2018-2022 Yılları Arasında Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Artırılmış ve Sanal Gerçeklik Teknolojilerini İçeren Çalışmaların İncelenmesi: Sistematik Derleme

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 75 - 103, 26.12.2022

Emre Demirtaş , Hatice Yalçın

Öz

Son yıllarda eğitimde artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojileri kullanımına ilişkin çalışmaların sayısında artış görülmektedir. Bu teknolojilerin normal gelişim gösteren ve özel gereksinimli bireylere beceri kazandırmada ve ders içeriklerinin öğretiminde olumlu yönde etkileri olduğuna dair alanyazında bulgular mevcuttur. Çalışmanın amacı 2018-2022 yılları arasında özel gereksinimli bireylere yönelik artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojilerinin kullanımıyla ilgili çalışmaların sistematik şekilde incelenmesidir. Çalışmada ERİC, Google Akademik, Proquest, TrDizin ve Yöktez veri tabanlarında “sanal gerçeklik”, “artırılmış gerçeklik”, “karma gerçeklik” ve “özel eğitim” anahtar kelimeleri İngilizce karşılıklarıyla birlikte taranmıştır. Tarama sonucunda kapsam içi ve kapsam dışı ölçütler doğrultusunda 40 çalışma örneklem grubuna dahil edilerek içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Analiz sonucunda 2018-2022 yılları arasındaki çalışmaların çoğunluğunun makale olduğu, en fazla 2021 yılında çalışma yapıldığı, örneklem gruplarının sıklıkla 1-5 arasında olduğu, veri toplama aracında en sık görüşme formu kullanıldığı, genellikle AG veya SG uygulama geliştirilmeyip mevcut uygulamaların kullanıldığı belirlenmiş, büyük çoğunluğunun nicel araştırma yöntemleriyle yürütüldüğü bulgularına ulaşılmıştır. Ayrıca çalışmaların sonuçlarının incelenmesiyle özel gereksinimli bireylerde AG ve SG teknolojileri kullanımının öğrenme, öğretme ve beceri kazandırma süreçlerini olumlu yönde desteklediği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Artırılmış Gerçeklik, sanal gerçeklik, özel gereksinimli bireyler.

Kaynakça

• Abdeen, F. (2020). Factors Influencing the Adoption of Immersive Virtual Reality for Individuals with Autism Spectrum Disorder: Parents Perceptions. University of Arkansas.
• Akbıyık, M. (2020). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilere iletişim başlatma-sürdürme becerisinin kazandırılmasında sanal gerçeklik teknolojisinin etkililiği. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu.
• Alkan, C. (2005). Eğitim teknolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Alqarni, T. (2021). Comparison of Augmented Reality and Conventional Teaching on Special Needs Students' Attitudes towards Science and Their Learning Outcomes. Journal of Baltic Science Education, 20(4), 558-572.
• Altun, H. Ve Kahveci, G. (2019). The Effectiveness ofVirtual Reality-Based Teaching Material on Geometry Related Problem Solving in Students with Learning Disabilities. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science & Mathematics Education, 13(1).
• Aruk, I. (2008). Bilişim Teknolojilerinin Zihinsel Engellilerin E-Eğitiminde Kullanilmasi ve Örnek Bir Uygulama Geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya University/Institute of Science, Edirne.
• Baragash, R. S., Hosam Al-Samarraie, H., Alzahrani, A. I., and Alfarraj, O. (2020). Augmented reality in special education: A meta-analysis of single subject design studies. European Journal of Special Needs Education, 35(3), 382-397.
• Berenguer, C., Baixauli, I., Gómez, S., Andrés, M. E. P., and Stasio, S. D. (2020). Exploring the impact of augmented reality in children and adolescents with autism spectrum disorder: A systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(17), 6143.
• Boo, C., Alpers-Leon, N., McIntyre, N., Mundy, P., and Naigles, L. (2022). Conversation during a virtual reality task reveals new structural language profiles of children with ASD, ADHD, and comorbid symptoms of both. Journal of Autism and Developmental Disorders, 52(7), 2970-2983.
• Bridges, S. A., Robinson, O. P., Stewart, E. W., Kwon, D., and Mutua, K. (2020). Augmented reality: Teaching daily living skills to adults with intellectual disabilities. Journal of Special Education Technology, 35(1), 3-14.
• Burgstahler, S. (2003). The role of technology in preparing youth with disabilities for postsecondary education and employment. Journal of Special Education Technology, 18(4), 7-19.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cakir, R. ve Korkmaz, O. (2019). The effectiveness of augmented reality environments on individuals with special education needs. Education and Information Technologies, 24(2), 1631-1659.
• Cohen, L., Manion, L., and Morrison, K. (2013). Research methods in education. Routledge.
• Demirer, V., & Erbaş, Ç. (2015). Mobil artırılmış gerçeklik uygulamalarının incelenmesi ve eğitimsel açıdan değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3).
• Dey, A., Billinghurst, M., Lindeman, R. W., and Swan, J. (2018). A systematic review of 10 years of augmented reality usability studies: 2005 to 2014. Frontiers in Robotics and AI, 5, 37.
• Eripek, S. (2005). Özel gereksinimi olan çocuklar ve özel eğitim. Standart, Ekonomik ve Teknik Dergisi. 44. 525:14-19. Usta, E., Korucu, A. T., ve Yavuzarslan, İ. F. (2016). Eğitimde artırılmış gerçeklik teknolojilerinin kullanımı: 2007-2016 döneminde Türkiye’de yapılan araştırmaların içerik analizi. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 84-95.
• Ghanouni, P., Jarus, T., Zwicker, J. G., Lucyshyn, J., Mow, K., and Ledingham, A. (2019). Social stories for children with autism spectrum disorder: Validating the content of a virtual reality program. Journal of autism and developmental disorders, 49(2), 660-668.
• Girgin, C. (2010). Özel eğitimde dönüşümler. H. F. Odabaşı (Ed.), Bilgi ve iletişim teknolojileri ışığında dönüşümler içinde, (s. 61-81). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Herrero, J. F., and Lorenzo, G. (2020). An immersive virtual reality educational intervention on people with autism spectrum disorders (ASD) for the development of communication skills and problem solving. Education and Information Technologies, 25(3), 1689-1722.
• Hite, R., Childers, G., Jones, G., Corin, E., and Pereyra, M. (2020). Describing the experiences of students with ADHD learning science content with emerging technologies. Journal of Science Education for Students with Disabilities, 24(1), 12.
• Hu, X. And Han, Z. R. (2019). Effects of gesture-based match-to-sample instruction via virtual reality technology for Chinese students with autism spectrum disorders. International Journal of Developmental Disabilities, 65(5), 327-336.
• Işık, D. (2019). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin eğitiminde artırılmış gerçeklik teknolojisiyle zenginleştirilmiş içeriklerin kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İldiz, K. M. (2020). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısına sahip çocukların genel gelişiminin sanal gerçeklik uygulamaları ile desteklenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Jyoti, V. and Lahiri, U. (2019). Virtual reality based joint attention task platform for children with autism. IEEE Transactions on Learning Technologies, 13(1), 198-210.
• Kapucu, M. S., ve Yıldırım, İ. (2019). Türkiye'de sanal ve artirilmiş gerçeklik üzerine eğitimde yapilan çalişmalara ilişkin metodolojik bir inceleme. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (73), 26-46.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33.
• Ke, F., Moon, J., and Sokolikj, Z. (2022). Virtual reality–based social skills training for children with autism spectrum disorder. Journal of Special Education Technology, 37(1), 49-62.
• Khowaja, K., Banire, B., Al-Thani, D., Sqalli, M.T., Aqle, A., Shah, A., and Salim, S.S. (2020). Augmented reality for learning of children and adolescents with autism spectrum disorder (ASD): A systematic review. Institute of Electrical and Electronics Engineers, 8, 78779-78807.
• Kitchenham, B. (2004). Procedures for performing systematic reviews. (NICTA Technical Report 0400011T.1). Keele, UK: Keele University Department of Computer Science.
• Krippendorff, K. (2018). Content analysis: An introduction to its methodology. Sage publications.
• Kurtça, V. E. (2021). Zihin engelli çocuklara yaya becerilerinin öğretiminde sanal gerçeklik teknolojisi kullanımının etkililiği. Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Lee, I. J. (2021). Kinect-for-windows with augmented reality in an interactive roleplay system for children with an autism spectrum disorder. Interactive Learning Environments, 29(4), 688-704.
• Lee, I. J., Chen, C. H., Wang, C. P., and Chung, C. H. (2018). Augmented reality plus concept map technique to teach children with ASD to use social cues when meeting and greeting. The Asia-Pacific Education Researcher, 27(3), 227-243.
• Leslie, K. C., Low, R., Jin, P. ve Sweller, J. (2012). Redundancy and expertise reversal effects when using educational technology to learn primary school science. Educational technology research and development, 60(1), 1-13.
• Lledó, G. L., Lledó, A., Gilabert-Cerdá, A., and Lorenzo-Lledó, A. (2022). The use of augmented reality to improve the development of activities of daily living in students with ASD. Education and Information Technologies, 27(4), 4865-4885.
• Lopez, N. A. (2019). Virtual Reality Interview Skills Training for Young Adults with a Diagnosis of Autism Spectrum Disorder: Making Employment a Reality. ProQuest LLC. 789 East Eisenhower Parkway, PO Box 1346, Ann Arbor, MI 48106.
• Lorenzo, G., Gómez-Puerta, M., Arráez-Vera, G., and Lorenzo-Lledó, A. (2019). Preliminary study of augmented reality as an instrument for improvement of social skills in children with autism spectrum disorder. Education and Information Technologies, 24(1), 181-204.
• Lu, A., Chan, S., Cai, Y., Huang, L., Nay, Z. T., and Goei, S. L. (2018). Learning through VR gaming with virtual pink dolphins for children with ASD. Interactive Learning Environments, 26(6), 718-729.
• Majumdar, A. (2016). Utilizing Augmented Reality For Special Needs Learning. Erişim Adresi: http://elearningindustry.com/augmented-reality-for-special-needs-learning. Erişim tarihi 10.08.2022
• Maskey, M., Rodgers, J., Grahame, V., Glod, M., Honey, E., Kinnear, J., and Parr, J. R. (2019). A randomised controlled feasibility trial of immersive virtual reality treatment with cognitive behaviour therapy for specific phobias in young people with autism spectrum disorder. Journal of autism and developmental disorders, 49(5), 1912-1927.
• Meb (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Resmî Gazete, 26184, 31-05.
• Moon, J. and Ke, F. (2021). Exploring the treatment integrity of virtual reality-based social skills training for children with high-functioning autism. Interactive Learning Environments, 29(6), 939-953.
• Odabaşı, H. F. (2018). Özel Eğitim ve Eğitim Teknolojisi-Kuramdan Uygulamaya. Pegem Atıf İndeksi, 001- 270.
• Ok, M. W., Haggerty, N., and Whaley, A. (2021). Effects of video modeling using an augmented reality iPad application on phonics performance of students who struggle with reading. Reading & Writing Quarterly, 37(2), 101-116.
• Özdemir, M., İzmirli, S. ve Sahin-İzmirli, O. (2016). The effects of captioning videos on academic achievement and motivation: reconsideration of redundancy principle in instructional videos. Educational Technology & Society, 19(4), 1-10.
• Özer, Y. (2019). Zihin Engelli Öğrencilerin Matematik Eğitimlerinde Kullanılan Etkileşim Ünitesi Yönteminin Etkililiği Hakkında Özel Eğitim Öğretmenlerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Pourazar, M., Bagherzadeh, F., and Mirakhori, F. (2021). Virtual reality training improves dynamic balance in children with cerebral palsy. International Journal of Developmental Disabilities, 67(6), 422-427.
• Richards, D. and Taylor, M. (2015). A Comparison of learning gains when using a 2D simulation tool versus a 3D virtual world: An experiment to find the right representation involving the Marginal Value Theorem. Computers & Education, 86, 157–171.
• Roberts-Yates, C. and Silvera-Tawil, D. (2019). Better education opportunities for students with autism and intellectual disabilities through digital technology. International Journal of Special Education, 34(1), 197-210.
• Sağdıç, Z. A. (2019). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilere yüz ifadelerini tanımanın öğretiminde ayrık denemelerle öğretim ile sanal gerçeklik gözlüğü ile öğretimin etkililiğinin karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Biruni Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Schmidt, M. and Glaser, N. (2021). Investigating the usability and learner experience of a virtual reality adaptive skills intervention for adults with autism spectrum disorder. Educational Technology Research and Development, 69(3), 1665-1699.
• Schmidt, M., Schmidt, C., Glaser, N., Beck, D., Lim, M., and Palmer, H. (2021). Evaluation of a spherical video-based virtual reality intervention designed to teach adaptive skills for adults with autism: a preliminary report. Interactive Learning Environments, 29(3), 345-364.
• Selimoğlu Ayneli, Z. (2020). Serebral palsi’ li çocuklarda sanal gerçeklik yönteminin rehabilitasyon sonuçlarına etkisi, Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Edirne.
• Shahab, M., Taheri, A., Mokhtari, M., Shariati, A., Heidari, R., Meghdari, A., and Alemi, M. (2022). Utilizing social virtual reality robot (V2R) for music education to children with high-functioning autism. Education and Information Technologies, 27(1), 819-843.
• Simões, M., Mouga, S., Pereira, A. C., de Carvalho, P., Oliveira, G., and Castelo-Branco, M. (2020). Virtual reality immersion rescales regulation of interpersonal distance in controls but not in autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 50(12), 4317-4328.
• Sünger, İ. (2019). Artırılmış gerçeklik kavramı üzerine içerik analizi çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Şanal, S. Ö. and Erdem, M. (2017). Kodlama ve robotik çalışmalarını problem çözme süreçlerine etkisi: sesli düşünme protokol analizi. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26.
• Turan, Z. ve Atila, G. (2021). Augmented reality technology in science education for students with specific learning difficulties: Its effect on students’ learning and views. Research in Science & Technological Education, 39(4), 506-524.
• Ward, D. M. and Esposito, M. C. (2019). Virtual reality in transition program for adults with autism: Self-efficacy, confidence, and interview skills. Contemporary School Psychology, 23(4), 423-431.
• Wedyan, M., AL-Jumaily, A., and Dorgham, O. (2020). The use of augmented reality in the diagnosis and treatment of autistic children: A review and a new system. Multimedia Tools and Applications, 79(04), 18245–18291.
• Yavuz, M., Karaaslan, D., ve Yikmis, A. (2021). Effectiveness of Concept Map Presented Using Augmented Reality in Teaching Basic Features of Animals to Children with Intellectual Disabilities. International Technology and Education Journal, 5(2), 32-44.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Zainuddin, N. M. M., Maarop, N., and Hassan, W. A. W. (2021). Measuring Satisfaction on Augmented Reality Courseware for Hearing-Impaired Students: Adjustment Formula Form SUS. Asian Journal of University Education, 17(4), 340-351.
• Zhang, L., Weitlauf, A. S., Amat, A. Z., Swanson, A., Warren, Z. E., and Sarkar, N. (2020). Assessing social communication and collaboration in autism spectrum disorder using intelligent collaborative virtual environments. Journal of Autism and Developmental Disorders, 50(1), 199-211.
• Zubair, M. S. (2020). On accessible Visual Programming Tools for children with Autism Spectrum Condition and additional learning disabilities. Doctoral dissertation, Nottingham Trent University, United Kingdom.