İŞ YAŞAM DENGESİNİN YORDAYICISI OLARAK TÜKENMİŞLİK: TÜRKİYE’DE HALK EĞİTİMİ MERKEZİ MÜDÜRLERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 381 - 395, 26.01.2022

Mehmet Saraç Batur , Ahmet Saylık

https://doi.org/10.24315/tred.908127

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada halk eğitimi merkezi müdürlerinin tükenmişlik düzeyleri ile iş yaşam dengeleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evreni, Türkiye genelinde görev yapan 992 halk eğitimi merkezi müdürüdür. Örneklem alma yoluna gidilmemiş ve neticede 335 halk eğitim merkezi müdürünün araştırmaya gönüllü olarak katılımı ile araştırma yürütülmüştür. Araştırma verileri Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve İş Yaşam Dengesi Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde standart sapma, aritmetik ortalama, Pearson korelasyon katsayısı ve çok değişkenli regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda Halk Eğitimi Merkezi müdürlerinin tükenmişlik düzeyleri ile iş yaşam dengesi düzeyleri arasında negatif yönde yüksek düzeyde anlamlı ilişki belirlenmiştir. Araştırmada tükenmişliğin genelinin iş yaşam dengesi düzeyinin genelini anlamlı düzeyde ve negatif yönde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş yaşam dengesi, Tükenmişlik, Halk eğitimi merkezi, Müdür

Kaynakça

• Alkan, U. (2019). Okul yöneticilerinin çalışmaya tutkunluk ve iş-yaşam dengesi arasındaki ilişkisi (İstanbul ili Sancaktepe ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Apaydın, Ç. (2011). Öğretim üyelerinin işe bağımlılık düzeyi ile iş-yaşam dengesi ve iş-aile yaşam dengesi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arıkan, P. A. (2019). Okul yöneticilerinin özyeterlik inançları ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Avşaroğlu, S., Deniz, E. M. & Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Babaoğlan, E., Altun, S. A. & Çakan, M. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin tükenmişlik düzeyi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 355-373.
• Babayiğit, A. (2016). İş yaşam dengesinin örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Beauseart, S., Froehlich, D. E., Devos, C. & Riley, P. (2016). Effects of support on stres and burnout in school principals. Educational Research, 56(4), 347-365. https://doi.org/10.1080/00131881.2016.1220810
• Bostancıoğlu, A. İ. (2014). İş yaşam dengesi ve iş yaşam dengesinin çalışan verimliliği üzerine etkileri: İstanbul ili Kâğıthane ilçesi lise ve dengi okul öğretmenleri üzerinde bir alan araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Cieri, H. D., Holmes, B., Abbott, J. & Pettit, T. (2005). Achievements and challenges for work/life balance strategies in Australian organizations. The International Journal of Human Resource Management, 16(1), 90-103. https://doi.org/10.1080/0958519042000295966
• Çınar, Y. & Güven, M. (2018). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeyleri ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(219), 105-136.
• Çobanoğlu, F., Seven-Şarkaya, S. & Sertel, G. (2019). İş-yaşam dengesi: Öğretmen ve yöneticiler üzerinde bir çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(66), 783-795.
• Demirel, Ö. (2005). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya (8. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dincerol, C. (2013). Tükenmişlik sendromunun mesleki tükenmişlik ve iş tükenmişliği açısından incelenmesi: Öğretmenler üzerinde bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dolanbay, T. (2014). Hayat boyu öğrenme sürecinde halk eğitimi merkezlerinin yaşadığı yönetsel sorunlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
• Doğrul, B. Ş. & Tekeli, S. (2010). İş-yaşam dengesinin sağlanmasında esnek çalışma. Sosyal Beşeri Bilimler Dergisi, 2(2), 11-18.
• Erben, G. S. & Ötken, B. (2014). Paternalist liderlik ve işe ilişkin iyilik ilişkisinde iş-yaşam dengesinin rolü. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(22), 103-121.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik envanterinin uygulanması. R. Bayraktar, İ. Dağ (Ed), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Türk Psikologlar Derneği Yayını, 143-154.
• Erkul, A. (2014). Meslek lisesi öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erkul, A. & Dalgıç, G. (2014). Meslek lisesi öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1-18.
• Ertürk, E. & Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: Öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(1), 39-52.
• Federiki, R. A. & Skaalvik, E. M. (2012). Principal self-efficacy: Relations with burnout, job satisfaction and motivation to quit. Social Psychology of Education, 15, 295-320. https://doi.org/10.1007/s11218-012-9183-5
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1974.tb00706.x
• Gerçek, M., Atay, S. E. & Dündar, G. (2015). Çalışanların iş-yaşam dengesi ile kariyer tatmininin, işten ayrılma niyetine etkisi. Kafkas Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(11), 67-86.
• Gökkaya, Ö. (2014). Yerel yönetimlerde iş-yaşam dengesi ve çalışan davranışı ilişkisinin incelenmesi- Kocaeli Belediyeler örneği. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmaları Dergisi, 2(3), 1-18.
• Guest, D. E. (2002). Perspectives on the study of work-life balance. Social Science Information, 41(2), 255-279. https://doi.org/10.1177/0539018402041002005
• Güllüce, A. Ç. & İşcan, Ö. F. (2010). Mesleki tükenmişlik ve duygusal zekâ arasındaki ilişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 7-29.
• Gürbüzkol, H. (2018). Lise öğretmenlerinin mükemmeliyetçilik algıları ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Haar, J. M., Russo, M., Sune, A. & Ollier-Malaterre, C. (2014). Outcomes of work-life balance on jobsatisfaction, life satisfactionandmentalhealth: A studyacross seven cultures. Journal of Vocational Behavior, 85, 361-373. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2014.08.010
• Izgar, H. (2000). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri (burnout), nedenleri ve bazı etken faktörlere göre incelenmesi (Orta Anadolu örneği). Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Izgar, H. (2001). Okul yöneticilerinde tükenmişlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• İzki, Ö. (2019). Öğretmenlerin iş-aile yaşam dengesinin performanslarına etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), 29-32.
• Kaya, H. E. (2015). Türkiye’de halk eğitimi merkezleri. International Journal of Science Culture and Sports, Special issue 3, 268-277.
• Kıvrak, M. (2019). Ortaöğretim okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri ile yaşam doyumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Kuzulu, E., Kurtuldu, S. & Özkan, G. V. (2013). İş yaşam dengesi ile iş doyumu ilişkisi üzerine bir araştırma. Sakarya İktisat Dergisi, 2(5), 88-127.
• Lau, P. S. Y., Yuen, M. T., & Chan, R. M. C. (2005). Do demographic charactersitics make a difference to burnout among Hong Kong secondary school teachers? Social Indicators Research, 71(1), 491-516. https://doi.org/10.1007/1-4020-3602-7_17
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2(2), 99-113. https://doi.org/10.1002/job.4030020205
• MEB (2009). 2009-2013 Hayat boyu öğrenme strateji belgesi. Millî Eğitim Bakanlığı. (Erişim Tarihi: 20/03/2019).
• MEB (2018). 11.04.2018 tarih ve 30388 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Kurumları Yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24507&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (Erişim Tarihi: 04/02/2019).
• Miser, R. & Arslan, S. (2015). Halk eğitim merkezlerinin rekreatif kullanımı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 404-410.
• Neuman, L.W. (2017). Toplumsal araştırma yöntemleri, nitel ve nicel yaklaşımlar (Çev: S. Özge). Ankara: Yayın Odası.
• Okçabol, R. (1994). Halk eğitim (Yetişkin eğitimi). İstanbul: Der Yayınları.
• Özdemir, Ö. (2019). Okul yöneticilerinin demografik özelliklerine göre tükenmişlik düzeyleri ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özen, M. & Yüceler, A. (2019). Sağlık çalışanlarında duygusal emek, tükenmişlik ve iş tatmini ilişkisinin incelenmesi: Konya ilinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 194-209.
• Sabancı, A. & Rodoplu, D. (2013). Halk eğitim merkezlerinin denetiminde karşılaşılan sorunlar. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 61-77.
• Schaufeli, W. B. (2017). Burnout: A short socio-cultural history. In S. Neckel, A. K. Schaffner & G. Wagner (Eds.), Burnout, fatigue, exhaustion: An interdisciplinary perspective on a modern affliction (p. 105-127). Palgrave Macmillan.
• Şıklar, E. & Tunalı, D. (2012). Çalışanların tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Eskişehir örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 75-84.
• Tabak, D. H. (2019). İş-yaşam dengesi ve stres: İstanbul’da ilçe belediyelerinde çalışanlar üzerinde bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tanır, M. (2006). Türkiye’de halk eğitim hizmetlerinin yönetimi ve halk eğitim merkezlerinin etkililiği üzerine alan araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Teker, S. (2015). Okullarda iş-yaşam dengesiyle örgütsel adalet ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Thulasimani, K. K., Duraisamy, M. & Rathinasabapathi, S. S. (2010). A study on work life balance amongst managers of garment units in Tamilnadu State, India. International Journal of Human Sciences, 7(2), 445-460.
• Topyan-Öz, N. (2019). Yönetici tutumları ve ders imkânlarının müzik öğretmenlerinin mesleki tükenmişlikleri üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi (Ortak yüksek lisans programı), Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Türkoğlu, A. & Uça, S. (2011). Türkiye’de halk eğitimi: Tarihsel gelişimi, sorunları ve çözüm önerileri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 48-62.
• Ulukaya, Ü. (2015). Halkevlerinin halk eğitimindeki etkin rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.