ÖZEL YETENEKLİ İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİLERİNİN GELİŞMESİNDE VE DEĞERLER EĞİTİMİNDE RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARIYLA YAPILAN ÇOCUKLAR İÇİN FELSEFENİN ETKİSİ

Year 2023, Volume: 13 Issue: 2, 856 - 868, 31.05.2023

Ergün Yurtbakan

https://doi.org/10.24315/tred.1091403

Abstract

Bu çalışma, üstün yetenekli ilkokul öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesinde ve değerler eğitiminde çocuk kitaplarıyla yapılan çocuklar için felsefenin etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda basit deneysel yöntemden, nitel kısmında durum deseninden faydalanılmıştır. Çalışmaya 16 üstün yetenekli ilkokul öğrencisi dahil edilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak “Okul Ortamında Değerler Eğitimi Konusunda Öğrenci Görüşlerini Belirleme” anketi ve “Eleştirel Düşünme Öz Düzenleme” ölçeği kullanılmıştır. Ölçek ve anket ile elde edilen puanlar arasındaki değişim Wilcoxon İşaretli sıralar testi ile analiz edilmiş, nitel veriler betimsel analiz ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda; çocuklar için felsefenin, üstün yetenekli ilkokul öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerini geliştirdiği görülürken değerler eğitiminde katkı sağlayamadığı ortaya çıkmıştır. Üstün yetenekli ilkokul öğrencileri, çocuklar için felsefeyi tartışma ve farklı fikirlere saygı duymayı öğretmesi gerekçesiyle faydalı bulduklarını ve eğlenceli olduğu için çocuklar için felsefe uygulamasını sürekli yapmak istediklerini belirtmiştir. Üstün yetenekli öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek değer eğitimini sağlıklı yürütebilmek için uygulanacak programlarda öğrencilerin bireysel farklılıklarına dikkat edilmesi sonuçların iyi çıkmasını sağlayabilir.

Keywords

üstün yetenekli ilkokul öğrencileri, eleştirel düşünme, değerler eğitimi

References

• Akar, C. ve Kara, M. (2016). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin bazı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1339-1355.
• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim ıı. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Akdemir, S. ve Saban, A. (2020). İlkokul dördüncü sınıfta felsefe-temelli çocuk kitapları aracılığıyla değer öğretimine ilişkin bir eylem araştırması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 431-461. doi: 10.14689/issn.2148-624.1.8c.2s.2m.
• Akkocaoğlu-Çayır, N. (2015). Çocuklar için felsefe eğitimi üzerine nitel bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alvino, J. (1990). A glossary of thinking-skills terms. Learning, 18(6), 50.
• Anthony, J. (2014). Developing thinking in the gifted. A Special Pennsylvania Association for Gifted Education Publication. (Erişim tarihi: 05/05/ 2014, www.giftedpage.org).
• Balgalmış, E. ve Işık-Ceyhan, E. (2019). Dörtgenlerin ilişkilendirme becerisinin gelişimine yönelik öğretiminin 7. sınıf öğrencilerinin erişi düzeylerine etkisi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 130-156.
• Berkowitz, M. W. ve Bier, M. C. (2005). Character education parents as partners. Educational Leadership, 63 (1), 64-69.
• Bilgili, A. E. ve Dalkıran, H. S. (2004). Üstün yetenekli çocukların eğitimi ve satranç konusunda bir çalışma. 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi (s.49- 60). İstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Çalık, M. (2013) Effect of technology-embedded scientific inquiry on senior science student teachers’ self-efficacy. Eurasia Journal of Mathematics Science and Technology Education, 9(3), 223–232. https://dx.doi.org/10.12973/eurasia.2013.931a.
• Çalışkur, A. (2010). Psikolojide değerler ve gençlik. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
• Çengelci, H., Hancı, B. ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
• Çıkrıkçı, N. (1996). Eleştirel düşünme. III. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. Çukurova Üniversitesi, Adana, 208-216.
• Demir, M. K. (2006). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniveristesi, Ankara.
• Direk, N. (2002). Küçük prens üzerine düşünmek. İstanbul: Pan yayıncılık.
• Elder, L. (2005). A professional development model for k-12 schools: Critical thinking as the key to substantive learning. Erişim tarihi 13/03/2021 http://www.criticalthinking.org/professionalDev/model-for-k-12.shtml.).
• Göbel, D. Ş. (2013). Sınıf öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerisi öğretimi yeterlilikleri ve uygulamaları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Gündüz, T. (2010). Üstün zekâlı çocuklarda ahlâk gelişimi ve eğitimi. İÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 157-177.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F. ve Gülgöz, S. (2003). Eleştirel düşünme. Ankara: Eğitim Reformu Girişimi Yayınları.
• Halstead, J. M. ve Pike, M.A. (2006). Citizenship and moral education values in action. Oxon: Routledge.
• Haynes, J. (2008). Children as philosophers learning through enquiry and dialogue in the primary classroom. USA: Routledge Taylor and Francis Group.
• İşlekeller Bozca, A., Emir, S. ve Leana Taşcılar, M. Z. (2017). Koşut eğitim programının eleştirel düşünme becerilerine etkisi. HAYEF: Journal of Education, 14(2), 131‒148.
• Karasu, F. Z. (2018). İlkokul çocuklarıyla felsefe yapmak üzerine nitel bir çalışma: dördüncü sınıf örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kocakaya, S. (2011). An educational dilemma: Are educational experiments working? Educational Research and Reviews, 6(1), 110-123.
• Kurnaz, A. (2018). Üstün yetenekli öğrencilerde değerlerin gözlemlenme durumu ve öğrencilerin bu değerlere ilişkin algılarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 1 (özel sayı), 413-435.
• Kurnaz, A., Çiftçi, Ü., & Karapazar, H. (2013). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin değer algılarının betimsel bir analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 185-225.
• Maria, R. (2014). Gifted children and their problems. Austrian Journal of Humanities and Social Sciences, 1(2), 297-301.
• Mccarty, M. (2006). Little big minds. London: Penguin Grup.
• MEB. (2019). Milli Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. (Erişim Tarihi 10/03/2021http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf).
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. London: Sage Publications.
• Özkan, B. (2020). Çocuklar için felsefe neden önemlidir? Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 4(1) ,49-61.
• Sayı, A. K. ve Emir, S. (2016). Farklılaştırılmış yabancı dil öğretiminin üstün zekâlı öğrencilerde eleştirel düşünmeye etkisi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 8, 13-31.
• Strip, C. A. ve Hirsch, G. (2000). Helping gifted children soar: A practical guide for parents and teachers. Great Potential Press, USA.
• Şentürk, Ş. ve Kefeli, İ. (2019). özel yeteneklilere yönelik “felsefeye yolculuk” etkinliği üzerine nitel bir araştırma. Turkish Studies Educational Science, 14(5), 2693-2708.
• Tekşan, K. (2013). Türkçe öğretiminde eleştirel düşünmeyi geliştirme bakımından Ömer Seyfettin’in hikâyelerinin yeri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(2), 55-74.
• Tepe, H. (2013). Unesco verileri ışığında dünyada çocuklar için felsefe. B. Çotuksöken, H. Tepe (Ed.), Çocuklar için eelsefe eğitimi (s. 77-94). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Umar, Ç. N. ve Ayvaz Reis, Z. (2017). Karma öğrenme tasarımlı öğrenme ortamının üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 2(1), 34-58.
• Wartenberg, T. E. (2018). Küçük Çocuklar İçin Büyük Fikirler. (Çev. S. Kurtar, ve A. K. Gülen), Sentez Yayıncılık, Ankara.
• Wu, C. (2021). Training teachers in China to use the philosophy for children approach and ıts ımpact on critical thinking skills: A pilot study. Education Science, 11(206), 1-16. https:// doi.org/10.3390/educsci11050206.
• Yel, S. ve Aladağ, S. (2009). Sosyal bilgilerde değerlerin öğretimi, sosyal bilgiler öğretimi. Safran, M. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (s. 117-148) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zengin, H. K. (2020). Federal Almanya’daki ilkokul (1.- 4. Sınıflar) çocuklarla felsefe dersi (Philosophieren mit Kindern) öğretim programının değer eğitimi açısından incelenmesi. İlted: ilahiyat tetkikleri dergisi, 53(1), 287-303. doi: 10.29288/ilted.703909