DEVEREUX, ROBERT, The First Ottoman Constitutional Period, A Study of the Midhat Constitution and Parliament, The johns Hopkins Press, Baltimore 1963. [Kitap Tanıtımı]

Year 1965, Volume: 29 Issue: 116, 663 - 666, 20.10.1965

Halil İnalcık

Abstract

Yazar, şimdiye kadar Osmanlı Kanun-i Esasi'si ve ilk Meclis-i Mebusan hakkında Türkiye'de ve dışarda esaslı bir tetkik yapılmamış olduğunu söylerken temamile haklıdır. Elimizdeki eser, bu boşluğu doldurmak için yapılmış ilk ciddi denemedir ve hemen eklemek gerektir ki, bu konuda güvenle baş vurulacak ilk eserdir. Yazarın gerek Türkiye'de gerek dışarda bu konu üzerinde yazanlar karşısında şu üstünlüğü vardır ki, hem Türkçe yayınları ve kaynakları hem de Avrupa kaynaklarını karşılaştırmalı olarak kullanmıştır. Kendisi yayınlanmamış arşiv materyali olarak Amerika Birleşik Devletleri arşivinde 1874-1879 yılları arasındaki konsolosluk ve 1876-78 yıllarına ait elçilik evrakını incelemiştir. Bu arşivin diğer Batı arşivleri gibi Türkiye hakkında önemli bir kaynak olduğunu bu incelemeler göstermektedir. Bu devir üzerinde tetkiklerin o kadar sudan olmasının bir sebebi, ilk meşrutiyetin ve sonuçlarının genel olarak küçümsenmesidir. İlk Meşrutiyetin ancak bir kaç hafta sürdüğü, Meclis'in hiç bir iş yapmadığı ciddi görünen eserlerde dahi tekrarlanadurmuştur. Elimizdeki eser, bu konuda bilgisizliğimizin derinliğini gösterdiği için de önemlidir.

Keywords

I. Meşrutiyet Dönemi, Osmanlı Hükûmeti, Midhat Paşa, Meclis-i Mebusan, Avrupa Kaynakları, Batı Arşivleri