İspanyol Hâkimiyeti ve Savaş Şiddetinin Siyaset ve Hukuk Felsefesine Müracaatla Haklılaştırılması: Francisco de Vitoria ve Haklı Savaş Düşüncesi

Year 2025, Issue: 23, 142 - 156, 02.06.2025

Musa Azak

https://doi.org/10.55256/temasa.1642887

Abstract

Bu çalışmanın amacı, felsefe tarihi açısından modern dönemin şafağında yaşamış İspanyol bir filozof olan Francisco de Vitoria’nın siyaset ve hukuk felsefesi kapsamında yer alan haklı savaş düşüncesini eleştirel bir perspektiften değerlendirmektir. Yine çalışma ikinci olarak kısmen de olsa ABD özelinde onun haklı savaş düşüncesinin günümüz dünyası ile olan ilişkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada Vitoria’nın haklı savaş düşüncesinin, Amerika kıtasındaki yerli halkları mülksüzleştirme politikalarına ve Avrupa yayılmacılığına meşruiyet kazandırdığı argümanı temellendirilmektedir. Çalışmada öncelikle onun açısından savaşı meşru olmaktan çıkaran haksız çerçeve tartışılmaktadır. Daha sonra Vitoria açısından savaşı meşru kılan haklı çerçeve ve bunun dayandığı felsefi kavram ve argümanlar irdelenmektedir. Çalışmada üç temel sonuca ulaşılmıştır. İlk olarak evrensel olduğunu düşündüğü doğal hukuk ve uluslararası hukuk düşüncesi doğrultusunda Vitoria’nın -Immanuel Wallersteincı bir kavramla- Avrupa Evrenselciliğini meşrulaştıran bir filozof olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmada ikinci olarak Vitoria’nın en temelde iletişim hakkı ve doğal ortaklık hakkını merkeze alan haklı savaş düşüncesinin yine Wallersteincı bir ifadeyle taraflı ve tahrif edilmiş bir evrenselcilik barındırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak ABD özelinde değerlendirildiğinde günümüz dünyasında savaş ve hâkimiyet konularında hala Vitorian argümanların devreye konulmakta olduğu anlaşılmaktadır.

Keywords

Francisco de Vitoria , Haklı Savaş , Doğal Hukuk , Uluslararası Hukuk , Amerika Kıtası

Supporting Institution

Herhangi bir kurum tarafından destek alınmamıştır.

The Justification of Spanish Domination and The Violence of War with Reference to The Political and Legal Philosophy: Francisco de Vitoria and His Just War Thought

Abstract

The aim of this study is to evaluate critically the just war thought of Francisco de Vitoria, a Spanish philosopher who lived at the dawn of the modern period in terms of the history of philosophy, within the scope of his own political and legal philosophy. Again secondly, the study partly aims to reveal the relationship of his just war thought with the contemporary world, with specific reference to the USA. The study grounds the argument that Vitoria's just war thought legitimizes the policies of dispossession of the native peoples in the Americas and the European expansionism. In the study, firstly the unjust framework that delegitimizes the war from his perspective is discussed. Then, the just framework that legitimizes war from Vitoria's perspective and the philosophical concepts and arguments on which it is based are examined. There are three basic conclusions in the study. Firstly, it has been concluded that Vitoria is a philosopher who legitimizes European Universalism -with an Immanuel Wallersteinian concept- in line with the natural law and international law thought that he considers to be universal. Secondly, the study concludes that the just war thought of Vitoria which is fundamentally centered on the right of communication and the right of natural partnership -again with a Wallersteinian statement- contains a partial and distorted universalism. Finally, when evaluated with specific reference to the USA, it is understood that Vitorian arguments are still being put into politics in the world we live in regarding war and sovereignty.

Keywords

Francisco de Vitoria , Just War , Natural Law , International Law , Americas

References

• Akal, Cemal Bali. Modern Düşüncenin Doğuşu İspanyol Altın Çağı. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2016.
• Aquinas, Thomas. The Summa Theologica Volume II. Çeviren: Fathers of the English Dominican Province. Rev. Daniel J. Sullivan, U.S.A.: Encyclopedia Britannica Inc., 1952.
• Arendt, Hannah. Şiddet Üzerine. Çeviren: Bülent Peker, İstanbul: İletişim Yayıncılık, 1997.
• Aristoteles. Politika. Çeviren: Özgüç Orhan, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2018.
• Azak, Musa. “Platon’dan Hugo Grotius’a Haklı Savaş Düşüncesi Üzerine Eleştirel Bir İnceleme.” Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, 2023.
• Bazail-Eimil, Eric. “Trump Threatens to Retake Panama Canal,” Politico 21, (December 2024). https://www.politico.com/news/2024/12/21/trump-panama-canal-00195820
• Bush, George W. Selected Speeches of President George W. Bush 2001-2008. https://georgewbushwhitehouse.archives.gov/infocus/bushrecord/documents/Selected_Speeches_George_W_Bush.pdf
• Clausewitz, Carl von. Savaş Üzerine. Çeviren: Şiar Yalçın, İstanbul: Eriş Yayınları, 2003.
• d’Entrèves, Alessandro Passerin. Doğal Hukuk: Hukuk Felsefesine Bir Giriş. Çeviren: Furkan Kararmaz, İstanbul: Zoe Yayınları, 2023.
• Giordano, Elena. “Trump: Making Canada the 51st State Is a Great ‘Idea’,” Politico 18, (December 2024). https://www.politico.eu/article/us-donald-trump-says-great-idea-to-make-canada-the-51st-state-justin-trudeau/
• Hamilton, Bernice. Political Thought in Sixteenth-Century Spain: A Study of the Political Ideas of Vitoria, De Soto, Suarez, and Molina. London: Oxford University Press, 1963.
• Muratoğlu, Cansu ve Cemal B. Akal. Modernitenin Sonunda Yeniden Vitoria’yla. Ankara: Dost Kitapevi Yayınları, 2017.
• Obama, Barack H. “Nobel Lecture,” The Nobel Prize 10, (December 2009). https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2009/obama/lecture/
• Schmitt, Carl. The Nomos of the Earth in the International Law of the Jus Publicum Europaeum. Çeviren: G. L. Ulmen, U.S.A.: Telos Press Publishing, 2006.
• Sentner, Irie. “Gulf of America? More Like ‘America Mexicana,’ Mexican President Says,” Politico 8, (January 2025). https://www.politico.com/live-updates/2025/01/08/congress/mexico-president-trump-gulf-of-america-00197094
• Sepúlveda, Juan Ginés. Tratado Sobre Las Justas Causas de la Guerra Contra Los Indios. Çeviren: Marcelino Menéndez y Pelayo, Mexico: Manuel García-Pelayo, Fondo de Cultura Económica, 1987.
• Shabad, Rebecca. “Trump Says Ownership of Greenland ‘Is an Absolute Necessity’,” NBC News 23, (December 2024). https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-says-ownership-greenland-absolute-necessity-rcna185197
• Stokols, Eli. “Trump Says U.S. Will Take Over the Gaza Strip,” Politico 4, (February 2025). https://www.politico.com/news/2025/02/04/trump-says-us-will-take-over-the-gaza-strip-00202508
• Strauss, Leo. Natural Right and History. U.S.A.: The University of Chicago Press, 1974.
• Tarakçı, Muhammed. “Aquinas” Felsefe Ansiklopedisi içinde, Cilt 1., 508-524. İstanbul: Etik Yayınları, 2003.
• Taslaman, Feryal. Haklı Savaş. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2020.
• Tatar, Dilara Buket. “Mülkiyet ve Fikrî Mülkiyetin Felsefi Temelleri.” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2013.
• Thucydides. The Peloponnesian War. Çeviren: Martin Hammond, New York: Oxford University Press, 2009.
• Trump, Donald J. “Trump Refuses to Rule Out Use of Military Force to Take Control of Greenland and the Panama Canal,” YouTube Video 14, (January 2025). https://www.youtube.com/watch?v=K0EaHawPM2g
• United States of America Department of Defense. Law of War Manual. (June 2015), updated July 2023. 20, 26, Erişim Şubat 18, 2025, 39-40. https://media.defense.gov/2023/Jul/31/2003271432/-1/-1/0/DOD-LAW-OF-WAR-MANUAL-JUNE-2015-UPDATED-JULY%202023.PDF
• Vitoria, Francisco de. Dersler. Çevirenler: Ali Dokuzlu, Cansu Muratoğlu ve Merve Sağıroğlu, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2017.
• Vitoria, Francisco de. Political Writings. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
• Wallerstein, Immanuel. Avrupa Evrenselciliği İktidarın Retoriği. Çeviren: Sinan Önal, İstanbul: Aram Yayınları, 2007.
• Yılmaz, Hüseyin ve Osman Gazi Birgül. “Leibniz’s Dilemma of the Ethics of Conquest: The Conflict Between His Views on Just War and the Egypt Plan,” Karadeniz Araştırmaları XXI, sayı: 84 (2024): 1229-1241.