THE ADDRESSEES OF LOVE'S TROUBLE: BREASTS BRANDED BY SEPERATION

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: "Dinle Neylerden" Mesnevî'nin İlk 18 Beyit Şerhleri Özel Sayısı, 18 - 31, 17.12.2024

Mehmet Özdemir

https://doi.org/10.30568/tullis.1579591

Öz

The first eighteen couplets, which are considered the essence of Masnavi-yi Ma’nevi, have attracted the attention of commentators who have tried to understand and explain this work. It is seen that in the commentaries made on the whole Masnavi, some parts of it or selected couplets, a special place is given to the first eighteen couplets. Almost all of these commentaries, whether written in verse or prose, including recent studies, begin with a commentary on eighteen couplets. The basic logic in the existing Masnavi commentaries is aimed at explaining sufi concepts based on the words in the couplet. This attitude paved the way for the continuation of the sufi ideas of the commentators who were considered authorities, with various changes, in later commentaries. For this reason, a similarity of content, commonality, and even repetitions are noticeable throughout the eighteen-couplet commentaries. Another similarity between the existing commentaries is that each commentary is written by a single commentator and from a single perspective. The difference of this study from the existing commentaries is that it deals with only one of the 18 couplets and makes use of the science of aesthetics in the text commentary. This study, which includes the commentary on the third couplet, is part of a project planned to be completed by annotating each couplet by a researcher. At the beginning of the study, the available Turkish commentaries were examined and the commentators' opinions about the third couplet were evaluated. This text, which was later considered as a work of art, was annotated using the methods of aesthetic science.

Anahtar Kelimeler

Mevlana, Mesnevi, artwork, commentary

AŞK DERDİNİN MUHATAPLARI: AYRILIKLA DAĞLANMIŞ SİNELER

Öz

Mesnevî-yi Ma’nevî’nin özü olarak kabul edilen ilk on sekiz beyit, bu eseri anlamaya ve anlatmaya çalışan şarihlerin ilgisine mazhar olmuştur. Mesnevî’nin tamamına, bir kısmına veya seçme beyitlerine yapılan şerhlerde ilk on sekiz beyte özel bir yer ayrıldığı görülmektedir. Son dönemde yapılan çalışmalar da dâhil olmak üzere, manzum veya mensur olarak kaleme alınan bu şerhlerin hemen hepsi on sekiz beytin şerhiyle başlamaktadır. Mevcut Mesnevî şerhlerindeki temel mantık, beyitte yer alan kelimelerden hareketle tasavvufi kavramların açıklanmasına yöneliktir. Bu tavır, otorite kabul edilen şarihlerin tasavvufi fikirlerinin, çeşitli değişikliklerle sonraki şerhlerde sürdürülmesine zemin hazırlamıştır. Bundan dolayı on sekiz beyit şerhlerinin genelinde bir muhteva benzerliği, ortaklık, hatta tekrarlar göze çarpmaktadır. Her şerhin tek bir şarih tarafından ve tek bir bakış açısıyla kaleme alınması da mevcut şerhler arasındaki bir diğer benzerliktir. Bu çalışmanın mevcut şerhlerden farklılığı, 18 beytin sadece bir tanesini ele alması ve metin şerhinde estetik biliminden faydalanmasıdır. Üçüncü beyit şerhini kapsayan bu çalışma, her beyti bir araştırmacı tarafından şerh edilerek tamamlanması planlanan bir projenin parçası durumundadır. Çalışmanın başında, elde edilebilen Türkçe şerhler incelemiş ve şarihlerin üçüncü beyitle ilgili fikirleri değerlendirilmiştir. Sonrasında bir sanat eseri olarak ele alınan bu metin, estetik biliminin imkânlarından hareketle şerh edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, Mesnevî, Sanat Eseri, Şerh

Kaynakça

• Abidin Paşa. (2007). Mesnevî Şerhi (Cilt 1). (Sadeleştiren: Mehmet Sait Karaçorlu). İstanbul: İz Yayınclık.
• Algül, A. (2007). Sabûhî Ahmed Dede, Hayatı, Eserleri ve “İhtiyârât-ı Sabûhî” Adlı Eseri (1-100. Varak). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ateş, A. (2010). Mesnevî'nin On Sekiz Beytinin Manası. H. O. Turan (Dü.) içinde, 60. Doğum Yıl Münasebetiyle Fuad Köprülü Armağanı (s. 37-50). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Avşar, Z. (2019). Aşk Meclisi. İstanbul: TEDEV Yayınları.
• Avşar, Z. (2017). Mesnevî Mevlânâ Celaleddin Rûmî (Cilt 1). Kayseri: İncir Yayıncılık.
• Avşar, Z., & Zeybek, B. (2023). Türkçe Mesnevî Şerhlerine Umumî Bir Bakış. Z. Avşar, M. Özdemir, & A. Uçar (Dü) içinde, Mesnevî'nin Türkçe Şerhleri (s. 11-45). Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Bursevî, İ. H. (2012). Mesnevî'nin Ruhu. (S. Ak, Dü.) İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Cevrî, İ. Hall-i Tahkîkât. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Demirbaş Numarası: HCE_Osm_00482.
• Çıtlak, M. F. (2022). 18 Beyit Dinle. İstanbul: Sufi Kitap.
• Dağlar, A. (2009). Şem'î Şem'ullâh Şerh-i Mesnevî (I. Cilt) (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Demirel, Ş. (2005). Şeyh Rızâeddin Remzî er-Rifâî'nin Tasavvuf Dergisindeki Mesnevî Şerhi. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi , VI (14), 591-630.
• Devellioğlu, F. (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Dilek, K. (ty). Mevlânâ'nın Neynamesi-Çeviri ve Şerh. 09 07, 2023 tarihinde Semazen: https://semazen.net/mevlananin-neynamesi-ceviri-ve-serh-kaan-dilek/ adresinden alındı
• Eraydın, S. (1994). Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Ergüner, K. (2002). Ayrılık Çeşmesi. (A. A. Ergüner, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları. Hacı Pîrî. (ty). İntihâb-ı Şerh-i Mesnevî. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi Mülhak Numara 26.
• Hakîm, A. (2019). Ebedî Yolculuk Râh-ı Kadîm I/II. İstanbul: Sûfî Gelenek Ajans Basım Yayım.
• Koçoğlu, T. (2014). Nakşî Şeyhi Ebussuûd El-Kayserî Şerh-i Mesnevî. Kayseri: Laçin Yayınları.
• Koner, M. M. (2005). Mesnevî'nin Özü. Konya: Tablet Kitabevi Yayınları.
• Konuk, A. A. (2011). Mesnevî-yi Şerîf Şerhi (Cilt 1). (S. E.-M. Tahralı, Dü.) İstanbul: Kitabevi.
• Kuntman, O. (1972). Mevlânâ Mesnevî (Cilt Birinci Kitap). İstanbul: Yörük Matbaası.
• Mekni Efendi. (ty). Şerh-i Cezîre-yi Mesnevî. İstanbul: İBB Atatürk Kitaplığı, Demirbaş numarası: OE_Yz_0380.
• Öksüz, Z. (2008). Hülasatü’ş-Şürûh Adlı Mesnevî Şerhinin 1-107 Varaklarının Günümüz Harflerine Aktarılması ve İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, M. (2017). Bağdatlı Abdülaziz âsım'ın Türkçe Divan'ının Sonunda Bulunan Mesnevî'nin On Sekiz Beyit Şerhi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi , 6 (1), 368-382.
• Özdemir, M. (2020). Kuramsal Açıdan Klasik Şiir Estetiği. Kocaeli: İKSAD Global Yayıncılık.
• Özdemir, M. (2016). Mesnevî'nin Türkçe Şerhleri. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , 11 (20), 461-502.
• Rifâî, K. (2015). Şerhli Mesnevî-i Şerif. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Sarı Abdullah, E. (tarih yok). Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî. 03 05, 2024 tarihinde https://acikerisim.tbmm.gov.tr/items/39297034-0bdf-4cff-b5c1-a66677eac2dc (Erişim Tarihi: ) adresinden alındı
• Seyyid Muhammed Ali. Mesnevî-yi Ma'nevî Şerhi. Süelymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar 2780 Numara.
• Sönmez, K. (1968). Açıklamaları ile Mesnevi Ummanı'ndan 18 Hakikat İncisi. Ankara: İpek Matbaası.
• Tahirü'l-Mevlevî. (1975). Mesnevî Şerhi (Cilt 1). İstanbul: Şamil Yayınları.
• Tanyıldız, A. (2010). İsmâîl Rusûhî-yi Ankaravî Şerh-i Mesnevî (Mecmû'atu'l-Letâyif ve Matmûratu'l-Ma'ârif) (1. Cilt) (İnceleme-Metin-Sözlük). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tarlan, A. N. (1992). Hayâlî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tek, A. (2014). Hazret-i Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî ve Mesnevî-i Şerif-İlk On Sekiz Beyit Şerhi. Bursa: Bursa Akademi.
• Tek, A. (2008). Süleyman Uludağ ile Mesnevî Dersleri. A. Tek, & H. M. Kara (Dü.) içinde, Süleyman Uludağ Kitabı (s. 433-444). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Top, H. H. (2019). Mesnevî-i Ma'nevî Şerhi (Cilt 1-12). Konya: Rûmî Yayınları.
• Tunalı, İ. (1971). Sanat Ontolojisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türkmen, E. (2007). Mevlânâ Mesnevî'sinin Evrenselliği. İstanbul: Nüve Kültür Merkezi Yayınları.
• Yılmaz, H. K. (2008). Dinle Neyden. İstanbul: Erkam Yayınları.