OKUL MÜDÜRLERİNİN LİDERLİK UYGULAMALARI İLE KOLEKTİF ÖĞRETMEN YETERLİLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 893 - 911, 31.05.2023

Mahir Can Güner , Nihal Yurtseven

https://doi.org/10.24315/tred.1093819

Öz

Bu araştırmanın amacı okul müdürlerinin liderlik uygulamaları ile kolektif öğretmen yeterliliği arasındaki ilişkinin öğretmenlerin görüşlerine göre incelenmesidir. Araştırma tarama deseni ile yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini 364 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Okul Müdürlerinin Liderlik Uygulamaları Ölçeği ve Kolektif Öğretmen Yeterliği Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplarda t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve basit doğrusal regresyon teknikleri kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda öğretmenlerin okul müdürlerinin liderlik uygulamalarına yönelik algılarında cinsiyete, deneyime ve çalışılan kurum türüne göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin kolektif öğretmen yeterliliğine yönelik algılarına ilişkin bulgularda; cinsiyete göre anlamlı bir farklılık tespit edilmezken, deneyime ve çalışılan kurum türüne göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. Son olarak, öğretmenlerin okul müdürlerinin model olma, vizyon oluşturma, risk alma, tanıma ve takdir etme, takım çalışmasına odaklanma uygulamalarına yönelik algılarının kolektif öğretmen yeterliliği algılarını anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lider, Okul Müdürleri, Öğretmenler, Kolektif Yeterlilik, Okul

Kaynakça

• Akan, D. (2007). Değişim sürecinde ilköğretim okullarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü E.Y.T.P Anabilim Dalı, Erzurum.
• Altınkurt, Y. (2007). Eğitim örgütlerinde stratejik liderlik ve okul müdürlerinin stratejik liderlik uygulamaları.
• Arabikoğlu, S. N. (2016). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Yöneticilerin Liderlik Uygulamalarını Değerlendirmeleriyle Örgüte Güven ve Okula Bağlılık Düzeylerinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Avcı, A. (2015). Öğretmen Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2):161-189. Balcı, A. (2007). Etkili okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma. Ankara: Pegem A. Yayınları, 4. Basım.
• Balkar, B. (2012). Ortaöğretim okulu müdürlerinin liderlik becerilerinin bilgi yönetimi süreç yeterliklerindeki rolü.Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117–148.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company.
• Banoğlu, K., & Peker, S. (2012). Öğrenen Örgüt Olma Yolunda İlköğretim Okul Yöneticilerinin Algı Durumu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 71-82.
• Basim, H. N., Korkmazyürek, H., & Tokat, A. O. (2008). Çalişanlarin Öz Yeterlilik Algilamasinin Yenilikçilik Ve Risk Alma Üzerine Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştirma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 121-130.
• Bilgiç, B. (2020). Okul Müdürlerinin liderlik davranışlarının öğretmenlerin psikolojik sermayeleri ile ilişkisi.
• Biltekin, T. (2013). Ortaöğretim Okullarındaki Öğretmenlerin Etkili Okul Algıları (Kayseri ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Bursalıoğlu, Z, (2003). Eğitim Yönetiminde Teori ve Uygulama. Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. Ve Kılıç, E. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Crossman, A., & Harris, P. (2006). Job satisfaction of secondary school teachers. Educational Management Administration & Leadership, 34(1), 29-46.
• Çelik, G. (2017). Okul yöneticilerinin liderlik tarzları ile yenilikçilik ve risk alma davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi.
• Çetin, N. (2008). Kuramsal Liderlik Çözümlemelerinin Işığında, Okul Müdürlüğü ve Eğitilebilir Durumsal Liderlik Özellikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Çınarcı, P. (2015). Okul müdürlerinin liderlik uygulamalarının öğretmenlerin iş doyumuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Düzgünoğlu, M. A. (2019). Kolektif Öğretmen Yeterliliği ile Etkili Okul Arasındaki İlişki. (ANKARA İLİ ÖRNEĞİ) (Master’s thesis, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Erdoğan, U., & Dönmez, B. (2015). Kolektif öğretmen yeterliği ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 21(3), 345-366.
• Erkoç, İ. (2015). Algılanan Örgütsel Destek ve İş Performansı Arasındaki İlişkide Öz Yeterlilik Faktörünün Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Goddard, R. D., Hoy, W. K. Ve Woolfolk Hoy, A. (2004). Collective efficacy: Theoretical development, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3) 3–13.
• Goddard, R. D., & Skrla, L. (2006). The influence of school social composition on teachers’ collective efficacy beliefs. Educational Administration Quarterly, 42(2), 216–235.
• Gür, G. (2008). İlköğretim öğretmenlerinin öz-yeterliklerinin yordanması üzerine bir çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ: Ankara.
• Gürçay, D., Yılmaz, M., & Ekici, G. (2009). Öğretmen kolektif yeterlik inancını yordayan faktörler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(36), 119-128.
• Kaya, K. (2014). İlkokul müdürlerinin ve öğretmenlerin liderlik uygulamalarına ilişkin algıları: Çankaya ilçesinde bir uygulama (Master’s thesis).
• Koparan, Ş., Öztürk, F., ve Haşıl Korkmaz, N. (2011). Beden eğitimi öğretmenlerinin öz-yeterlik ve beden eğitimi öğretmeni yetiştirme yeterliliğinin incelenmesi. Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi Kongresi: 25-26 Mayıs 2011, Van/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, 52-61.
• Korkmaz, M. (2008). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğrenen örgüt özellikleri arasındaki ilişki üzerine nicel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53(53), 75-98.
• Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (2003). The leadership practices inventory (LPI): Self instrument (Vol. 52). John Wiley & Sons.
• Kurt, T. (2009). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve işlemci liderlik stilleri ile öğretmenlerin kolektif yeterliği ve öz yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi.
• Kurt, T. (2019). Öğretmenlerin öz yeterlik ve kolektif yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 195-227.
• Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 377-403.
• Özdaşlı, K., & Akman, H. (2012). İçsel ve Dışsal Motivasyonda Cinsiyet ve Örgütsel Statü Farklılaşması: Türk Telekomünayon Aş Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(7), 73-81.
• Polat, S. (2012). Okul müdürlerinin çok kültürlülüğe ilişkin tutumları.. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42), 334-343.
• Şahin, S. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü ve sürdürümcü liderlik stilleri (İzmir ili örneği). Eurasian Journal of Educational Research, 23, 188-199.
• Şahin, S. (2011). Öğretimsel liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişki (İzmir ili örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri.
• Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tschannen-Moran, M., & Barr, M. (2004). Fostering student learning: The relationship of collective teacher efficacy and student achievement. Leadership and Policy in Schools, 3(3), 189-209.
• Turan, S., & Ebiçlioğlu, N. (2002). Okul müdürlerinin liderlik özelliklerinin cinsiyet açısından değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 31(31), 444-458.
• Ünlü, Sezen – Eroğlu, Erhan – Gökdağ, Rüçhan – Ergüven, M. Sinan, (2013). İş ve Yaşamda Motivasyon. Yavuz Tuna (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Yavuz, M. (2010). Liderlik Uygulamaları Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 35(158).
• Yılmaz, M., & Turanlı, N. (2017). Öğretmenlerin Kolektif Yeterlik Algılarının İncelenmesi: (Altındağa ilçesi örneği). The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences,