Konaklama işletmeleri yöneticilerinin yeşil örgütsel davranışına küresel sosyal sorumluluğun etkisi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 12, 30.06.2024

Ayşegül Güdül , Mehmet Sağır

https://doi.org/10.53601/tourismandrecreation.1374913

Öz

Günümüzde çevresel sorunların artmasıyla birlikte, neredeyse tüm sektörler çevresel sorunlara karşı önlem almaya başlamıştır. Özellikle çevreyle en çok etkileşim halinde ve varlığı çevreye bağlı olduğu halde zarar da verebilen sektörlerden biri olan turizm de çevreye karşı önlemler almaktadır. Çalışan sayısının ve çevreye verilen zararın da fazla olması göz önüne alındığında, sektör çalışanlarının küresel sosyal sorumluluk kapsamında hem kendi ülkesi hem diğer ülkeler için yapabileceklerinin farkında olarak eyleme geçmesi ve yeşil örgütsel davranış sergilemesi beklenmektedir. İşletmede yürütülen küresel sosyal sorumluluk faaliyetlerine çalışanların katılım sağlaması, yeşil örgütsel davranış sergilemesine de yardımcı olacaktır. Çalışmada, çevre dostu 5 yıldızlı konaklama işletmelerinin yöneticilerinin küresel sosyal sorumluluk ve yeşil örgütsel davranışları arasındaki ilişki düzeyleri araştırılmış, aralarında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda, küresel sosyal sorumluluğun yeşil örgütsel davranış üzerinde anlamlı ve pozitif etkisi olduğu ortaya konmuştur. Demografik özelliklerin küresel sosyal sorumluluk algısında anlamlı fark ortaya koyup koymadığının da araştırıldığı bu çalışmada, yaş, medeni durum, eğitim düzeyi ve departman değişkenlerinde anlamlı farklılık olduğu, cinsiyet, yönetici düzeyi ve mevcut iş yerinde toplam çalışma süresine göre anlamlı farklılık olmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal sorumluluk, küresel sosyal sorumluluk, örgütsel davranış, yeşil örgütsel davranış

The impact of global social responsibility on green organizational behavior of accommodation businesses managers

Öz

Today, with the increase in environmental problems, almost all sectors have started to take measures against environmental problems. Tourism, which is one of the sectors that interact with the environment the most and whose existence depends on the environment but can also cause damage, also takes measures against the environment. Considering the large workforce and the substantial environmental footprint of this sector, it is anticipated that employees within the industry, within the scope of global social responsibility, will become conscious of their capacity to take action for the betterment of both their own country and other nations. It is expected that such awareness will lead to tangible actions and the manifestation of green organizational behavior. The active participation of employees in the global social responsibility initiatives conducted within their organizations will also contribute to the demonstration of green organization behavior. In the study, the relationship levels between global social responsibility and green organizational behaviors of managers of environmentally friendly 5-star accommodation establishments were investigated, and it was concluded that there was a positive and significant relationship between them. At the same time, it was concluded that global social responsibility has a significant and positive effect on green organizational behavior. In this study, which also investigated whether demographic characteristics reveal a significant difference in the perception of global social responsibility, it was concluded that there was a significant difference in age, marital status, education level, and department variables and that there was no significant difference in terms of gender, manager level and total working time in the current workplace.

Anahtar Kelimeler

Social Responsibility, Global Social Responsibility, Organizational Behavior, Green Organizational Behavior

Kaynakça

• Abdel-Nour, F. (2003). National responsibility. Political Theory, 31(5), 693-719. Doi: https://doi.org/10.1177/0090591703252156
• Afsar, B., Badir, Y., & Kiani, U.S. (2016). Linking spiritual leadership and employee pro-environmental behavior: the influence of workplace spirituality, instrinsic motivation, and environmental passion. Journal of Environmental Psychology, (45), 79-88. Doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.jenvp.2015.11.011
• Ahmed, M., Zehou, S., Raza, S.A., Qureshi, M.A., & Yousufi, S.Q. (2020). Impact of CSR and environmental triggers on employee green behavior: The mediating effect of employee well-being. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 27(5), 2225-2239. Doi: https://doi.org/10.1002/csr.1960
• Akbaba, M. (2019). Örgütsel adalet işgörenlerin yeşil örgütsel davranışını etkiler mi? Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 641-660. Doi: https://doi.org/10.26468/trakyasobed.531110
• Ali, M.A., Khan, A.Z., Azeem, M.U., & Inam, U.H. (2023). How does environmental corporate social responsibility contribute to the development of a green corporate image? The sequential mediating roles of employees’ environmental passion and pro-environmental behavior. Business Ethics, the Environment & Responsibility, 1-14. Doi: https://doi.org/10.1111/beer.12539
• AlSuwaidi, M., Eid, W., & Agag, G. (2021). Understanding the link between CSR and employee green behaviour. Journal of Hospitality and Tourism Management, (46), 50-61. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.11.008
• Başer E.H., & Kılınç, E. (2015). küresel sosyal sorumluluk ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sakarya Üniversitesi Journal of Education, 5(3), 75-89. Doi: http://dx.doi.org/10.19126/suje.57328
• Bohlmann, C., van den Bosch, J., & Zacher, H. (2018). The relative importance of employee green behavior for overall job performance rating: a policy-capturing study. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 25(5), 1002-1008. Doi: https://doi.org/10.1002/csr.1516
• Boto-García, D., & Bucciol, A. (2020). Climate change: personal responsibility and energy saving. Egological Economics, 169, 1-9. Doi: https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2019.106530
• Bronfman, N.C., Cisternas, P.C., López-Vázquez, E., de la Maza, C., & Oyanedel, J.C. (2015). Understanding attitudes and pro-environmental behaviors in a chilean community. Sustainability, (7), 14133-14152. Doi: https://doi.org/10.3390/su71014133
• Büyükdoğan, B. (2020). Üniversite öğrencilerinin küresel sosyal sorumluluk algılarının değerlendirilmesi. Yeni Medya Elektronik Dergi, 4(3) 203-215. Doi: https://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2020/ejnm_v4i3005 Değirmenci, B. (2021). A conceptual ınvestigation of “green organizational behaviors” in the workplace. International Journal of Applied Business and Management Studies, 6(2), 5-10.
• Değirmenci, B. (2022). Çevresel tutum ile çevresel sorumluluk ilişkisinin incelenmesi: yasal ve ekonomik sorumluluğun aracılık rolü. Alanya Akademik Bakış, 6(1), 1703-1718. Doi: https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1015679
• Durgun, G. & Sarıbay, B. (2019). Örgütsel vatandaşlık davranışının yeni bir boyutu: Yeşil işgören davranışı. Business and Organization Research (BOR) Conference, Eylül, ss. 168-176, İzmir.
• Eraslan, L. (2011). Bireysel sosyal sorumluluk ölçeğinin (bss) geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Aile ve Toplum Eğitim ve Kültür Araştırma Dergisi, 7(24), 81-91.
• Erbaşı, A. (2019). Yeşil örgütsel davranış ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. İstanbul Management Journal, (86), 1-23. Doi: : https://doi.org/10.26650/imj.2019.86.0001
• Ersoy-Quadır, S., & Koç, S. (2022). Üniversite öğrencilerinin sosyal sorumluluk düzeylerinin demografik özellikleriyle ilişkisinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(130), 75-98. Doi: https://doi.org/10.29228/ASOS.62877
• Ewest, T. (2015). The relationship between transformational leadership practices and global social responsibility. Journal of Leadership Studies, 9(1), 19-29. Doi: https://doi.org/10.1002/jls.21347
• Faiz, M., & Karasu-Avcı, E. (2018). The global social responsibility levels of the prospective social studies teachers. The Turkish Online Journal of Educational Technology, (2), 731-745.
• Gaafar, H.A., Elzek, Y., & Al-Roomedy, B.S. (2021). The effect of green human resource management on green organizational behaviors: evidence from egyptian travel agencies. African Journal of Hospitality, Tourism, and Leisure, 10(4), 1339-1356. Doi: https://doi.org/10.46222/ajhtl.19770720-166
• Graves, L.M., Sarkis, J., & Zhu, Q. (2013). How transformational leadership and employee motivation combine to predict employee proenvironmental behaviors in china. Journal of Environmental Psychology, (35), 81-91. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.05.002
• Gürbüz, G., & Aydın, M. (2022). Öğretmen adaylarının küresel sorunlara ilişkin küresel sosyal sorumluluk düzeylerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 1429-1460. Doi: https://doi.org/10.17679/inuefd.1165608
• Iqbal, Q., Hassan, S.H., Akhtar, S., & Khan, S. (2018). Employee’s green behavior for environmental sustainability: A case of banking sector in pakistan. World Journal of Science, Technology and Sustainable Development, 15(2), 118-130. Doi: https://doi.org/10.1108/WJSTSD-08-2017-0025
• Karagöz, Y. (2021). SPSS-AMOS-META uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (3. Baskı), Nobel, Ankara.
• Karakaş-Tandoğan, G. (2011). Uluslararası otel markalarının sosyal sorumluluk kampanyaları. İçinde, İ. Pırnar (Ed.), Uluslararası Turizm İşletmeciliği, ss. 211-221, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Katz, I. M., Rauvola, R. S., Rudolph, C. W., & Zacher, H. (2022). employee green behavior: A meta-analysis. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 29(5), 1146-1157. Doi: https://doi.org/10.1002/csr.2260
• Kerse, G., Maden, Ş., & Tartan-Selçuk, E. (2021). Yeşil dönüştürücü liderlik, yeşil içsel motivasyon ve çalışanı yeşil davranışı: Ölçek uyarlama ve ilişki tespiti. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1574-1591. Doi: https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1216
• Körükçü, M., & Tangülü, Z. (2021). Individual and global social responsibility levels of social studies pre-service teachers in terms of different variables. International Journal of Evaluation and Research in Education, 10(3), 1008-1017. Doi: https://doi.org/10.11591/ijere.v10i3.20552
• Küçükşen, K., & Arat, S. (2022). Examining the levels of zenophobia and global social responsibility of health sciences students: a cross-sectional study in the case of konya. Doi: https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-2205784/v1
• Lee, R.B., Baring, R.V., & Maria, M.A.S. (2016). Gender variations in the effects of number of organizational membership, number of social network sites, and grade-point average on global social responsibility in filipino university students. Europe’s Journal of Psychology, 12(1), 191-202. Doi: 10.5964/ejop.v12i1.1040
• Meng, J., Murad, M., Li, C., Bakhtawar, A., & Ashraf, S.F. (2023). Green lifestyle: A tie between green human resource management practices and green organizational citizenship behavior. Sustainability, 15(1), 1-20. Doi: https://doi.org/10.3390/su15010044
• Mureşan, L., Potinvcu, C., & Duguleana, M. (2010). Ecological responsibility component of the corporate social responsibility. Proceedings of WSEAS International Conference on Risk Management, Assesment and Mitigation (RIMA’10), Nisan, 2010, ss. 318-322, Bucureşti, Romania.
• Ones, D.S., & Dilchert, S. (2012a). Environmental sustainability at work: A call to action. Industrial and Organizational Psychology, (5), 444-466.
• Ones, D.S., & Dilchert, S. (2012b). Employee green behaviors. İçinde, S. E. Jackson, D. S. Dilchert & K. Kraiger (Ed.), Managing Human Resources for Environmental Sustainability, ss. 85-116, San Francisco, CA: Wiley.
• Orgev, C., & Demir, H. (2020). Global Warming: a study on the determination of global social responsibility levels of final year students in faculties of medicine in turkey. International Journal of Education and Knowledge Management, 3(4), 1-13. Doi: https://doi.org/10.37227/IJEKM-2020-02-22/
• Örnek, A.Ş., & Gülgönül, K. (2022). Yeşil kamu politikaları kapsamında Balıkesir ili örneği. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(3), 140-153.
• Rezapouraghdam, H., Alipour, H., & Darvishmotevalli, M. (2018). Employee workplace spirituality and pr-environmental behavior in the hotel ındustry. Journal of Sustainable Tourism, 26(5), 740-758. Doi: https://doi.org/10.1080/09669582.2017.1409229
• Schwartz, S, H. (1968). Word, deeds, and the perception of consequences and responsibility in action situations. Journal of Personality and Social Psychology, 10(3), 232-242.
• Seçgin, F., & Yazıcı, F. (2018). Tarih ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kontrol odakları ve küresel sosyal sorumluluk düzeyleri arasındaki ilişki. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1267-1292.
• Sembiring, M.J., Eljyana, A., & Ningrum, L.S.W. (2020). Effect of workplace spirituality on pro-environmental behaviour mediated by environmental passion. Systematic Reviews in Pharmacy, 11(11), 1282-1290.
• Sönmez, R.V. (2020). Okul yöneticilerinin yeşil örgütsel davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 1107-1119. Doi: http://dx.doi.org/10.18506/anemon.628691
• Starrett, R.H. (1996). Assesment of global social responsibility. Psyhchological Reports, (78), 535-554.
• Şimşek, B., & Mete, M. (2022). Sağlık çalışanlarında sosyal sorumluluk algısının örgütsel sürdürülebilirliğe etkisinde kişilik özelliklerinin aracı rolü. Avrasya Bilimler Akademisi Avrasya İşletme ve İktisat Dergisi, (30), 15-38. Doi: http://dx.doi.org/10.17740/eas.econ.2022.V30-03
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. 6. Baskı. Boston, MA: Pearson.
• Tekin, M. (2021). Hayal Mühendisliği ve yeşil tasarım, İçinde, M. Tekin ve G. Mert (Ed.), Yeşil Yönetim, ss. 3-13, Nobel, Ankara.
• Temizel, G., & Attar, M. (2022). Yeşil örgütsel davranış: ulusal ve uluslararası otel işletmeleri açısından bir karşılaştırma, İçinde, M. Yücenurşen (Ed.), Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Uluslararası Araştırmalar XIV, ss. 7-39, Eğitim Yayınevi, Konya.
• Tian, H., Zhang, J., & Li, J. (2020). The relationship pro-environmental attitude and employee green behavior: the role of motivational states and green work climate perceptions. Environmental Science and Pollution Research, (27), 7341-7352. Doi: https://doi.org/10.1007/s11356-019-07393-z
• Ünal, Ö., & Sarı, M. (2017). Öğretmenlerde küresel sosyal sorumluluk ve demokratik tutum üzerine bir inceleme. 26. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi Kitabı. Ankara: Pegem. 325-333. Doi: 10.14527/9786053187974
• Wang, J., Wang, S., Wang, H., Zhang, Z., & Ru, X. (2021). examining when and how perceived sustainability-related climate influences pro-environmental behaviors of tourism destination residents in china. Journal of Hospitality and Tourism Management, (48), 357-367. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2021.07.008
• Yeşil, M., & Turan, Y. (2020). Çevresel duyarlılık üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2), 418-435.
• Yılmaz, V., Çelik, H.E., & Yağızer, C. (2009). Çevresel duyarlılık ve çevresel davranışın ekolojik ürün satın alma davranışına etkilerinin yapısal eşitlik modeliyle araştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 1-14.
• Yiğit, B. (2017). Örgütsel davranışta yeni bir yaklaşım: Yeşil işgören davranışı. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi (UBSBİD), 1(1), 67-70.
• Yin, C., Ma, H., Gong, Y., Chen, Q., & Zhang, Y. (2021). Environmental CSR and environmental citizenship behavior: the role of employees’ environmental passion and empathy. Journal of Cleaner Production, (320), 1-13. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.128751
• Zhu, C, Tong, P., & Song, Z. (2021a). A bibliometric and visual analysis of environmental behavior research. Sustainability, (13), 1-18. Doi: https://doi.org/10.3390/su131810338
• Zhu, J., Tang, W., Wang, H., & Chen., Y. (2021b). The influence of green human resource management on employee green behavior -a study on the mediating effect of environmental belief and green organizational identity. Sustainability, 13(8), 4544, 1-14. Doi: https://doi.org/10.3390/su13084544