TÜRKİYE CUMHURİYETİ VE İSRAİL DEVLETİ’NİN ULUSLAŞMA SÜREÇLERİNDEKİ DİL FAALİYETLERİNİN BİR ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 229 - 244, 31.07.2024

Yaşar Akgün

https://doi.org/10.59182/tudad.1484460

Öz

Şüphesiz ki, toplulukların uluslaşma süreçleri salt siyasi bir devinim ile meydana gelmekten ziyade toplumdaki milli bilinç ve kimliğin tesis edilmesiyle eşgüdümlü olarak gerçekleşmektedir. Topluluklar, gerek tertiplenmiş ve düşünülmüş bir siyasi kampanya önderliğinde gerekse de bağımsız ve planlanmamış bir hareketin sahada yer etmesiyle söz konusu uluslaşma sürecini başlatabilir ve gerek duyulan milli bilinci oluşturabilmektedir. Oluşturulan kavramın milli kimlik olduğu gerçeği ele alındığında, harekete geçirilen eylem planlarında dil olgusunu görmek kaçınılmazdır. Nitekim dil, bir toplumun kendine özgü kültürü içerisinde düşünebilmesi ve düşüncelerini müşterek kültürel bağlamda izah edebilmesi için oldukça mühim bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kapsamda, hem 1923 senesinde Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılışına müteakip Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna tanıklık etmiş Türk toplumu, hem de 1948 yılında İsrail Devleti’nin kuruluşuna tanıklık etmiş İsrail toplumu belirtilen milli bilincin ve kimliğin tesis edilmesi sürecinde dilsel boyutta benzer süreçlere tabii olmuş ve uluslaşma sürecinin bekası için çeşitli planlamalarda bulunmuşlardır. Bu araştırmanın konusu, her iki devletin uluslaşma sürecinde dilsel boyutta telakki ettiği ve hayata geçirdiği eylemleri ele almak, benzer ve farklı yönleri mümkün olan suretle irdelemektir. Yöntem olarak ise her iki dönemi de ele alan çeşitli çalışmalar literatür taraması adı altında veri olarak kaydedilmiş ve karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, İbranice, Türkiye Cumhuriyeti, İsrail Devleti, uluslaşma. .

Kaynakça

• Agah Levend, S. (2011). Türk dilinde gelişme ve sadeleşme evreleri. Dil Derneği Yayınları.
• Altıntaş, Ö. (2021). İlk Türk popüler edebiyat eserlerinde çeviri yoluyla milli kimlik inşası. Folklor/Edebiyat, 27(107), 839-855.
• Aslan, T. (2009). Osmanlı aydınlarının gözüyle batılılaşma. Erdem, 55, 1-32.
• Aslan, S. (2007). “Citizen, speak Turkish!”: A nation in the making. Nationalism and Ethnic Politics, 13(2), 245-272.
• Aytaç, B. (2008). İbranicenin yeniden doğuşu. Dil Dergisi, 139, 25-35.
• Bareli, A., & Elmaliach, T. (2021). Israel as a case study in processes of nation-building. Israel Studies Review, 36(2), 1-9.
• Branchadell, A. (2003). The Hebrew language revival and translation. An interview with Moshe Nahir.
• Çelik, M. (2015). Latin alfabesine geçiş sürecinin gazete reklamlarına olan etkisi. Global Media Journal TR Edition, 6(11).
• Çiçek, N. (2013). Yeni belgeler ışığında harf devriminin hazırlık çalışmalarına bakış. Arşiv Dünyası, (14-15), 64-75.
• Çiçekler, A. N., Can, T., & Yılmaz, M. Y. (2018). Türk Dil Devrimi ve Amerikan Dil Planlaması: Mukâyeseli Bir İnceleme. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 58(2), 323-343.
• Dil devrimi - 12 Temmuz 1932 (n.d.). AnaSayfa. Available at: http://www.dildernegi.org.tr/TR,610/dil-devrimi---12-temmuz-1932.html (Accessed: 19 November 2023).
• Doğan, A. (2021). Bilim ve teknolojinin gelişimi açısından Osmanlı ve Batı üzerine bir değerlendirme. Econharran, 5(7), 1-21.
• Doğan, A. (2022). Sözlü çeviri çalışmaları ve uygulamaları. Siyasal Kitabevi.
• Green, J. M. (2000). Zionist ideology and the translation of Hebrew. TTR, 13(1), 81-93.
• Güz, N. (2005). Türk dili ve kitle iletişim araçlarında Türk dilinin kullanımı. Dilbilim, (13), 109-121.
• İmer. K. (1976). Dilde değişme ve gelişme açısından Türk devrimi. Ankara Üniversitesi.
• Kale, M. (1999). Harf devrimi. Erdem, 33.
• Kara, A. (2020). Türkiye’de alfabe değişiminden sonra yeni harflerin yaygınlaştırılması ve halk eğitiminde millet mekteplerinin rolü ve önemi. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, IV(1), 114-141.
• Karabulut, M. (2010). Tanzimat Dönemi’nde Osmanlının yenileşme sürecine bir bakış. Türk Dünyası Araştırmaları, (11).
• Kaufman, J. (2005a). The revival of the Hebrew language. The Revival of the Hebrew Language. Available at: https://www.jefftk.com/final-papers/revival/ (Accessed: 19 November 2023).
• Kodaman, B. (2007). Osmanlı devleti’nin yükseliş ve çöküş sebeplerine genel bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2007(16), 1-24.
• Lemus, J. E. (2012). The resuscitation of Hebrew and its implications for language revitalization. Científica, 1(1), 71-82.
• Lewis, G. (2023). Trajik Başarı: Türk Dil Reformu. Çeviri Bilim.
• Liebes, T., & Kampf, Z. (2016). “Hello! This is Jerusalem calling”: The revival of spoken Hebrew on the mandatory radio (1936–1948). The Communication Review, 19(4), 301-326.
• Özdoğan, M. (2015). Türkiye’de ulus inşası ve dil devrimi (1839-1936) / Nation-building and language revolution in Turkey (1839-1936). Akademik Hassasiyetler, 2(3), 227-262.
• Reshef, Y. (2011). The re-emergence of Hebrew as a national language. The Semitic Languages, 546-554.
• Sadoğlu, H. (2003). Türkiye’de Ulusçuluk ve Dil Politikaları. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Safran, W. (2005). Language and nation-building in Israel: Hebrew and its rivals. Nations and Nationalism, 11(1), 43-63.
• Shavit, Z. (1998). The status of translated literature in the creation of Hebrew literature in pre-state Israel (the Yishuv period). Meta, 43(1), 46-53.
• Skafta. N. (2013). Hebrew and Identity: Hebrew as Identity Marker in the Zionist Movement.and the Haredi Movement. Retrieved from https://www.academia.edu/8567721/Hebrew_as_identity_marker_in_the_Zionist_movement_and_the_Haredi_movement
• Sinanoğlu, O. (2016). Bir Nev-York rüyası 'Bye-bye' Türkçe: Türkçe giderse Türkiye gider! İstanbul: Bilim+Gönül.
• Şevik, N. (2022). Reklam çevirisi ve çeviri stratejileri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 931-949.
• Tayanç, M., & İnce, A. (2020). Türk ulusal kimliğinin inşasında Güneş Dil Teorisinin rolü ve önemi. İmgelem, 4(6), 19-39.
• Vural Kara, S. (2010). Tarihsel değerlendirmeler ışığında Türkiye’de çeviri etkinliği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 94-101. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17373/181421
• Yazoğlu, R. (2005). Dil-kültür ilişkisi. Muhafazakar Düşünce, 2(5).
• Yücel, F. (2006). Türkiye'nin aydınlanma sürecinde çevirinin rolü. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23(2), 0-0.
• Zohar, S. (2017). “Can it be that our dormant language has been wholly revived?”: Vision, propaganda, and linguistic reality in the Yishuv under the British mandate. Israel Studies, 22(1), 101.