There are ways of new word formation such as derivation,
compounding, semantic shift and borrowing in Turkish. The derivation
which is the main word formation way is made by derivational suffixes.
Varying as deriving nouns from nouns, verbs from nouns, nouns from
verbs and verbs from verbs, by adding these suffixes new words are
expressed. The suffixes of AGAn~-AğAn and -GAn which derive nouns
from verbs create nouns and adjectives that denote habituality and frequent
happening. In some cases, words made by the suffixes of -AGAn~-AğAn
and -GAn are used with adverbs such as “çok, iyi” in the meaning of
much, frequent for adding intensive meaning.
To exhibit the historical process of Turkish language, Tarama
Sözlüğü is important dictionary for researchers. It was published in six
volumes between 1963 and 1972 including 14.000 entries and 60.000
witnesses which is formed by scanning 227 literary works. This study
aims to point out the words which have intensive meaning as habituality
and frequent happening of an action in Tarama Sözlüğü. For this purpose,
various examples of these words are determined from Tarama Sözlüğü.
It is concluded that examples predominantly are made by the suffixes of
-AGAn~-AğAn and -GAn. It is observed that the suffixes of -AcAn, -Ak,
-GIç/-GUç, -GIn/-GUn and -sAk create nouns that denote habituality and
frequent happening as well. As a result, one hundred twenty-one words
are identified and listed in three groups: the suffixes -AGAn~-AğAn, -GAn
and others.
Tarama Sözlüğü the suffixes deriving nouns from verbs habituality and frequent happening the suffixes of -AGAn~-AğAn and –Gan.
Türkçede yeni kelimeler; türetme, birleştirme, kelimeye yeni anlam
katma, ödünçleme gibi farklı şekillerde elde edilmektedir. Bu yollardan
biri olan türetme, fiil ya da isim kök ve gövdelerine getirilen türetim ekleri ya da yapım ekleri ile yapılmaktadır. Eklendikleri kök ve gövdelerin
türüne göre isimden isim, isimden fiil ya da fiilden isim, fiilden fiil türeterek çeşitlenen bu ekler aracılığıyla dildeki yeni kavramlara karşılık
bulunmaktadır. -AGAn~-AğAn, -GAn gibi bazı fiilden isim yapan ekler,
üzerine geldikleri fiil kök ve gövdelerinden “çokça yapan” ve “olan” anlamı taşıyan isimler türetmektedir. Öyle ki kimi zaman türettikleri kelimelerin taşıdıkları çokluk ya da abartı manasını karşılamak için çok, iyi
gibi birtakım zarflara da ihtiyaç duyulmaktadır.
Çalışmada veri toplamaya esas olan Tarama Sözlüğü, Türkçenin tarihsel gelişimini göstermesi bakımından araştırmacılar için önemli bir
kaynaktır. 1963-1972 yılları arasında altı cilt olarak yayımlanmış, altı cilt
içinde 227 kitabın taranmasıyla 14.000 madde başı söz, 60.000 tanığa yer
verilmiştir. Tarama Sözlüğü’ndeki “çokça yapan” ve “olan” anlamındaki kullanımların hangi eklerle türetildiğinin sorgulandığı bu çalışmada,
-AGAn~-AğAn ve -GAn ekleri sıklıkla olmak üzere -AcAn, -Ak, -GIç/-
GUç, -GIn/-GUn ve -sAk fiilden isim yapma eklerinin “çokça yapan” ve
“olan” anlamı taşıyan kelimeler türettiği sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak tespit edilen 121 kelime, aldıkları eklerden hareketle -AGAn~-AğAn
ekli türevler, -GAn ekli türevler ve diğer eklerden oluşan türevler olmak
üzere üç başlıkta toplanmıştır.
Tarama Sözlüğü ekler fiilden isim yapan ekler “çokça yapan” ve “olan” -AGAn~-AğAn eki -GAn eki.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Language Studies |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | March 25, 2022 |
Published in Issue | Year 2022 Issue: 53 |