Kutsal ile Edebiyat'ın Buluşması: Roman Teolojisi

Year 2024, Volume: 5 Issue: 2, 421 - 442, 31.12.2024

İlbey Dölek

https://doi.org/10.53352/tevilat.1562866

Abstract

İnsanoğlu geçmişten günümüze duygu ve düşüncelerini farklı şekillerde ifade etmenin yollarını aramıştır. Ayrıca geçmişten gelen birçok kültür unsurunu geleceğe taşıma yolunda gerek sözlü gerekse yazılı edebiyat alanında çeşitli eserler ortaya koymuşlardır. İnsanlık tarihi kadar eski bir olgu olarak din, insanoğlunun varoluş çabası içinde ortaya koyduğu edebî türleri de etkilemiştir. Kültür sahası içinde din ve edebiyat birbirini beslemiş ve edebî türlerde dinî temalar yer almıştır. Roman Teolojisi, Edebiyat ve Din (Teoloji) alanlarının etkileşiminden ortaya çıkan disiplinler arası bir çalışma alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak burada kastedilen ilişkiden “dinî edebiyat” anlaşılmamalıdır. Roman Teolojisi’nin temel problemi, edebî bir tür olarak romanlar teolojik bir okumaya tâbi tutulabilir mi ve bu okuma hangi eserlerde ve ne şekilde gerçekleştirilecektir? Bu çalışmada, Roman Teolojisinin kapsam, sınırlılık, amaç ve yöntemi, potansiyeli ele alınarak bu alana giriş mahiyetinde kuramsal bir çerçeve oluşturulmuştur. Dolayısıyla bu çalışma, Roman Teolojisi alanına ilgi duyanlara giriş mahiyetinde literatür, model ve yöntem sunması bakımından önemlidir.

Keywords

Roman, Teoloji, Edebiyat, Kültür, Roman Teolojisi

the Meeting of the Sacred and Literature: Novel Theology

Abstract

From past to present, human beings have sought ways to express their feelings and thoughts in different ways. In addition, they have produced various works in the field of both oral and written literature in order to carry many cultural elements from the past to the future. Religion, as a phenomenon as old as human history, has also influenced the literary genres that human beings have produced in their struggle for existence. Within the field of culture, there are religious themes in literary genres where the relations between religion and literature are nourished. Novel Theology is maintained as an interdisciplinary field of study arising from the study permit of Literature and Religion (Theology). However, the relationship meant here should not be understood as "religious literature". The main problem of Novel Theology is, can novels, as a literary genre, be subjected to a theological readability and in which works and in what way will this reading be carried out? This can be achieved, addressing the scope, limitations, purpose and method and potential of Novel Theology is in the form of a theoretical framework as an introduction to this field. Therefore, this study is important in terms of providing an introduction to literature, models and methods for those interested in the field of Novel Theology.

Keywords

Novel, Theology, Literature, Culture, Novel Theology

References

• Abukhudairi, Arif Karkhi. “Yeni Bir İslami Edebiyat Teorisi Doğrultusunda Evrensellik”. Çev. Nesrin Aydın Satar, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 10/23 (Aralık 2019), 825-843.
• Aichele. George. 'The Synoptic Gospels', Andrew Hass, David Jasper, and Elisabeth Jay (eds), The Oxford Handbook of English Literature and Theology, Oxford Academic, 2009.
• Akın, Erdem. “Kutsal’dan Kurgu’ya: Talip Apaydın'ın Romanlarında Alevi-Bektaşi Ziyaretçi Kültürünün Yansıması”. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi. 26 (Aralık 2022), 106–134.
• Aktaş, Şerif “Edebî Metin ve Özellikleri”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15/39 (2010), 187-200.
• Altunbay, Müzeyyen. “Disiplinlerarasılık Bağlamında Edebiyat-Psikoloji İlişkisi ve Çocuk Edebiyatından Psikolojiye Bir Katkı: Peter Pan Sendromu”. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 11(4), (2023), 127-144.
• Aydemir, Fikri, “İslami Türk Edebiyatı, Hidayet Romanı ve Ahmed Günbay Yıldız”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 12(1), 105-120, 2023.
• Andrew, Hass, David Jasper and Elisabeth Jay, eds. The Oxford Handbook of English Literature and Theology. Oxford: Oxford, 2009.
• Atalay, Sare Levin, “Bir Batı İcadı Olarak Din: “Religion” Kavramının Modern Batı’da İnşası, İnsan ve Toplum, 6(2), 27-48, 2016.
• Balkın, Jack M. “Yapısöküm”, Çev. Kasım Küçükalp, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13/1 (Ocak-2004), 318-332.
• Cebe, Arzu. ” Dina Rubina’nın Romanlarında Din ve Kimlik Açısından Yahudilik”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31/43 (2017), 135-155.
• Cunbur, Müjgan ve İsmail Parlatır. “Edebiyat”, Erdem, 5/11 (1988), 361-404.
• Dadashova, Arzu Tofig. “Religion in Turkish Historical Novels”. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11/2 (2024), 906-916.
• Dağlar, Zeynep. “Orhan Pamuk Romanlarında Postmodern Bir Unsur Olarak Din”, Edebî Eleştiri Dergisi, 7/2 (2023), 260-276.
• Demir, Zafer. “Sosyolojik Açıdan Edebiyat ve Din”. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 1 (2018), 13-30.
• Eliot, Thomas Stearns. "Religion and Literature." Selected Essays. New York: Harcourt, 1960.
• Faesen, Rob. "Christ’s Wounded Body, Sorrowful Soul and Joyful Spirit: The Interpretation of Christ’s Passion in a Forgotten 16th Century Classic of Mystical Literature" Religions 13, 2022, no. 4: 365. https://doi.org/10.3390/rel13040365.
• Goslee, David. “R. H. Hutton’s Novel Theology”. Religion & Literature, 38/2 (2006), 25–47.
• Gürbüz, Adem, Türk Edebiyatında İslami Romanlar, Ankara: Sonçağ Adakemi Yayınları, 2019.
• Güven, Emre Bekir. “Roman ve Postmodern Roman”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 38 (2024), 548-562.
• Jasper, David. “Finding Theology in Contemporary Chinese Fiction”. International Journal for the Study of the Christian Church, 19/2–3 (2019), 160–174.
• Jasper, David. “The Study of Literature and Theology”, in Andrew Hass, David Jasper, and Elisabeth Jay (ed.), The Oxford Handbook of English Literature and Theology, 2009.
• Karakaş, Rezan. “Kaplumbağalar” Romanında Alevîlik Olgusu, Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/9 (Summer 2013), 1769-1779.
• Karakaş, Rezan. “Kemal Tahir‟in Romanlarında Alevîliğe Dair”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Dergisi, 64 (2012), 43-54.
• Kayıntu, Ahmet. “Hümanizm ve Din Kavşağında Edebiyat”. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 16 (2019), 499-529.
• Kearns, Cleo Mcnelly. “Religion, literature, and society in the work of T. S. Eliot”. In: Moody AD, ed. The Cambridge Companion to T. S. Eliot. Cambridge Companions to Literature. Cambridge University Press; 1994.
• Kirman, Mehmet Ali. Din Sosyolojisi Terimler Sözlüğü, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
• Koç, Emel. “Felsefe ve Edebiyat”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5/1, (2015), 105-118.
• Kort, Wesley A. “What, After All, Is ‘Religion And Literature’?” Religion & Literature 41/ 2 (2009): 105–11.
• Liang, Dong, "Home, History, and the Postsecular: A Literary–Religious Inquiry of Disgrace" Religions 15/7 (2024), 2-17.
• Middleton, Darren J. N. “Religion and Literature’s Unfinished Story”, Religion&Literature, The University of Notre Dame, Summer 2009, pp.149-157.
• Middleton, Darren JN. Novel Theology: Nikos Kazantzakis's Encounter with Whiteheadian Process Theism, Mercer University Press, 2000.
• Noyan, Sema. “1980 Sonrası Popüler Romanlar ve Tasavvuf”. Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi 1/2 (Temmuz 2017), 13-22.
• Sazyek, Hakan. “Akademi ve Edebiyat Bilimi”. Milli Eğitim Dergisi, 43/199 (2013), 55-61.
• Simon, During. Exit Capitalism: Literary Culture, Theory, and Post-Secular Modernity. Abingdon: Routledge, 2010.
• Tylor, Sir Edward Burnett. “Kültür Bilimi”, Çev. Esra Dabağcı, ViraVerita E-Dergi, 4 (2016), 91-110.
• Turgut, Ali Kürşat, İslam Düşüncesinde Teolojik/Felsefi Roman Geleneği, Kelam Araştırmaları 9:1, 377-392, 2011.
• Uygur, Mermi, İnsan Açısından Edebiyat, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 4. Basım, 2016.
• Vance, Norman. Bible and Novel: Narrative Authority and the Death of God, Oxford: Oxford Academic, 2013.
• Vittorio Montemaggi, Reading Dante’s Commedia as Theology: Divinity Realized in Human Encounter. New York: Oxford University Press, 2016.
• Whitfield, Bryan J. “Teaching Dante in the History of Christian Theology”. Religions. 10/6:372 (2019).
• Yılmaz, Tuğba. “Cengiz Aytmatov Eserlerinde Dinî Unsurlar”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 74 (2022), 305-314.