TÜRKİYE’ DE YAPILAN YARATICI PROBLEM ÇÖZME KONULU ARAŞTIRMALARIN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 533 - 556, 03.08.2022

Ali Ateş , Gülgün Bangir Alpan

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de Yaratıcı Problem Çözme(YPÇ) konusunda yapılmış araştırmaları incelemektir. Araştırmanın örneklemi, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Veri toplama yöntemi olarak doküman analizi kullanılmıştır. YPÇ konulu; yüksek lisans tezi (f=18), makale (f=12), doktora tezi (f=4) ve tam metin bildiri (f=3) olmak üzere toplam 37 çalışmaya ulaşılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistik ve içerik analizinden faydalanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre araştırmaların eğitim-öğretim (24), mühendislik (9), işletme (2), teknoloji ve inovasyon (1) ve iktisadi ve idari bilimler (1) alanlarında olduğu; nicel (11), derleme (10) ve karma (5) araştırma yöntemlerinin tercih edildiği görülmektedir. Veri analiz yöntemlerinde ise çoğunlukla t testi (12) ve betimsel istatistik (12) yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmaların çoğunun örneklem grubunda ortaokul öğrencileri (10) bulunmakta, örneklem büyüklüğü ise 1-50 arasındadır (9). Çalışmalarda uygun örnekleme (4), küme örnekleme (2), rastgele örnekleme (3), amaçlı örnekleme (1) ve kolayda örnekleme (1) yöntemi dışında örneklem seçme yöntemi belirtilmemiştir. Araştırma verileri ölçekler (14) ve testler (14) ile toplanmıştır. Çalışmalarda YPÇ teknikleri (57), YPÇ becerisi (19), düşünme becerileri (11) ve yaratıcılık becerilerine (1) yönelik uygulamalar yapıldığı görülmektedir. Sonuçlar incelendiğinde YPÇ’ nin akademik başarıyı arttırdığı, düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirdiği, yaratıcılık ile YPÇ arasında olumlu ilişki olduğu ve YPÇ’ nin problem çözme becerisi üzerinde etkisi olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcı problem çözme, Türkiye’de yaratıcı problem çözme, yaratıcı problem çözme araştırmaları

Kaynakça

• Acar, D. (2020). Öğretmenlerin problem çözme becerilerinin ve davranışlarının yaratıcı düşünmenin gelişimine katkısının yordanmasında stem farkındalıklarının rolü. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 77-89.
• Akdeniz, H., & Bangir Alpan, G. (2020). Özel yetenekli öğrencilerin yaratıcı problem çözme stillerinin analizi. TALENT, 1, 79-94.
• Altınpulluk, H. (2018). Türkiye’de artırılmış gerçeklikle ilgili hazırlanan tezlerin bibliyometrik analiz yöntemiyle incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 8(1), 248-272.
• Altınpulluk, H., & Yıldırım, Y. (2021). 2010-2019 yılları arasında yayınlanan 21. Yüzyıl becerileri araştırmalarının incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 438-461.
• Altuntaş, S., Dereli, T., Yılmaz, M. K., Ertürk, B., & Demirbaş, A. (2017). Havacılık sektöründe bakım kolaylığı için yaratıcı problem çözme teorisi uygulamaları. Dokuz Eylül Üniversitesi-Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 211-228.
• Amran, M. S., Kutty, F. M., & Surat, S. (2019). Creative problem-solving (CPS) skills among university students. Creative Education, 3049-3058.
• Ata Doğan, S., & Akman, B. (2019). Okul öncesi eğitimden lise eğitimine matematik-müzik ilişkisini ele alan ulusal araştırmaların incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(5), 40-56.
• Bal İncebacak, B., & Ersoy, E. (2018). Ortaokul öğrencilerinin yaratıcı problem çözme becerileri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 12(1), 1-24.
• Bal İncebacak, B., Ersoy, E., & İncebacak, E. (2015). Effect of creative drama course on creative problem solving skills. International Academic Conference on Teaching, Learning and E-learning” (IAC-TLEl). Vienna.
• Basadur, M., Graen, G., & Wakabayashi, M. (1990). Identifying İndividual differences İn creative problem solving style. Journaal Of Creative Behavior, 24(2), 111–131.
• Basadur, M., Runco, M. A., & Vega, L. A. (2000). Understanding how creative thinking skills, attitudes, and behaviors work together: A causal process model. Journal of Creative Behavior, 34, 77-100.
• Bingham, A. (1958). Improving children's facility in problem solving. In A. Miel (Eds), Practical Suggestions for Teaching (s. 1-86). New York: Teachers College. Columbia University.
• Carmeli, A., Gelbard , R., & Reiter Palmon, R. (2013). Leadership, creative problem solving capacity and creative performance:The important of knowledge sharing. Human Resource Management, 52(1), 95–122.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38. doi:10.15390/EB.2014.3412
• Dağyar, M. (2018). Yaratıcı problem çözme öğretiminin lisans öğrencilerinin rehberlik dersi erişi düzeylerine etkisi. Uluslararası Eğitim Bilimleri ve Öğrenme Teknolojileri Dergisi, 1(1), 16-21.
• Dönmez, İ., & İdin, Ş. (2017). Türkiye’de Fen Bilimleri eğitimi alanında üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi ile ilgili araştırmaların incelenmesi. Journal of Gifted Education and Creativity, 4(2), 57-74.
• Dumas, D., Schmidt, L. C., & Alexander, P. A. (2016). Predicting creative problem solving in engineering design. Thinking Skills and Creativity, 50-66.
• Ergin, H. (2017). Programlama dili öğretiminde işbirlikli yaratıcı problem çözme modeli: Bir durum çalışması. Ege Eğitim Teknolojileri Dergisi, 1(2), 135- 148.
• Finke, R. A., Ward, T. B., & Smith, S. M. (1992). Creative cognition:Theory, research, and applications. Cambridge, MA: MIT Press.
• Geçici, M. E., & Türnüklü, E. (2020). Türkiye’de problem kurma üzerine hazırlanan tezlerin tematik açıdan incelenmesi. International e-Journal of Educational Studies (IEJES), 4(7), 56-69.
• Gerez Cantimer, G., & Şengül, S. (2020). Matematik eğitiminde öz yeterlilik araştırmalarının incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 21(2), 16-35.
• Giangreco, M. F. (1993). Using creative problem-solving methods to include students with severe disabilities in general education classroom activities. Journal of Educational and Psyhological Consultation, 4(2), 113-135.
• Göçen, G., & Okur, A. (2015). Ortaokula yönelik söz varlığı araştırmalarının incelenmesi: Tezler. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(1), 64-79.
• Gökmen, A., & Sözer Çarpan, A. (2019). 60- 84 aylık çocuklarda yaratıcı problem çözme becerilerinin incelenmesi. International Primary Educational Research Journal, 3(1), 1-9.
• Güven, Ş., & Yazıcı, A. (2020). Türkiye’de zihinsel dayanıklılık konusunda yapılmış araştırmaların analizi ve incelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 82-93.
• Hatch, L. (1988). Problem Solving Approach. In W. H. Kemp, & A. E. Schwaller(Eds), Insructional Stratagies for Technology Education (s. 87-98). Glencoe Publishing Company. Mart 14, 2021 tarihinde https://vtechworks.lib.vt.edu/bitstream/handle/10919/19137/v37_T61.A56_1988.pdf?sequence=1&isAllowed=y#page=104 adresinden alındı
• Haymana, B., & Dağhan, G. (2020). Kitlesel açık çevrimiçi derslerle ilgili yapılan araştırmaların incelenmesi: tematik içerik analizi çalışması. Journal of Computer and Education Research, 8(16), 787-820.
• Holyoak, K. J. (1995). Problem Solving. E. E. Smith, & D. N. Osherson içinde, An Invitation to Cognitive Science (Cilt 2, s. 267-296). The MIT Press.
• Horowitz , R. (1999). Creative problem solving in engineering design. Unpublished Doctoral Thesis. Tel-Aviv University .
• Horzum, M. B., Özkaya, M., Demirci, M., & Alpaslan, M. (2013). Türkçe uzaktan eğitim araştırmalarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 79-100.
• Howard, T. J., Culley, S. J., & Dekoninck, E. (2008). Describing the creative design process by the integration of engineering design and cognitive psychology literature. Design studies, 29(2), 160-180.
• Hu, R., Xiaohui, S., & Shieh, C. J. (2017). A study on the application of creative problem solving teaching to statistics teaching. Eurasia Journal of Mathematics. Science and Technology Education, 13(7), 3139-3149.
• İnal Kızıltepe, G., Öztürk Samur, A., & Tekin , H. (2018). Çocuk kitapları yoluyla matematik becerilerinin kazandırılmasına yönelik yapılmış araştırmaların incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 106-123.
• Kandemir, M. A., & Gür, H. (2009). The use of creative problem solving scenarios in mathematics. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 1628–1635.
• Kanpolat, O., & Balta, M. A. (2019). İlkokulda matematiksel problem çözme ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(4), 21-30.
• Karamustafaoğlu, O., & Kılıç, M. F. (2020). Eğitsel oyunlar üzerine yapılan ulusal bilimsel araştırmaların incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 1-25.
• Karip, F. (2020). Türkiye’de çok alanlı sanat eğitimi yaklaşımının kullanıldığı lisansüstü tezlerin incelenmesi. İdil, 75, 1650-1658.
• Kılıç Çakmak, E., Kukul, V., Çetin, E., Berikan, B., Kandemir, B., Pamukçu, B., . . . Marangoz, M. (2015). 2013 Yılı eğitim teknolojileri araştırmalarının incelenmesi: AJET, BJET, C&E, ETRD, ETS ve L&I dergileri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5(1), 126-170.
• Kim, S., Choea, I., & Kaufman, J. C. (2019). The development and evaluation of the effect of creative problem solving program on young children’s creativity and characte. Thinking Skills and Creativity.
• Kyllonen, P. C. (2012). Measurement of 21st century skills within the common core state standards. In Invitational Research Symposium on Technology Enhanced Assessments, (s. 7-8).
• Maker, C. J., Jo, S., & Muammar, O. M. (2008). Development of creativity. Learning and. Learning and Individual Differences, 18(4), 402-417.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. An Expanded Sourcebook, Sage.
• Mumford, M. D., & Gustafson, S. B. (2007). Creative thought: Cognition and problem solving in a dynamic system. M. A. Runco içinde, Creativity research handbook (Cilt 2, s. 33-77). Cresskill, NJ: Hampton.
• Mumford, M. D., Martin, R., Elliott, S., & Macintosh, T. (2018). Creative failure: Why can’t people solve creative problems. The Journal of Creative Behavior, 1-17.
• Mumford, M. D., Mobley, M. I., Uhlman, C. E., Reiter-Palmon, R., & Doares, L. (1991). Process analytic models of creative capacities. Creativity Research Journal,, 4, 91-122.
• Nazzal, L. J., & Kaufman, J. C. (2020). The relationship of the quality of creative problem solving stages to overall creativity in engineering students. Thinking Skills and Creativity, 1-48.
• Orzechowski, J., Kruchowska, E., Gruszka, A., & Szymura, B. (2017). Understanding factors behind the effectiveness of personal identification: Revolution – A new technique of creative problem solving. Thinking Skills and Creativity, 23, 140-149.
• Öner, Ö., & Türkoğlu, M. E. (2020). Eğitim denetimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39).
• Özdemir, M. (2017). Artırılmış gerçeklik teknolojisi ile öğrenmeye yönelik deneysel çalışmalar:sistematik bir inceleme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 609-632.
• Özer, B., Gelen, İ., & Öcal, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin boş zaman değerlendirme alışkanlıklarının günlük problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 235-257.
• Özkök, G. A. (2013). Web-tabanlı öğrenme ortamlarında yaratıcı problem çözme öğretim yönteminin tasarımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 287-297.
• Rickards, T. (1997). Creativity an Problem Solving at Work. Hampshire, England: Gower Publishing Limited.
• Rıza, E. T. (2002). Creativity: A new era in educational technology. The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET, 1(1), 8-20.
• Robledo, I. C., Hester, K. S., Peterson, D. R., Barret, J. D., Day, E. A., Hougen, D. P., & Mumford, M. D. (2012). Errors and understanding: The effects of error-management training on creative problem-solving. Creativity Research Journal, 24(2-3), 220-234.
• Saracaloğlu, A. S., Gündoğdu, K., Altın, M., Aksu, N., Kozağaç, Z. B., & Koç, B. (2014). Yaratıcı düşünme becerisi konusunda 2000 yılı ve sonrasında yayımlanmış makalelerin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 62-74.
• Sari, İ., & Taşer, S. (2018). Türkiye’de dijital vatandaşlıkla ilgili yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 1063–1069.
• Sousa, F., Ileana, M., Walton, A., & Pissarra, J. (2013). Learning from failure: A case study on creative problem solving. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 75, 570-580.
• Starkey, E., Toh, C. A., & Miller, S. R. (2016). Abandoning creativity: The evolution of creative ideas in engineering design course projects. Design Studies, 47, 47-72.
• Şahin, Ç., & Kaya, G. (2020). Alternatif ölçme değerlendirme ile ilgili yapılan araştırmaların incelenmesi: Bir içerik analizi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(2), 798-812.
• Şahin, F., & Yeldan, İ. (2019). Sistematik yaratıcı problem çözme etkinliklerinin, ortaokul 6. Sınıf öğrencilerinin kuvvet ve hareket ünitesindeki akademik başarılarına ve sistematik yaratıcı problem çözme becerilerine etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49, 120-142.
• Torrance, E. P. (1993). Understanding creativity: Where to start? Psychological Inquiry: An International Journal for the Advancement of Psychological Theory,, 4(3), 232-234.
• Treffinger, & D, J. (1995). Creative problem solving: Overview and educational implications. Educational Psychology Review, 7(3), 301-312.
• Treffinger, D. J., & Isaksen, S. G. (2005). Creative problem solving: The history, development, and implications for gifted education and talent development. Gifted Child Quarterly, 49(4), 342-353.
• Treffinger, D. J., Selby, E. C., & Isaksen, S. G. (2008). Understanding individual problem-solving style: A key to learning and applying creative problem solving. Learning and Individual Differences, 18, 390-401.
• Treffinger, J. D., Isaksen, S. G., & Stead-Doval, K. B. (2006). Creative Problem Solving An Introduction. Xaco, TX: Prfrock Pree.
• Williamson, P. K. (2011). The creative problem solving skills of arts and science students—Thetwo cultures debate revisited. Thinking Skills and Creativity, 6, 31-43.
• Wood, D., & Bilsborow, C. (2015). ‘I am not a person with a creative mind’: Facilitating creativity in the undergraduate curriculum through a design-based research approach. Leading Issues in elearning, 2(79), 203-224.
• Yalçın, S. (2018). 21. yüzyıl becerileri ve bu becerilerin ölçülmesinde kullanılan araçlar ve yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51(1), 183-201.
• Yatık, A., & Güven, S. (2020). Felsefe dersi öğretim programıyla ilgili araştırmaların incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(75), 499-509.