". وذلك لأن ابن العربي يرى أن هذا العالم هو انعكاس للعوالم العليا. فإن الكائنات والأحداث والوقائع في العالم الذي نعيش فيه تتكون من تفاعل المراتب العلية، التى تعرف بـ"مراتب الوجود". ومن وجهة نظره فإن التفاعل والتراتب بين الذات والصفات والأسماء في المستويات العليا ينعكس على التفاعل بين الروح والنفس والجسد في المستويات الأدنى، وإن كان هذا الانعكاس بأشكال مختلفة

Keywords

التصوف, ابن العربي, السياسة, الإدارة, التوحيد

References

• Addas, Claude. İbnü’l-Arabî: Kibrît-i Ahmer’in Peşinde. çev. Atila Ataman. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2004.
• Alkış, Abdurrahim. “Vahdet-i Vücûd Âriflerine Göre Eimme-i Seb’a (Ümmehât-ı Esmâ) İmâmü’l-Eimme ve Cenâb-ı Hakk’ın Sayısız İsimleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 9/31 (2010), 233-259.
• Câmî, Ebu'l-Berekât Nûreddin Abdurrahman b. Ahmed b. Muhammed Câmî. Nakdu’n-nusûs fî şerhi Nakşi’l-Fusûs. thk. William Chittick. Tahran: Müessese-i Mütalaat ve Tahkikat-ı Ferhengi, 2. Basım, 1992.
• Gazzâlî, Ebû Hamid Huccetülislâm Muhammed b. Muhammed Gazzâlî. el-Maksadü’l-esnâ fî şerhi maânî esmâi’l-lahi’l-hüsnâ, thk. Fadluhu Şehâde. Beyrût: Dârü’l- Meşrık, 2. Baskı,1971.
• Hemida, Doha Tazi. “A Sufi Conception of Order: Ibn ʿArabī’s Discourse on Governance”. Journal of İslamic Studies 35/1 (2024), 46-81.
• İbn Arabi, Muhyiddin. et-Tedbîrâtü’l-İlahiyye fî ıslâhi Memleketi’l-İnsâniyye Tercüme ve Şerhi. çev. Ahmet Avni Konuk. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
• İbn Arabi. Divine Governance of the Human Kingdom. çev. Tosun Bayrak. Louisville: Fons Vitae Publishing, 1997.
• İbn Arabî. Fütûhât-ı Mekkiyye. çev. Ekrem Demirli. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2006.
• İbn-i Berrecân, Ebu’l-Hakem Abdusselâm b. Abdirrahman b. Muhammed b. Berrecân. Şerhu esmi’l-lâhi’l-hüsnâ= Sarh asma’Allah al-husna (comentario sobre los nombres mas bellos de dios). hzr. Purificacıό de la Torre. Madrid: Cooperaciόn Espaňola, Agencia Espanola de Cooperacion Internacional (el-Vekaleti’l-İsbaniye li’t-Teavünü’d-Devli), 2000.
• İbnü’l-Arabî, Ebu Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Ali İbnü'l-Arabî. el-Fütûhât el-Mekkiyye. hzr. Ahmed Şemseddîn. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• İbnü’l-Arabî, Ebu Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Ali İbnü'l-Arabî. Kitâbü inşâi’d-devâir. La Production Des Cercles, Paul Fenton-Maurice Gloton, texte arabe établi par H. S. Nyberg, Philosophie İmaginaire, éditions de l’éclat, Paris: 1996.
• İbnü’l-Arabî, Ebu Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Ali İbnü'l-Arabî. Keşfü’l-ma’nâ an sirri esmâi’l-lahi’l-hüsnâ. thk. Pablo Beneito. Kum: Neşr-i Bahşâyiş, basım eksik, 1419.
• İbnü’l-Arabî, Ebu Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Ali İbnü'l-Arabî. Tedbirat-ı İlâhîyye Tercüme ve Şerhi. çev. Ahmed Avni Konuk. yay. haz. Mustafa Tahralı. İstanbul: İz Yayıncılık, 1992.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Ali İbnü'l-Arabî. Füsûsu’l-hikem. hzr. Mahmud Erol Kılıç - Abdurrahim Alkış. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2016.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Alî. el- Fütûhâtu’l-Mekkiyye. thk. Mahmûd Matarcî. Beyrût: Dârü’l-Fikr, 1994.
• Kartal, Abdullah. “İbnü’l-Arabî’ye Göre Velâyet-Nübüvvet Bağlamında Tasavvuf-Siyâset İlişkisi: Manevî Otorite ve Maddî İktidâr”. Tarihten Günümüze Sûfî-Siyâset İlişkileri. ed. Salih Çift-Takyettin Karakaya. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2020.
• Kartal, Abdullah. “İbnü’l-Arabî’ye Göre Velâyet-Nübüvvet Bağlamında Tasavvuf-Siyaset İlişkisi: Manevî Otorite ve Maddî İktidar”. Tarihten Günümüze Sûfî - Siyaset İlişkileri. ed. Salih Çift ve Takyettin Karakaya. 203-226. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2020.
• Kâşânî, Abdürrezzâk b. Ebi’l-Ganâim b. Ahmed el-Kâşânî. Istılâhâtü’s-sûfîyye. thk. Muhammed Kemâl İbrâhîm Câfer. Kāhire: el-Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-Âmme li’l-Kitâb, 1981.
• Konuk, Ahmed Avnî. Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi. hzr. Mustafa Tahralı vd. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2017.
• Konuk, Ahmed Avnî. Mesnevî-i Şerîf Şerhi. hzr. Selçuk Eraydın-Mustafa Tahralı. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2004.
• Mûsulî, Ebü’l-Meâlî Muhammed b. Mansûr b. Hubeyş. Temsîlü’l-mü’mini bi’l-medîne. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu, 4875), 125-127 vr.
• Öteleş, Zeliha. Ahlâk ve Siyaset Felsefesi Açısından Sırru’l-Esrâr ile Tedbîrât-ı İlâhiyye’nin Karşılaştırılması. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Öztürk, Özkan. “Osmanlı Siyaset Düşüncesi ve İbnü’l-Arabî: et-Tedbîrâtü’l-İlâhiyye Üzerinden Bir Okuma”. Osmanlı’da İlm-i Tasavvuf. ed. Ercan Alkan ve Osman Sacid Arı. 745-766. İstanbul: İSAR Yayınları, 2018.
• Öztürk, Özkan. “Osmanlı Siyâset Düşüncesi ve İbnü’l-Arabî: et-Tedbîrâtü’l-İlâhiyye Üzerinde Bir Okuma”. Osmanlı’da İlm-i Tasavvuf. ed. Ercan Alkan-Osman Sacid Arı. İstanbul: İsar Yayınları, basım eksik, 2018.
• Öztürk, Özkan. “Ruha Gelen Elçiler: et-Tedbîrâtü’l-İlâhiyye’de Karakter Onarımı”. Uluslararası Kişilik ve Karakter İnşâsında Dinin Yeri Sempozyumu. ed. Yavuz Ünal vd. 2/443-455. Ordu: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2016.
• Öztürk, Özkan. “Tasavvufî Düşüncede İlâhî İsimlerin Fiilleri Olarak Siyaset”. Teklif: 2 Aylık Düşünce Dergisi 7, (2023), 136-146.
• Öztürk, Özkan. Siyaset ve Tasavvuf Osmanlı Siyasi Düşüncesinde Tasavvufun Tezahürleri. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
• Öztürk, Özkan. Tasavvuf Geleneğinin Osmanlı Siyasî Düşüncesinde Tezâhürü. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Taşköprizâde Ahmed Efendî. Risâle fî beyâni esrâri’l-ḫilâfeti’l-insâniyye ve’s-salṭanati’l-maʿneviyye. İstanbul: Süleymaniye Ktp., Cârullah Efendi, 2098, vr. 88-114; Nuruosmaniye Ktp., 4902/5, vr. 28-45.