The Employment of Aristotle’s Philosophy in the Foundations of the Malleus Maleficarum

Year 2025, Issue: 24, 204 - 225, 01.12.2025

Taşkıner Ketenci , Seren Özdoğan

https://doi.org/10.55256/temasa.1779185

Abstract

It is a well-established assertion within the history of philosophy that the thought of Aristotle –one of its most pivotal figures– has exerted a sustained influence from antiquity through to contemporary intellectual discourse. Crucially, this influence has not remained confined to strictly philosophical domains; rather, Aristotelian concepts have permeated various fields, often being appropriated beyond their original epistemological and ontological contexts. Such appropriations have, in certain instances, engendered interpretative distortions and misreadings of Aristotelian philosophy. This study investigates the deployment of Aristotelian thought within the framework of witchcraft and sorcery as presented in Malleus Maleficarum, a seminal juridical text of the late medieval period. In doing so, it aims to situate this usage within its broader historical and intellectual milieu, thereby elucidating the modalities through which Aristotle’s ideas were recontextualized in a non-philosophical and polemical setting. Accordingly, the first chapter will examine the conceptualization of magic, sorcery, and the witchcraft problematic in the context of Western medieval thought. The second chapter will analyze the socio-political and theological conditions under which Malleus Maleficarum was composed, as well as its intended juridical and doctrinal functions. The final chapter will undertake a comparative hermeneutic analysis of the Aristotelian references– quotations, concepts, and theoretical constructs– by juxtaposing their original philosophical meanings with the altered significations they acquire within the text, thereby revealing the epistemic shifts and semantic displacements involved in their transposition.

Keywords

Middle Ages , witchcraft , sorcery , Malleus Maleficarum , Inquisition , Aristoteles

Malleus Maleficarum’daki Temellendirmelerde Aristoteles Felsefesinin Kullanımı

Abstract

Felsefe tarihinde önemli bir yere sahip olan Aristoteles’in düşüncelerinin kendi çağından başlayarak çağdaş düşünceye kadar etkisini sürdürmekte olduğu ve eserlerinin birçok farklı alanı etkilediği oldukça yaygın bir kanaattir. En başta belirtmek gerekir ki bu etkiler yalnızca salt felsefi bağlamla sınırlı kalmamıştır. Bunun bir sonucu olarak Aristoteles’in düşünceleri kimi zaman asıl bağlamının dışında kullanılmış, bu yaklaşım da Aristoteles felsefesine yönelik yanlış yorumlamaları beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada geç Ortaçağ’ın önemli hukuk metinlerinden biri olan Malleus Maleficarum’da (Cadıların Çekici – Heinrich Kramer, Jacob Sprenger) cadılık-büyücülük bağlamlarında Aristoteles’in düşüncelerinin nasıl kullanıldığı ele alınmaktadır. Bununla birlikte çalışma, söz konusu bağlamı tarihsel bir zemine oturtarak Batı düşünce tarihinin en önemli filozoflarından Aristoteles’in düşüncelerinin nasıl kullanıldığını ele almayı da amaçlamaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın birinci bölümünde Batı Ortaçağı’nda büyü ve büyücülük kavramlarıyla birlikte cadılık sorunsalı ele alınacaktır. İkinci bölümde Malleus Maleficarum’un hangi koşullarda ve hangi amaçlarla yazıldığı değerlendirilecektir. Son olarak, metinde Aristoteles’ten yapılan alıntıların/kavramların/düşünümlerin gerçek bağlamlarında kastedilen anlamlarıyla Malleus Maleficarum’da kazandıkları anlam farkları değerlendirilecektir.

Keywords

Ortaçağ , cadılık , büyü , Malleus Maleficarum , Engizisyon , Aristoteles

References

• Akın, Haydar. Ortaçağ Avrupası’nda Cadılar ve Cadı Avı. İstanbul: Alfa Yayınevi, 2021.
• Aquinas, Thomas. Summa Theologiae, Vol. 40 Çevirenler: T. F. O'Aleary, O.P. ve A. J. Duffy, O. P. New York: McGraw-Hill Book Company, 1963.
• Aristoteles. Fizik. Çeviren: Saffet Babür, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2020.
• Aristoteles. Metafizik. Çeviren: Y. Gurur Sev, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2021b.
• Aristoteles. Nikomakhos’a Etik. Çeviren: Saffet Babür, Ankara: Ayraç Yayınevi, 1997.
• Aristoteles. Ruh Üzerine. Çevirenler: Ömer Aygün ve Y. Gurur Sev, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2021a.
• Arnold, John Hugh. Orta Çağ Tarihi Nedir?. Çeviren: Kahraman Şakul, İstanbul: Islık Yayınları, 2019.
• Aydın, Hasan. “Ortaçağ Felsefesinde Dil, Düşünce ve Gerçeklik İlişkileri ve Metafizik Alandaki İzdüşümleri,” FLSF Dergisi 19, (2015): 1-28.
• Bauer, Susan Wise. Rönesans Dünyası. Çeviren: Mehmet Moralı, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım, 2022.
• Cassirer, Ernst. Rönesans Felsefesinde Birey ve Evren. Çeviren: Emre Can Ercan, Bursa: Vera Yayınları, 2018.
• Dante, Alighieri. İlahi Komedya. Çeviren: Rekin Teksoy, İstanbul: Oğlak Yayınları, 2011.
• Eco, Umberto ve Riccardo Fedriga. “Neden Aristoteles?” Felsefe Tarihi 1: Antik Yunan içinde, Editörler: Umberto Eco ve Riccardo Fedriga, 237-238. İstanbul: Alfa Yayınevi, 2022.
• Eco, Umberto ve Riccardo Fedriga. “Devamlılık ve Kırılma: XV. Yüzyıl” Felsefe Tarihi 3: Aostalı Anselmus’tan Pomponazzi’ye içinde, Editörler: Umberto Eco ve Riccardo Fedriga, 281-282. İstanbul: Alfa Yayınevi, 2021b.
• Eco, Umberto. Ortaçağ: Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar. Çeviren: Leyla Tonguç Basmacı, İstanbul: Alfa Yayınevi, 2021a.
• Fesli, Dilek ve Taşkıner Ketenci. “Aydınlanma Dönemi Mucize Eleştirileri: Hume ve Spinoza,” Sofist Dergisi 1(1), (2020): 141-159.
• Gyat al-Hakim. Picatrix: The Goal of the Wise. Fraternity of the Sanctum Regnum, 2010.
• Hansen, Jürgen. Zauberwahn, Inquisition und Hexenprozess im Mittelalter. Frankfurt am Main: Eichborn Verlag, 1998.
• İncil. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 1995.
• Kieckhefer, Richard. Orta Çağda Büyü. Çeviren: Zarife Biliz, İstanbul: Alfa Yayınevi, 2017.
• Kitabı Mukaddes. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi Yayınları, 2001.
• Kramer, Heinrich ve Jacob Sprenger. Cadı Çekici. Çeviren: Aysu Polat, İstanbul: Artes Yayınları, 2018.
• Kramer, Heinrich ve Jacob Sprenger. The Hammer of Witches. Çeviren: Christopher S. Mackay, New York: Cambridge University Press, 2009.
• Laertios, Diogenes. Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. Çeviren: Candan Şentuna, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
• Lancre, de Pierre. On the Inconstancy of Witches. Çevirenler: Harriet Stone ve Gerhild Scholz Williams, Belgium: Arizona Board of Regents for Arizona State University, 2006.
• Le Goff, Jacques. Ortaçağda Entelektüeller. Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
• Lewis, Brenda Ralph. Papaların Karanlık Tarihi. Çeviren: Sena Nur Yavuz, İstanbul: Ketebe Yayınları, 2019.
• Limonta, Roberto. “Okumak, Düşünmek, Tefekkür Etmek: Orta Çağda Felsefe ve Monastisizm” Felsefe Tarihi 2: Hellenizmden Augustinus’a içinde, Editörler: Umberto Eco ve Riccardo Fedriga, 313-325. İstanbul: Alfa Yayınevi, 2020.
• Mackay, Christopher S. “Introduction” in The Hammer of Witches, 1-58. New York: Cambridge University Press, 2009.
• Marenbon, John. Medieval Philosophy, An Historical and Philosophical Introduction. London and New York: Routledge, Taylor and Francis Group, 2007.
• Nauert, Charles G. Avrupa’da Hümanizma ve Rönesans Kültürü. Çeviren: Bahar Tırnakçı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2021.
• Opitz, Christine. “Geç Orta Çağ’da Yaşam” Kadınların Tarihi 1: Orta Çağ’ın Sessiziliği içinde, Editör: Christiane Klapisch-Zuber. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2005.
• Petrarch, Francesco. My Secret Book. Çeviren: J. G. Nichols, London: Hesperus Press Limited, 2002.
• Platon. Alkibiades I-II. Çeviren: Furkan Akderin, İstanbul: Say Yayınları, 2010a.
• Platon. Devlet. Çevirenler: Sabahattin Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010b.
• Platon. Gorgias. Çevirenler: Mehmet Rifat ve Sema Rifat, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
• Platon. Yasalar. Çevirenler: Candan Şentuna ve Saffet Babür, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2007.
• Rosenfeld, Eric. Friedrich Spee von Langenfeld: Eine Stimme in der Wüste. Berlin: Walter de Gruyter, 1958.
• Russell, Jeffrey Burton. Witchcraft in the Middle Ages. New York: Cornell University Press, 1992.
• Thomasset, Christiane. “Kadın Doğası” Kadınların Tarihi 1: Orta Çağ’ın Sessizliği içinde, Editör: Christiane Klapisch-Zuber. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2005.