İŞSİZ KADIN ÖĞRETMENLER: NEO LİBERAL DÖNEMDE İŞSİZLİKLE BAŞ ETME DENEYİMLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 55 - 78, 26.01.2023

Figan Şahin Gök , Zafer Kiraz

https://doi.org/10.24315/tred.1005766

Öz

Bu çalışma, ataması yapılmayan ve herhangi bir işte çalışmayan eğitim fakültesi mezunu kadın öğretmenlerin işsizlikle nasıl baş ettiklerini ortaya koymayı amaçlamıştır. Olgubilim deseni kullanılan araştırmada, nitel veri toplama yöntemlerinden “görüşme tekniği” kullanılmıştır. Çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemi ile ulaşılan, 2020-2021 yılında Tokat ilinde yaşayan ve eğitim fakültesi mezunu olup ataması yapılmayan ve görüşmenin yapıldığı zaman diliminde herhangi bir kamu ya da özel kurumda çalışmayan 26 işsiz kadın öğretmenden oluşmaktadır. Yapılan görüşmelerden elde edilen veriler, nitel veri analizi tekniklerinden betimsel analiz ve içerik analizi kullanılarak değerlendirilmeye tabi tutulmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, işsiz kadın öğretmenlerin, işsizliğin getirdiği olumsuzluklarla baş edebilmek amacıyla bilinçdışı savunma davranışı ve duygu odaklı savunma davranışına başvurdukları, hayatlarını tehdit eden intihar duygusu ile baş edebilmek için ise bazılarının “dini başa çıkma”yı savunma yöntemi olarak kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İşsiz Kadın Öğretmen, Baş Etme Yöntemi, Atama Bekleyen Kadın, Psikoloji, Deneyimlerin İncelenmesi

Kaynakça

• Abanoz, S. (2020). Türkiye’de yapılan ‘dinî başa çıkma’ konulu araştırmalar hakkında bir değerlendirme. https://dergipark.org.tr adresinden alınmıştır.
• Adak, N. (2010). Sosyal bir problem olarak işsizlik ve sonuçları. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21(2), 105- 116.
• Akçoraoğlu. A. (2017). Avrupa birliği’nde neoliberal hegemonya, otoriter neo- liberalizm ve neo-gramsciyen uluslararası politik iktisat teorisi. Alternatif Politika Dergisi, 9(1), 1-34.
• Akın, F. (2018). Ekonomilerin en önemli problemi olan işsizlik neden çözülemiyor? İş ve Hayat Dergisi, 4(7),82-99.
• Altınsoy, H. (2020). Türkiye’de genç işsizliğinin boyutları ve çözümüne ilişkin öneriler. Çalışma İlişkileri Dergisi, 11(1), 69-89.
• Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (1999). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitapevi
• Bilgin, M. H. (2003). Türkiye’de işsizliğin yapısal analizi. Öneri Dergisi, 5(19), 137-143
• Demir, E., Turan, K. ve Özarı, Ç. (2016). Üretim için sermaye ihtiyacına turgut özal politikaları Ş. Atakan Duman (Ed.). Uluslararası Turgut Özal Sempozyum, Ankara.
• Demirbilek, S. (2007). Cinsiyet ayırımcılığının sosyolojik açıdan incelenmesi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar,44(511), 12-27.
• Demirgöz Bal, M. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine genel bakış. Kashed, 1(1), 15- 28.
• Eryücel, S. (2013). Yaşam olayları ve olumlu dini başa çıkma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 251-271.
• Fidan, F., İşçi, Ö. ve Yolmaz, T. (2006). Kadın mesleği ve kavramı: Anlamlılığı ve içeriği. II. Uluslararası Kadın Araştırmaları Konferansı
• Gençoğlu, A. (2012). Kapitalizmin temel nitelikleri açısından emeğin konumu. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1(1), 98-116.
• Güdek-Gölçek, Ş. (2019). Neoliberal politikaların türkiye’de kadın istihdamına etkisi. Sosyoekonomi Dergisi, 27(41), 129-150.
• Güler, B. (2005). İşsizlik ve yarattığı psiko-sosyal sorunların öğrenilmiş çaresizlik bağlamında incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 55(1), 373- 394.
• Gümüş, İ. (2018). Tarihsel perspektifte refah devleti: doğuş, yükseliş ve yeniden yapılanma süreci. Journal of Political Administrative and Local Studies, 1(1), 33- 66.
• Güran, T. (1990), İktisat Tarihi, İstanbul: Damla Ofset.
• Gökcan, M. (2018). Meslek seçiminde toplumsal cinsiyetin rolü: bir ölçek geliştirme çalışması. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi,1(1), 48-67.
• Gökkaya, V. (2011). Türkiye’de kadına yönelik ekonomik şiddet. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(2), 101-112.
• Harvey, D. (2007) Yaratıcı yıkım olarak neoliberalizm. (çev. E.Ç.Çığ ve Ü. Çığ). Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 67-88.
• Işıl, Ü. (1990). Üniversite mezunlarının istihdam sorunları. Eğitim ve Bilim, http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/eb/article/view/5989 adresinden alınmıştır.
• Karabulut, C. (2016). Eğitimde metalaşma ve ticarileşme. SAV Katkı. www.katkı.org adresinden alınmıştır.
• Karakaş, A. ve Koç, M. (2014). Stresle başa çıkma ve dini başa çıkma yöntemleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(3), 610-631.
• Kavak, Y. (1997). Eğitim, istihdam ve işsizlik ilişkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 21-26.
• Kaya, B. ve Binbay, T. (2006). Özelleştirmeler, sağlık çalışanları ve psikososyal etmenler. Toplum ve Hekim, 21(3), 198-193.
• Kaya, F., Yıldız, S., Atsız, O. V Aghayeva, S. (2017). Stresle başa çıkma tarzları ile duygusal emek ilişkisi: üniversite öğrencileri örneği. www.yyusbedergisi.com, 1(3).
• Kayalı, G. (2015). Genç işsizliği. Ankara: Türkmetal
• Kıcır, B. (2017). Eğitimli genç işsizliği üzerinden işsizlik kaygısına bir bakış. Çalışma ve Toplum Dergisi, 3(54), 1369-1395.
• Kiraz, Z. (2014). Türkiye’de öğretmenlerin işsizliği ve ataması yapılmayan öğretmenler hareketinin çözümlemesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kiraz, Z. ve Kurul, N. (2018). Türkiye’de öğretmen işsizliği ve ataması yapılmayan öğretmenler hareketi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 270- 302.
• Kulaksız, A. ve Doğanay, C. (2019). Eğitimli genç işsizlerde kadınların oranı artıyor. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı. www.tepav.org.tr adresinden alınmıştır.
• Kurt, Ş. (2005). İşsizliğin sosyo-ekonomik analizi: sosyal açıdan türkiye örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kurt, A. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Küçükkalay, M. (1997). Endüstri devrimi ve ekonomik sonuçlarının analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 51-68.
• Mahiroğulları, A. (2005). Endüstri devrimi sonrasında emeğin istismarını belgeleyen iki eser: Germinal ve dokumacılar. Sosyoloji Konferansları, (32), 41-53.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2014). Savunma mekanizmaları. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Mumyakmaz, A. (2019). 24 Ocak ekonomik istikrar kararları ile 12 eylül askeri darbesinin neoliberalizm ittifakı ve siyasal islam’ın süreçteki rolü. Üçüncü Sektör Ekonomi Dergisi, 54(4), 1988-1915.
• Özçelik, P. (2013). Neoliberal küreselleşme süreci ve yoksulluk. Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), 417-431.
• Öztürk, Ö. (2015). Üniversite mezunu kadınların işsizlik süreçlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Polat, S. (2010). Eğitimde ve sınıf içi süreçlerde cinsiyetçi yaklaşımlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sapancalı, F. (2001). Yeni dünya düzeni ve küresel yoksulluk. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2),115-140.
• Şahin, L. (2007). Türkiye işgücü piyasasının yapısal özellikleri ve işsizlik sorunu. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi,53, 543-575.
• Şahin, Ç. E. (2010, Ekim). Çalışma yaşamını düzenleyen yasalardaki dönüşümün dayanağı olarak neoliberalizm; devlet-toplum ilişkisinde leviathan’ın yükselişi mi?. Birinci Uluslararası Felsefe Kongresi’ nde sunuldu, Bursa.
• Turan, Ş. ve Poyraz, C. A. (2015). Günlük yaşam stresiyle başa çıkmak için kullanılan psikoterapi yöntemleri. Bilişsel Davranışçı psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 4(3), 133-140.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitim bilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(24), 543- 559.
• Ünal, I. (2008). Neoliberalizm, esnek istihdam ve kadın öğretmenler. Eğitim ve Bilim İşkolunda Çalışan Kadınların Sosyal Hakları ve İş Güvencesi. (Ed. Elif Akgül Ateş ve Handan Çağlayan). Ankara Eğitim- Sen Yayınları (97-106)
• Ütücü, N. (2013). Majör depresif bozuklukta kültürel açıklama modelleri ve yardım arama davranışının belirlenmesi. Uzmanlık tezi. İstanbul Bilim Üniversitesi. Psikiyatri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Yanbaşlı, E. (2014). Türkiye’de genç işsizliği sorunu ve işsizlikle mücadelede uygulanan ekonomi politikalarının analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yavuzaslan, K. ve Dağlıoğlu, C. (2019). Türkiye’nin genç işsizlik sorunu ve üniversite öğrencilerinin meslek seçim bilinci. https://www.researchgate.net/publication/331302458_turkıye'nın_genc_ıssızlık_ sorunu_ve_unıversıte_ogrencılerının_meslek_secım_bılıncı adresinden erişilmiştir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, S., (2018). Türkiye’de kadınların çalışma hayatındaki yeri ve sosyal güvenlik hukuku düzenlemeleri. Sosyal Çalışma Dergisi, 2(2), 63-80.
• Yüksel, Ö. (2013). Kadınlarda evlilik uyumu ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişki: stresle başa çıkma biçimleri ve toplumsal cinsiyet rolü tutumlarının aracı rolleri. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.