CİNSİYET VE ANNE-BABA EĞİTİM DÜZEYİNİN 66-77 AYLIK OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARIN DUYGULARI TANIMA VE DUYGU DÜZENLEME BECERİLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 1, 209 - 222, 05.04.2020

Belgin Liman

Öz

Araştırmada
66-77 aylık okul öncesi çocukların, cinsiyet ve anne-baba eğitim düzeyinin
duyguları tanıma ve duygu düzenleme becerilerine etkisi incelenmiştir.
Araştırma tarama modelindedir. Çalışma grubu 145 çocuktan oluşmaktadır. Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Duyguları
Tanıma Testi” ve “Duygu Düzenleme Ölçeği (DDÖ)” kullanılmıştır. Veri analizinde nonparametrik
testlerden yararlanılmıştır. Cinsiyete
göre değişkenlik/olumsuzluk puan ortalamalarının farklılaştığı; duygu düzenleme
ile duyguları tanıma puan ortalamaların ise farklılaşmadığı saptanmıştır. Anne
ve baba eğitim durumu duyguları tanıma ve değişkenlik ve olumsuzluk davranış
puan ortalamalarında anlamlı bir farklılık yaratmaktadır. Anne-baba eğitim
durumuna göre çocukların duygu düzenleme becerileri farklılaşmaktadır.
Duyguları tanıma ile duygu düzenleme arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki
saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi, duygu, duyguları tanıma

Kaynakça

• Altan, Ö. (2006). The effects of maternal socialization and temperament on children’s emotion regulation (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Koç Üniversitesi, İstanbul.Aydın, F. (2010). Maternal emotion regulation, socio-economic status and social context aspredictors of maternal emotion socialization practices (Unpuplished Master's Thesis). İstanbul Bilgi University, İstanbul.
• Arı, R. ve Seçer, Z. Ş. (2004). Okulöncesi dönemdeki çocukların duygusal yüz ifadelerini tanıma becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk niversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (11), 67-84.
• Başal, H. A. (2004). Gelişim ve psikoloji: Nasıl mutlu bir çocuk yetiştirebilirim?. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Batum, P. ve Yağmurlu, B. (2007). What counts in externalizing behaviors? The ontributions of emotion and behavior regulation. Current Psychology, 25(4), 272-294.
• Bayhan, S. P. & Artan, İ. (2004). Çocuk gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Morpa.
• Bronson, M. B. (2000). Self-regulation in early childhood: nature and nurture. NewYork: Guilford Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Calkins, S. D. (2010). Commentary: Conceptual and methodological challenges to the study of emotion regulation and psychopathology. Journal of Psychopathology and Behavioral Assesment, 32(1), 92-95.
• Carlson, S. M. ve Wang, T. S. (2007). Inhibitory control and emotion regulation in preschool children. Cognitive Development, 22, 489-510.
• Cole, P. M., Martin, S. E. ve Dennis, T. A. (2004). Emotion regulation as a scientific construct: Methodological challenges and directions for child development research. Child development, 75(2), 317-333.
• Çelik, E., Tuğrul, B. ve Yalçın, S. S. (2002). Dört - altı yaşlar arasındaki anaokulu çocuklarının duygusal yüz ifadesiyle kendilerini, anne-babalarını ve öğretmenlerini algılaması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 29-39.
• Çorapçı F., Aksan N., Arslan-Yalçın D. ve Yağmurlu B. (2010).Okul öncesi dönemde duygusal, davranışsal ve sosyal uyum taraması: Sosyal yetkinlik ve davranış değerlendirme-30 ölçeği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(2),63-74.
• Demirkapı, E. Ş. (2014). Çocukluk çağı travmalarının duygu düzenleme ve kimlik gelişimine etkisi ve bunların psikopatolojiler ile ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Denham, S. ve Burton, R. (2003). Social and emotional prevention and intervention programming for preschoolers. New York: Kluwer Academic Plenum Publishers.
• Denham, S. A., Blair, K. A., DeMulder, E., Levitas, J., Sawyer, K., Auerbach-Major, S. v.d., (2003). Preschool emotional competence: pathway to social competence? Child Development, 74(1), 238-256.
• Dinçer, Ç. A. (1995). Anaokuluna devam eden 5 yaş grubu çocuklarına kişiler arası problem çözme becerilerinin kazandırılmasında eğitimin etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi SBE, Ankara.
• Eisenberg, N., Fabes, R. A., Bernzweig, J., Karbon, M., Poulin, R. ve Hanish, L. (1993). The relations of emotionality and regulation to preschoolers’ social skills and sociometric status. Child Development, 64, 1418-1438.
• Eisenberg, N., Cumberland, A. ve Spinrad, T. L. (1998). Parental socialization of emotion. Psychological Inquiry, 9(4), 241-273.
• Eisenberg, N. ve Spinrad, T. L. (2004). Emotion-related regulation: Sharpening the definition. Child Development, 75(2), 334-339.
• Ergin, H., (2000). İletişim becerileri eğitim programının okulöncesi dönem çocuklarının iletişim becerileri düzeyine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Fox, N. A. ve Calkins, S. D. (2003). The development of self-control of emotion: Intrinsic and extrinsic influences. Motivation and Emotion, 27(1), 7-26.
• Gallese, V. (2003). The roots of empathy: the shared manifold hypothesis and the neutral basis of intersubjectivity. Psychopathology, 36, 171.
• Garner, P. W., Jones, C., Gaylyn, G. D. ve Rennme, Kimberly M. (1997). Low-income mothers’ conversations about emotions and their children’s emotional competence. Social Development, 6 (1), 37.
• Gelgör, F. Z. (2016). Anne, baba ve çocuk tarafından algılanan ebeveyn kabul-red ve kontrolünün çocuğun duygu düzenleme becerisi ile ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Goodman, W. B., Crouter, A. C., Lanza, S. T., Cox, M. J. ve Vernon‐Feagans, L. (2011). Paternal work stress and latent profiles of father–infant parenting quality. Journal of Marriage and Family, 73(3), 588-604.
• Gross, J. J. ve Thompson, R. A. (2007). Emotion regulation: Conceptual foundations. J.J.Gross Ed., Handbook of Emotion Regulation (s. 3-24). New York: Guilford Press.
• Gülay, H. (2008). 5-6 yaş çocuklarına yönelik akran ilişkileri ölçeklerinin geçerlik güvenirlik çalışmaları ve akran ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gülay, H. ve Akman, B. (2009). Okul Öncesi Dönemde Sosyal Beceriler. Ankara: Pegem Akademi.
• Hay, D. E. ve Cook, K. V. (2007). The transformation of prosocial behavior from infancy to childhood. C. A. Brownwll ve C. B. Kopp (Eds.), Socioemotional development in the toddler years: Transitions & transformations (pp. 100-131). NY: Guilford Press.
• Karaaslan, Ü. K. (2012). Okul öncesi eğitimin ve diğer değişkenlerin ilköğretim 1. sınıf öğrencilerinin duyguları tanıma ve ifade etme becerilerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Knafo, A, ve Plomin, R. (2006). Prosocial behavior from early to middle childhood: Genetic and environmental influences on stability and change. Developmental Psychology, 42(5), 771-786.
• Leibowitz J., Ramos-Marcuse F. ve Arsenio, W. (2002). Parent–child emotion communication, attachment, and affective narratives, Attachment & Human Development, Vol:4, No:1.
• Liew, J., Eisenberg, N. ve Reiser, M. (2004). Preschoolers’ effortful control and negative emotionality, immediate reactions to disappointment, and quality of social functioning. Journal of Experimental Child Psychology, 89(4), 298-319.
• Maccoby E. E. (1998). The two sexes: growing up apart, coming together. Cambridge: Harvard University Press.
• Maccoby EE ve Jacklin CN (1980). Sex differences in aggression: A rejoinder abd reprise. Child Development, 51: 964-980.
• McClelland, M. M. ve Tominey, S. L. (2016). Stop, think, act: ıntegrating self-regulation in the early childhood classroom (s. 62). New York and London: Routledge Taylor ve Francis Group.
• Miller, A. L., Fine, S. E., Gouley, K.K., Seifer, R., Dickstein, S. ve Shields, A. (2006). Showing and telling about emotions: Interrelations between facets of emotional competence and associations with classroom adjustment in Head Start preschoolers. Cognition and Emotion, 20(8), 1170-1192.
• Ömeroğlu, E. ve Ulutaş, İ. (2007). Anne baba çocuk iletişiminde duygusal zekanın rolü. 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi & Uluslararası Çocuk Filmleri Festivali ve Kongresi: Risk altındaki çocuklar, 22-24 Ekim, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Pollak, S. D., Cicchetti, D., Hornung, K. ve Reed, A. (2000). Recognizing emotion in faces: developmental effects of child abuse and neglect. Developmental Psychology, Vol:36, No:5, 679-688.
• Romano, E., Tremblay, R. E., Boulerice, B. ve Swisher, R. (2005). Multilevel correlates of childhood physical aggression and prosocial behavior. Journal of Abnormal Child Psychology, 33(5), 565-578.
• Rothbart, M. K. (1989). Temperament in childhood: A framework. In G. Kohnstamm, J. Bates, and M. K. Rothbart (eds.), Temperament in childhood (pp. 59-73). Chichester, UK: Wiley.
• Saarni, C. (1984). An observational study of children's attempts to monitor their expressive behavior. Child Development, 1504-1513.
• Salah, A. A. (2006). İnsan ve bilgisayarda yüz tanıma. Uluslararası Kognitif Nörobilim Sempozyumu; Türkiye.
• Saltalı, N. D. (2010). Duygu eğitiminin okul öncesi dönem çocuklarının duygusal becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversite, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Saltalı, N. D. ve Arslan, E. (2011). An investigation of emotional skills of six-year-old children attending nursery school according to some variables. Educational Research and Reviews, Vol. 6 (7), pp. 536-541.
• Seçer, Z. (2017). Sosyal olarak yetkin okul öncesi çocukların duygu düzenlemeleri ile annelerinin duygu sosyalleştirme davranışları arasındaki ilişkiler. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt:25 No:4 1435-1452.
• Thompson, R. A. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. Monographs Of The Society For Research In Child Development, 59 (2-3), 25-52. Werner, K. ve Gross, J. J. (2010). Emotion regulation and psychopathology: a conceptual framework emotion regulation and psychopathology. New york: Guilford Press.
• Yaralı, K. T. ve Özkan H. K. (2016). Çocukların (60-72 aylık) sosyal problem çözme becerileri ile soysal yetkinlik ve davranış durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi,s.345-361.
• Yükçü, Ş.B. ve Demircioğlu, H. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının duygu düzenleme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, s. 442-466.