Knowledge, Teacher and Student in The Educational Thought of The Andalusian Intellectual Ibn Abd Al-Bar Al-Namari

Year 2024, Issue: 18, 13 - 43, 28.12.2024

Ramazan Gürel

https://doi.org/10.53112/tudear.1517279

Abstract

One of the main issues that Muslims have paid careful attention to throughout Islamic history is the issue of education. In this sense, almost all of the Muslim states established throughout history have given priority to education and training and have taken responsibility for both institutionalization and creating an educational philosophy. One of the geographies where education and training is given the value it deserves in the Islamic tradition is Andalusia. This region, where many Islamic thinkers grew up, has led both the West and the Islamic world for a long time with its scientific heritage. Both Andalusian scholars and scholars who grew up in other regions began to write independent treatises on issues related to science, which is a component of the education-teaching process, and its stakeholders, teachers and students, from the early periods of Islam. One of the thinkers who wrote works in this style is the Andalusian Ibn Abd al-Barr al-Namari. In this study, based on one of al-Namarî's most famous works, his book titled Jami al-Beyan al-Ilm, his ideas about knowledge, teachers and students will be determined and evaluated. In this context, a comprehensive literature review was carried out to identify the sources in the first stage of the study. In the collection phase of data from these sources, the document review method, one of the qualitative research methods, was used, and in the analysis of the obtained data, the content analysis technique, again one of the qualitative research methods, was used. As a result of the study, it was concluded that al-Namari had important views on the value of knowledge and scholars, the difficulties of learning knowledge, the points to be considered in the stages of protecting and disseminating knowledge, and the issues that teachers and students should care about in the process of learning knowledge. These views have been tried to be presented by comparing them with the data of similar studies in the relevant literature, and at the same time, an effort has been made to examine the meaning of al-Namari’s views in terms of today’s educational practices.

Keywords

en-Nemeri, Andalusia, Knowledge, Teacher, Student

Endülüslü Mütefekkir İbn Abdülber en-Nemerî’nin Eğitim Düşüncesinde İlim, Öğretmen ve Öğrenci

Abstract

İslâm tarihi boyunca Müslümanların üzerinde özenle durdukları temel meselelerden biri eğitim-öğretim konusudur. Bu meyanda tarih boyunca kurulan Müslüman devletlerin hemen tamamı, eğitim-öğretime öncelik vermiş, gerek kurumsallaşma gerekse eğitim felsefesi oluşturma noktasında sorumluluk almışlardır. İslam geleneğinde eğitim-öğretime hak ettiği değerin verildiği coğrafyalardan biri de Endülüs’tür. Birçok İslam düşünürünün yetiştiği bu bölge, sahip olduğu ilmî mirasla hem Batı’ya hem de İslam dünyasına uzun dönem öncülük etmiştir. Gerek Endülüslü âlimler gerekse diğer bölgelerde yetişmiş olan ilim insanları, İslam’ın erken dönemlerinden itibaren eğitim-öğretim süreçlerinin bileşeni olan ilim, öğretmen ve öğrencilere ilişkin meseleleri konu edinen müstakil risaleler te’lif etmeye başlamışlardır. Bu tarz eser kaleme alan düşünürlerden biri de Endülüslü İbn Abdülber en-Nemerî’dir. Bu çalışmada, en-Nemerî’nin meşhur eserlerinden biri olan Câmiu Beyâni’l-İlm başlıklı kitabından hareketle ilim, öğretmen ve öğrenciye dair fikirleri tespit edilerek değerlendirilmeye çalışılacaktır. Bu çerçevede çalışma kapsamında ilk aşamada kaynakların tespiti için kapsamlı literatür taraması gerçekleştirilmiştir. Bu kaynaklardan verilerin toplanması aşamasında nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yöntemi, elde edilen verilerin analiz edilmesinde ise yine nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. Çalışma neticesinde ilmin ve âlimin değeri, ilim öğrenmenin zorlukları, ilmi koruma ve yayma aşamalarında dikkat edilmesi gerekenler, ilim öğrenme sürecinde öğretmen ve öğrencinin önemsemesi gereken hususlar vs. konularda en-Nemerî’nin önemli görüşleri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu görüşler, ilgili literatürdeki benzer çalışmaların verileriyle mukayese edilerek sunulmaya çalışılmış, aynı zamanda günümüz eğitim uygulamaları açısından en-Nemerî’nin görüşlerinin nasıl bir anlam taşıdığı incelenmeye gayret edilmiştir.

Keywords

en-Nemeri,, Endülüs, İlim, Öğretmen, Öğrenci

References

• Adıgüzel, C. E. (2016). XI. asırda Endülüs’te ilmi hayat. [Doktora tezi], İstanbul Üniversitesi.
• Adıgüzel, C. E. (2021). Endülüs’te ilim, âlim ve ulema. Doğu-Batı, 24(98), 87-105.
• Akiş, İ. A. (1982). et-Terbiye ve’t-ta‘lîm fi’l-Endelüs. Dâr-ı Ammâr.
• Akyüz, A. (2002). Çocuk ve namaz. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 10, 83-88.
• Alanka, D. (2024). Nitel bir araştırma yöntemi olarak içerik analizi: teorik bir çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 62-82.
• Ay, M. E. (1993). İslam eğitimcilerine göre disiplin. İslam’da Aile ve Çocuk Terbiyesi Sempozyumu I. İSAV Yayınları.
• Bayraktar, M. F. (2007). İslam eğitiminde öğretmen öğrenci münasebetleri. İFAV Yayınları.
• Casim, L. S. (2023). İbn Abdülber en-Nemerî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 19, ss. 269-272). TDV İslam Araştırmaları Merkezi.
• Dodurgalı, A. (2016). İbn. Sînâ. Klasik İslam Eğitimcileri İçinde. (Edt. Mustafa Köylü, Ahmet Koç), Rağbet Yayınları.
• Ebû Dâvûd, S. (2009). Sünen-ü ebî Dâvud. (Thk. Şu‘ayb el-Arnaût vd.). Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye.
• Ergüven, Ş. (2009). Ana hatlarıyla XI. yüzyılda Endülüs’te sosyal hayat. İstem, 7(14), 145-153.
• Gall, M. D., Borg, W. R., & Gall, J. P. (1996). Education research: an introduction (6th ed.). Longman Publishing.
• Gazzâlî. E.H.M. (1985). Eyyühe’l-veled. (Thk. Ali Muhyiddin Ali el-Karadâğî). Dâru’l Beşâiri’l-İslâmiyye.
• Gazzali, E.H.M. (2011a). İhyâ-u ulûmi’d-dîn I-IV (C. 1). Dâru’l-Minhâc.
• Gözütok, Ş. (2019). İslam medeniyetinde eğitim felsefesi. Ensar Neşriyat.
• Gümüş Sarı, A. (2024). “İslam eğitim geleneğinde öğretmenin temel nitelikleri”. Talim: journal of education in Muslim societies and communities, 8(1), 29-47.
• Gürel, R. (2018). İslam eğitim tarihinin klâsik çağında bir düşünür: Câhiz ve eğitim düşüncesi. Uluslararası İslam Eğitimi Kongresi 2018 Bildiriler Kitabı. Yekder Yayınları.
• Işıkdoğan, D. (2014). Eğitim ve din eğitimi kaynaklarında öğretmen nitelikleri (tarihsel süreç). e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 11, 1-16.
• İbn Beşküvâl, H.M. (1989). es-Sıla I-III (cC 1). (Thk. İbrahim el-Ebyârî). Dârü’l-Kitâbi’l-Mısrî.
• İbn Cemâa, B. M. (2016). Tezkiretü’s-sâmi‘ ve’l-mütekellim fî edebi’l-ilm ve’l-müteallim. (Nşr. Muhammed Berekat). Dâru’l-Lübâb.
• İbn Cemâa, B. M. (2012). İslami gelenekte eğitim ahlakı. (Çev. Muhammet Şevki Aydın). TDV Yayınları.
• İbnü’l-Ebbâr, M. A. (2011). et-Tekmile li-kitâbi’s-sıla I-IV (C. 1). (Thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf). Dârü’l-Garbi’l-İslâmî.
• İbn Haldûn, A. (2014). Mukaddime. (Thk. Ali Abdulvâhid Vâfî). Dâr-ı Nehda.
• İbn Hallikân, Ş. A. (1978a). Vefeyâtü'l-aʻyân ve enbâü ebnâi’z-zamân I-VI (C. 6). (Thk. İhsan Abbas). Dâr-u Sâdır.
• İbn Hazm, E. A. (1982). Cemheret-ü ensâbi'l-Arab. (Thk. Abdüsselâm Muhammed Hârun). Dâru’l-Meârif.
• İbn Sahnûn, A. M. S. (1972). Âdâbü’l-muallimîn. Dâru’l- Kütübi’ş-Şarkıyye.
• İbn Sînâ, A. H. A. (2013). el-İşârât vet’ tenbihât. (Çev. Ali Durusoy, Muhittin Macit, Ekrem Demirli). Litera Yayıncılık.
• İğde, S., & Bekiryazıcı, E. (2024). Mansur ibn ebî Âmir dönemi Endülüs’ünde ilim ve felsefenin konumu üzerine bir tahlil. Journal of Islamic Research, 35(1), 21-34.
• İhvân-ı Safâ. (1984a). Resâil-ü ihvâni’s-safâ ve hullani’l-vefâ I-III (C. 1). el-Mektebü’l İslamiyye.
• İhvân-ı Safâ. (1984b). Resâil-ü ihvâni’s-safâ ve hullani’l-vefâ I-III (C. 3). el-Mektebü’l İslamiyye.
• el-İşbilî, E. (2009). Fehrese (Thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf-Mahmûd Beşşâr Avvâd,). Dârü’l-Garbi’l-İslâmî.
• Kabisi, A M. H. (2009). er-Risâletü’l-mufassala li-ahvâli’l-müteallimîn ve ahkâmi’l-muallimîn ve’l-müteallimîn. (Nşr. Ali b. Ahmed el-Kindî el-Merâr). Müesseset-ü Beynûne.
• Kâdî İyâz, E. M. (1998a). Tertibü’l-medârik ve takribü’l-mesâlik li ma’rifeti a’lâmi mezhebi Mâlik I-VIII (C. 8). Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye.
• Karataş, İ. A. (2020). Endülüs’ün Marka Şehirleri. Gece Kitaplığı.
• Klasik İslam Eğitimcileri. (2016) (Edt. Mustafa Köylü, Ahmet Koç), Rağbet Yayınları.
• Kral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
• Mâverdî, A. M.H. (1990). Edebü’d-dünyâ ved’-dîn. (Nşr. Yasin Muhammed Sevvas). Dâr- İbn Kesîr.
• Nazıroğlu, B. (2011). İslam eğitim geleneğinde öğretmenlik. Sarkaç Yayınları.
• en-Nemerî, İ. A. (2012a). Câmiu beyâni’l-ilm ve faziletühü (C. 1). (Thk. Ebu’l- Eşbal ez-Züheyri). Dâr-u İbnü’l-Cevzî.
• en-Nemerî, İ. A. (2012b). Câmiu beyâni’l-ilm ve faziletühü (C. 2). (Thk. Ebu’l- Eşbal ez-Züheyri). Dâr-u İbnü’l-Cevzî.
• en-Nevevî, M. Y. (1993). Kitâbü’l-ilm ve âdâbü’l-âlim ve’l-müteallim. (Nşr. Abdullah Bedrân). Dâru’l-Hayr.
• Özdemir, M. (1995). Endülüs Müslümanları siyasi tarih. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özdemir, M. (2019). Endülüs. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (C. 11, ss. 211-225). TDV İslam Araştırmaları Merkezi.
• er-Rebî’, A. S. (1998). İbn Abdilber ve ârâühû’t-terbeviyye. [Yüksek Lisans Tezi] Ümmü’l-Kura Üniversitesi.
• Ribera, J. (1994). et-Terbiyetü’l-İslamiyye fi’l-Endelus usûluhâ el-meşrikiyye ve tesiratuhâ el-ğarbiyye. (Çev. Tahir Ahmed el-Mekki). Dâru’l-Meârif.
• Söylemez, M. M. (2015). Mahfuzât: Müslümanların şehit coğrafyası Endülüs. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 12(1), 127-146.
• Şeyban, L. (1998). Endülüs Emevi hanedanına karşı bir iktidar denemesi: Endülüs Emevileri hâciblerinden el-Mansur Muhammed ibn ebî Âmir. İslâmî Araştırmalar, 11(3-4), 250-272.
• Tarnabâtî, M. M. (2019). Bülûğu aksa’l-merâm fî şerefi’l-ilmi vema yete‘allaku bihî mine’l-ahkâm (İlim ve eğitim ahlâkı). (Çev. Muhammet Şevki Aydın). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Taşköprizâde, A. (1895a). Mevzuâtü’l-ulûm I-II (C. 1). Dersaâdet Matbaası.
• Tirmizî, İ. M. (2011). Sünenü’t Tirmizî. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016), Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, A (2022). Bir araştırma metodolojisi olarak sistematik literatür taramasına genel bakış. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 367-386.
• Yûsuf Has Hâcib, (2022). Kutatgu Bilig. (Çev. Ayşegül Çakan). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Zehebî, Ş. M. (1985a). Siyeru aʿlâmi’n nübelâ I-XXV (C. 17). (Thk. Şuayb el-Arnavut ve Hüseyin el-Esed). Müessesetü’r-Risâle.
• Zengin, N. (2017). Endülüslü fakîh İbn Abdilberr en-Nemerî ve el-Kâfî fi’l-Fıkh isimli muhtasarı. [Yüksek Lisan Tezi, Marmara Üniversitesi].
• ez-Zernûcî, B. (2014). Ta‘limü’l-müte‘allim fÎ tarîki’t-te‘allüm. (Thk. Muhammed el Hayyimi). Dâr-ı İbn Kesir.