Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Çizgi Film Karakterleriyle Özdeşim Kurma Eğilimleri

Year 2024, Issue: 21, 42 - 56, 15.01.2024

Yemliha Coşkun , Ahmet Önem

Abstract

Bu araştırmanın amacı okul öncesi dönem çocuklarının çizgi film karakterleriyle özdeşim kurma eğilimlerini incelemektir. Ayrıca çocukların izledikleri çizgi filmlerin belirleyicisi durumundaki kişilere, izledikleri çizgi filmlere, en çok sevdikleri çizgi filmlere, en çok sevdikleri çizgi film karakterlerine, bu karakterleri sevme nedenlerine, sevmedikleri çizgi film karakterlerine ve bu karakterleri sevmeme nedenlerine yönelik düşünceleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim kullanılmıştır. Çalışma grubunda tabakalı örnekleme yoluyla seçilen okul öncesi eğitime devam eden beş-altı yaş grubundaki otuz beş çocuk yer almıştır. Çalışmanın verileri görüşmeler yapılarak toplanmış ve verilerde içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda çocukların izledikleri çizgi filmlerde daha çok kendilerinin belirleyici olduğu, en çok izledikleri çizgi filmin Rafadan Tayfa olduğu, en çok sevdikleri karakterlerin İbi, Tosi, Niloya olduğu, olumlu davranışlar gösteren ve insanüstü özelliklere sahip olan karakterleri daha çok sevdikleri ve yerinde olmak istedikleri, sevmedikleri karakterlerin Kâmil, Joker, Pepee olduğu, olumsuz davranışlar gösteren ve olumsuz özelliklere sahip olan karakterleri sevmedikleri ve yerinde olmak istemedikleri görülmüştür.

Keywords

Okul Öncesi Çocuklar, Özdeşim Kurma, Çizgi Film, Çizgi Film Karakteri

Identification Tendencies of Preschool Children with Cartoon Characters

Abstract

The purpose of this research is to examine the tendency of preschool children to identify with cartoon characters. In addition, it has been tried to determine the thoughts of children about the people who are the determinants of the cartoons they watch, the cartoons they watch, the cartoons they like the most, the cartoon characters they like the most, the reasons for liking these characters, the cartoon characters they don't like and the reasons for not liking these characters. Phenomenology, one of the qualitative research methods, was used in the study. Thirty-five children in the age group of five-six attending pre-school education, selected through stratified sampling, were included in the study group. The data of the study were collected through interviews and content analysis was made in the data. As a result of the research, children are more decisive in the cartoons they watch, the cartoon they watch the most is Rafadan Tayfa, the characters they like the most are İbi, Tosi, Niloya, they like the characters with positive behaviors and superhuman characteristics more and they want to be in place, they don’t like. It has been seen that the characters are Kamil, Joker, Pepee, they don’t like the characters who show negative behaviors and have negative characteristics and they don’t want to be in their place.

Keywords

Preschool Chidren, Identification, Cartoon, Cartoon Character

References

• Adak, N. (2004). Bir sosyalizasyon aracı olarak televizyon ve şiddet. Bilig, 0(30), 27-38.
• Akça, F. ve Koç Çilekçiler, N. (2019). The cartoon characters with the greatest influence on preschool children and the digital dangers they can be exposed to while identifying with these characters. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(2), 403‒433. http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2019.6.2.0053
• Akkoyunlu, B. ve Tuğrul, B. (2002). Okul öncesi çocukların ev yaşantısındaki teknolojik etkileşimlerinin bilgisayar okuryazarlığı becerileri üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(23), 12-21.
• Aktaş Arnas, Y. (2005). 3-18 yaş grubu çocuk ve gençlerin interaktif iletişim araçlarını kullanma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4(4), 59-66.
• Aral, N. ve Kadan, G. (2019). Çizgi filmlerde yer alan şiddet öğelerinin incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 57-75.
• Arslan, A. (2004). Bir sosyolojik olgu olarak televizyon. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-17.
• Bandura, A. (2009). Social cognitive theory of mass communication. J. Bryant and D. Zillmann (Eds.), Media effects: Advances in theory and research in (121-153). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Basil, M. D. (1996). Identification as a mediator of celebrity effects. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 40(4), 478-495.
• Bayır, E. ve Günşen, G. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının en çok izledikleri çizgi filmlerin bilimsel açılardan analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 746-761. https://doi.org/10.24315/trkefd.303686
• Bilgin Ülken, F. (2011). Televizyon izlemede anne baba aracılığı ile çocukların saldırgan davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 195–216.
• Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0(28), 31-44.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (1995). Okul öncesi çocuklara yönelik televizyon programları içinde çizgi filmlerin çocukların gelişimine ve iletişimine etkileri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Cesur, S. ve Paker, O. (2007). Televizyon ve çocuk: Çocukların TV programlarına ilişkin tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 106-125.
• Coşkun, Y. ve Arslantaş, H. (2016). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların televizyon izlemelerine yönelik anne görüşlerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 1-16.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelenk, E. (1995). Televizyonda gösterilen çizgi filmlerin ilkokul çağı çocukları üzerindeki etkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Dereobalı, N. (2009). Okul öncesi eğitim ve kitle iletişim araçları. G. Haktanır (Ed), Okul öncesi eğitime giriş içinde (ss. 269-294). Ankara: Anı Yay.
• Doğan, A. ve Göker, G. (2012). Tematik televizyon ve çocuk: İlköğretim öğrencilerinin televizyon izleme alışkanlıkları. Milli Eğitim Dergisi, 42(194), 5-30.
• Fişek, G. O. ve Yıldırım, S. M. (1983). Çocuk gelişimi. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Güler, D. (1989). Çocuk televizyon ve çizgi film. Kurgu Dergisi, 5(1), 163-177.
• Güngör, M. (2014). Okul öncesi dönem çocuklarının televizyon izleme alışkanlıkları ve anne baba tutumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 199-216.
• Işıtan, S. (2014). Caillou çizgi film karakteri ile ilgili Türkçe resimli öykü kitaplarının biçimsel ve içerik özelliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 13(1), 191‐204.
• İşçibaşı, Y. (2003). Çocuğun sosyalleşmesinde aile televizyon ilişkisi. Kurgu Dergisi, 20(1), 143-147.
• Karaboğa, M. T. (2019). Lise öğrencilerinin rol model tercihlerine ilişkin bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 363-391. Doi: 10.17860/mersinefd.537859
• Karaca, Y., Pekyaman, A. ve Güney, H. (2007). Ebeveynlerin televizyon reklam içeriklerinin çocuklar üzerindeki etkilerini etik açıdan algılamalarına yönelik bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 233-250.
• Kırık, A. M. (2013). Televizyonun gelişim çağı çocukları üzerindeki olumsuz etkileri ve ebeveynlerin kontrol sorunu. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(4), 189-198.
• Koçak, Ö. ve Göktaş, Y. (2018). Televizyon ve çizgi film: Okul öncesi çocukların ve ebeveynlerinin izleme alışkanlıkları. 27. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi, Antalya. Erişim adresi: https://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/ICES-UEBK-TamMetin.pdf
• Kurt, Ö., Fazlıoğlu, Y. ve Varma, E. (2020). A research into the values within values education in cartoons that preschool children mostly watch. European Journal of Education Studies, 7(11), 368-389. http://dx.doi.org/10.46827/ejes.v7i11.3362
• Lieberman, D. A., Fisk, M. C. Ve Biely, E. (2009). Digital games for young children ages three to six: From research to design. Computers in the Schools, 26(4), 299-313.
• Mangır, M. ve Baran, G. (1990). Çocukta rol değişimi ve cinsel kimliğin kazanılması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 76(14), 66-72.
• Mete, U. (2014). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60–72 aylık çocuklar ve annelerinin televizyondaki çizgi filmler ile ilgili görüşlerinin incelenmesi (Batman ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Mutlu, G. (2020). Türk akademisyenlerin yağmacı dergilere ilişkin görüşleri: Bir nitel betimsel çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 107-134. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.6m
• Oruç, C., Tecim, E. ve Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. EKEV Akademi Dergisi, 15(48), 281-297.
• Oyero, O. ve Oyesomi, K., O. (2014). Perceived influence of television cartoons on Nigerian children’s social behaviour. Estudos em Comunicação, 0(17), 91-116.
• Özakar, S. ve Koçak, C. (2012). Kitle iletişim araçlarından televizyonun 3-6 yaş grubundaki çocukların davranışları üzerine etkisi. Yeni Symposium, 50(1), 31-40.
• Özen, Ö. ve Kartelli, F. (2017). Türkiye’de yayın yapan çocuk kanallarında yayınlanan çizgi filmlerdeki şiddet olgusunun analizi. Marmara İletişim Dergisi, 0(27), 81-93. 10.17829/midr.20172729523
• Öztürk, C. ve Karayağız, G. (2007). Çocuk ve televizyon. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(2), 81-85.
• Öztürk Samur, A., Durak Demirhan, T., Soydan, S. ve Önkol, L. (2014). Pepee çizgi filminin ebeveyn öğretmen ve çocuk gözüyle değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 151-166.
• Sakız, G. (2013). Başarıda anahtar kelime: Öz-yeterlik. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 185-210.
• Semiz Türkoğlu, H. ve Türkoğlu, S. (2022). Çizgi filmlerde toplumsal cinsiyet rolleri, kalıp yargılar ve karakterlerin kurgu dağılımı üzerine bir analiz: TRT Çocuk kanalı örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(49), 48-65. doi: 10.52642/susbed.1111484
• Şentürk, M. ve Turğut, M. (2011). Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 7(27), 63-88.
• Temizyürek, F. ve Acar, Ü. (2014). Çizgi filmlerdeki subliminal mesajların çocuklar üzerindeki etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3(3), 25-39.
• Tokgöz, O. (1984). Kitle iletişim araçlarının istenilmeden öğrenmede rolü ve önemi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 8(47), 23-28.
• Türkkent, E. (2012). Okul öncesi dönem çocuklarının televizyondan etkilenmeleri konusunda anne ve öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Türkmen, N. (2012). Çizgi filmlerin kültür aktarımındaki rolü ve Pepee. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 139-158.
• Uluyağcı, C. ve Yılmaz, R. A. (2007). Televizyon reklamlarında çocuğa ilişkin toplumsal cinsiyet rollerinin sunumu. Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0(6), 141-155.
• Ünlü, S. (1989). Çocuğun toplumsallaşmasında TV’nin etkisi. Okul Öncesi Eğitim Dergisi, 0(38), 4-9.
• Wijethilaka, T. S. (2020). Effect of cartoons on children. Jurnal Ilmiah. SriLanka. University of Moartuwa.
• Yağlı, A. (2013). Çocuğun eğitiminde ve sosyal gelişiminde çizgi filmlerin rolü Caillou ve Pepee örneği. Turkish Studies, 8(10), 707-719. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5965
• Yalın Uçar, M. (2012). Öğretmenlik uygulamasına ilişkin durum çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2637-2660.
• Yavuzer, H. (1996). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yazıcı, E., Yaman Baydar, İ. ve Kandır, A. (2019). Çizgi film ve çocuk: Ebeveyn görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 10-19.
• Yetim, G. ve Sarıçam, H. (2016). Çizgi film programlarının çocuklara etkisi konusunda ailelerin bilgi ve farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 341-364.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, C. (2016). 3-6 yaş çocuklarının tercih ettikleri çizgi filmlerdeki şiddet içeriklerinin analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 698-716. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2016.16.2-5000194950
• Yıldız Akkuş, S., Yılmazer, Y., Şahinöz, A. ve Sucaklı, İ. (2015). 3-60 ay arası çocukların televizyon izleme alışkanlıklarının incelenmesi. Uluslararası Katılımlı III. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.