Research Article
BibTex RIS Cite

On The Uryanhai Etnicon

Year 2019, Volume: 9 Issue: 14 - Tuva Dosyası, 111 - 116, 25.04.2019

Abstract

In the following article, we explore the ethnicon Uryanhai used to denote the Tuvan people. In ancient and medieval sources, Tuvans are referred to with their own ethnicon, but starting with 1270s, Uryanhai became common. Until 1921, the time of formation of Tuvan People's Republic, several ethnicons would be used to refer to Tuvans depending on their living place:Tandy Uryanhai, Altai Uryanhai Altyn Köl Uryanhai In Mongolia, Tuvans were called Uryanhai; starting with 1990, they have been using Tyva to refer to themselves. We also offer a review of historical and ethnographic works dealing with the  Uryanhai ethnicon. 

References

  • Бадамхатан, С. (1996). Монголын угсаатны зүй. УБ.
  • Гантулга, Ц. (2000). Алтайн урианхайчууд. УБ.
  • Монголын нууц товчоо (1990). У.
  • Золбаяр Г. (2015). Алтайн урианхайн угсаатны зүй. УБ.
  • Золбаяр Г. (2006). «Алтан нуурын урианхайчууд хаана байна» Алтай судлал сэтгүүл. УБ., No 2.
  • Рашид Ад-Дин. (2002). Судрын чуулган. УБ.
  • Очир ,А. (1993). Монголын ойрдуудын түүхийн товч. УБ.
  • Оюунжаргал, О. (2011). Манж чин улсаас монголчуудыг захирсан бодлого. УБ.

Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел

Year 2019, Volume: 9 Issue: 14 - Tuva Dosyası, 111 - 116, 25.04.2019

Abstract

Ортаа үе болгаш бурунгу төөгү бижиктерде тываларны бодунуӊ үндезин ады-биле адап демдеглеп арттырган болза XIII дугаар чүс чылдыӊ 70 чылдарындан эгелеп уранхай деп ниити ат-биле адап, тыва деп адавайн, 650 хире чыл болган. XIII дугаар чүс чылдыӊ эгези 1207 чылдан эгелеп тывалар бодунуӊ тускай байдалын ышкынып, Улуг Моол империяныӊ адаанга киргеш, 1757 чылга чедир  ММоолдуӊ улуг биче хааннарынга үндүрүг төлеп тургаш, 1757 чылдан эгелеп Манчы Кыдаттыӊ дарлалынга кирип, Моолдуӊ хаанынга болгаш Манчы хаанынга дапкыр үндүрүг төлеп келген.1921 чылда бот уранхайы, Алдын хөлдүӊ уранхайы деп, чурттап турган чер аайы-биле, адап келген. чылдан эгелеп Таӊды Тывазы бодунуӊ тыва деп адын тып алган болза, Моолдун тывалары уранхай деп ниити ат-биле чорааш, 1990 чылда бодунуӊ тыва деп адын тып,

Моолдуӊ чазаа Моолда тывалар чурттаар деп албан ёзу-биле чөпшээрээн. 

Özet
Orta çağ ve eski dönemlere ait belgelerde Tuva adının kullanıldığı bilinse de 13. yüzyılın son
çeyreğinden itibaren bu etnonim yerine, Tuvaların, Uryanhay adıyla adlandırıldıkları ve Tuva
adının 650 yıl boyunca adlandırmada kullanılmadığı görülmektedir. 1207 yılından itibaren
Tuvalar Moğol hakimiyeti altına girmiş, 1757 yılına kadar Moğol hanlarına vergi ödemişlerdir.
1757 yılından itibaren ise Mançu yönetimine dahil olan Tuvalar, hem Moğol hem de Mançu
hanlarına tekrar vergi ödemişlerdir. 1921 yılında kendi bağımsız Tannu Tuva Cumhuriyetlerini
kuran Tuvalar bu yıldan itibaren Tıva adını kullanmaya başlasalar da Moğol Tuvaları Uryanhay
adıyla anılmaya devam etmiş, 1990 yılında kendilerini Tıva olarak Moğolistan hükümetine kabul
ettirmişlerdir. Bu makalede Tuvaları hangi dönemlerde hangi bölgelerde Uryanhay adıyla
anıldığı, hangi eserlerde ve bilimsel çalışmalarda bu ada yer verildiği ayrıca Uryanhay
kelimesinin etimolojisi üzerinde durulmuştur.

References

  • Бадамхатан, С. (1996). Монголын угсаатны зүй. УБ.
  • Гантулга, Ц. (2000). Алтайн урианхайчууд. УБ.
  • Монголын нууц товчоо (1990). У.
  • Золбаяр Г. (2015). Алтайн урианхайн угсаатны зүй. УБ.
  • Золбаяр Г. (2006). «Алтан нуурын урианхайчууд хаана байна» Алтай судлал сэтгүүл. УБ., No 2.
  • Рашид Ад-Дин. (2002). Судрын чуулган. УБ.
  • Очир ,А. (1993). Монголын ойрдуудын түүхийн товч. УБ.
  • Оюунжаргал, О. (2011). Манж чин улсаас монголчуудыг захирсан бодлого. УБ.
There are 8 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Linguistics
Journal Section Articles
Authors

золбаяр гагаа This is me

Publication Date April 25, 2019
Submission Date April 5, 2019
Published in Issue Year 2019 Volume: 9 Issue: 14 - Tuva Dosyası

Cite

APA гагаа, з. (2019). Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел. Tehlikedeki Diller Dergisi, 9(14), 111-116.
AMA гагаа з. Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел. JofEL. April 2019;9(14):111-116.
Chicago гагаа, золбаяр. “Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел”. Tehlikedeki Diller Dergisi 9, no. 14 (April 2019): 111-16.
EndNote гагаа з (April 1, 2019) Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел. Tehlikedeki Diller Dergisi 9 14 111–116.
IEEE з. гагаа, “Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел”, JofEL, vol. 9, no. 14, pp. 111–116, 2019.
ISNAD гагаа, золбаяр. “Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел”. Tehlikedeki Diller Dergisi 9/14 (April 2019), 111-116.
JAMA гагаа з. Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел. JofEL. 2019;9:111–116.
MLA гагаа, золбаяр. “Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел”. Tehlikedeki Diller Dergisi, vol. 9, no. 14, 2019, pp. 111-6.
Vancouver гагаа з. Уранхай Деп Нийти Ат Дугайында Шинчилел. JofEL. 2019;9(14):111-6.

Journal of Endangered Languages (JofEL)

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivatives 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0) International License.