Türkiye’deki Fındık Kırma ve İşleme Sanayinin Yapısı

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 68 - 80, 30.06.2023

Şeref Kabaoğlu , Mehmet Bozoğlu

Öz

Türkiye’nin tarım ürünleri ihracatı içinde önemli bir yere sahip olan fındık, Türkiye’de işleme sanayisinin gelişmesiyle günümüzde iç fındık ve işlenmiş fındık olarak ihraç edilmektedir. Bu durum ülkemizin fındık ürünleri ihracından daha çok katma değer elde etmesini sağlamıştır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki fındık kırma ve işleme firmalarının yapısal özelliklerinin ortaya konulmasıdır. Araştırmanın birincil verileri tam sayım yöntemine Türkiye genelinde faaliyette bulunan 117 fındık kırma ve işleme firmasından yarı yapılandırılmış anketlerle elde edilmiştir. Araştırma bulgularına göre fındık kırma ve işleme firmaları ağırlıklı fındık üretiminin gerçekleştirildiği Karadeniz Bölgesinde yoğunlaştıkları, hukuki statülerinin yaygın olarak limited şirket olduğu, orta ve büyük ölçekli işletmeler olduğu, ortalama 22 yıldır faaliyet gösterdikleri, üretim aşamasında çalışanların genellikle kadınlardan oluştuğu, atıl kapasitelerinin yüksek olduğu, firmaların yarıdan azının ihracat yaptıkları, üretim ve ihracatta ürün çeşitliliğinin az olduğunu göstermektedir. Sektörde yeni yatırımların yerine mevcut işletmelerin modernizasyonu, ürün çeşitlendirme ve yüksek katma değerli nihai ürünlerin üretiminin desteklenmesi, kapasite kullanım oranının artırılması ve dikey entegrasyon yoluyla iç piyasaya yönelik çalışan firmaların ihracata yönlendirilmeleri gerekli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fındık, Kırma ve İşleme Sanayii, Yapısal Özellikler, Türkiye

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Structure of hazelnut Cracking and Processing Industry in Türkiye

Öz

Hazelnut, which has an important place in the export of agricultural sector, has been exported as hazelnut kernels and processed hazelnuts with the development of the hazelnut processing industry in Türkiye. This situation enabled the country to obtain more added value from the export of hazelnut products. This study aimed to reveal the structural characteristics of hazelnut cracking and processing companies in Türkiye. The primary data of the research were obtained by semi-structured questionnaires from 117 hazelnut cracking and processing companies in Türkiye using the full census method. The research findings show that hazelnut cracking and processing companies were concentrated in the main production area of Black Sea Region and their legal status were mostly limited company. The enterprises were generally medium and large-scale enterprises and they have been averagely operated for 22 years. The employees in production were generally women and the idle capacity of the firms were high. Only less than half of companies were exporter. Diversity in production and export were not high. Instead of new investments in the sector, modernization of existing enterprises, encouraging diversification and high value-added end products in processing, increasing the current capacity utilization rate and directing the companies towards export markets through vertical integration should be focused.

Anahtar Kelimeler

Hazelnut, Cracking and Processing Industry, Structural Characteristics, Türkiye

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Bozoğlu, M. 1999. Türkiye'de Fındık Piyasalarını Geliştirmeye Yönelik Alternatif Politikalar Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), Ankara, 209 s.
• Bozoğlu, M., Başer, U., Topuz, B. K., Eroğlu, N. A. 2019. An overview of hazelnut markets and policy in turkey. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22(5), 733-743.
• FAO (2022). https://www.fao.org/ faostat/en/#data, Erişim tarihi: 25.12.2022.
• Kalaycı, C., Güzel, H.A. (2022). Total factor productivity of hazelnut processing enterprises in Ordu province. Yıldız Social Science Review, 8(2), 73–81.
• KİB (2022). Karadeniz İhracatçıları Birliği, https://kib.org.tr/tr/ihracat-istatistikler-findik-istatistikleri-1.html, (10.12.2022).
• Mennan, H., Bozoğlu, M., Başer, U., Brants, I., Belvaux, X., Kaya-Altop, E., Zandstra, B. H. 2020. Impact analysis of potential glyphosate regulatory restrictions in the European Union on Turkish hazelnut production and economy. Weed science, 68(3), 223-231.
• Öztürk, D., Arıcı, F. 2017. Fındık işleme tesislerinde kalite ve gıda güvenliği yönetim süreçlerinin incelenmesi: Ordu İli örneği. 4(12), 324-338.
• Öztürk, D., Yıldız, S., Topsakal Arıcı, E. 2017. Ordu İlindeki fındık işleme tesislerinin mevcut durum analizi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(12), 1651-1659.
• Şimşek, G., Selvi, K.Ç. 2017. Samsun İlindeki kabuklu fındık işleme tesislerinin yapısal özellikleri ve bazı işletme parametrelerine genel bir bakış. 3. Uluslararası Tarım ve Çevre Kongresi Bildiriler Kitabı, 2017, Antalya, ISBN: 978-605-83551-7-0.
• TİM (2023). Türkiye İhracatçılar Meclisi, https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari, Erişim tarihi: (02.01.2023).
• TÜİK (2022). Türkiye İstatistik Kurumu, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr; Erişim tarihi: (05.11.2022). UN Comtrade (2022). https://comtrade.un.org/data, Erişim tarihi: 08.12.2022