İstanbul'da Kamuya Bağlı Bir Üniversite Hastanesi Genel Cerrahi Hekimlerinin Tıbbi Müdahale Öncesinde Hastaları Aydınlatılmış Onam Alma Uygulamaları İlgili Görüşleri.

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 3, 70 - 80, 27.09.2024

Gürkan Sert , Betül Ayşegül Ayyıldız , Batın Berkay Öznacar , Yağız Kumbaroğlu , Ahmet Umut Orhan , Seyhan Hıdıroğlu

Öz

Amaç: Araştırmamızın amacı, Türkiye’de kamu hastanelerinde çalışan genel cerrahi hekimlerinin, hastalara uygulanacak cerrahi müdahaleler öncesi hastaları bilgilendirme/aydınlatma uygulamaları hakkındaki görüşlerinin belirlenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Niteliksel tipte tasarlanan araştırmada, İstanbul’da kamuya bağlı bir üniversite hastanesinde genel cerrahi bölümünde çalışmakta olan ve araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden hekimlerle yüz yüze derinlemesine görüşmeler yapılmıştır (Mayıs 2023). Görüşmelerde ses kaydı alınmıştır. Katılımcılara ilk aşamada literatür taraması sonucu oluşturulan demografik özelliklere yönelik 4 adet sorudan oluşan mini anket yöneltilmiş, ikinci aşamada ise 20 adet açık uçlu soru içeren yarı-yapılandırılmış soru formu kullanılmıştır. Görüşmeler transkripte edilmiştir. Her transkript araştırmacılar tarafından detaylıca incelenmiş ve sık tekrar eden kavramlar kod olarak belirlenmiştir. Benzer kodlar ile alt temalar oluşturulduktan sonra benzer alt temalarla da ortak temalar belirlenmiştir. Oluşturulan temalar ve alt temalar, araştırma konusu çerçevesinde detaylı bir şekilde incelenip yorumlanmıştır.
Bulgular: Toplam 12 katılımcının yer aldığı çalışmada, katılımcıların tamamı genel cerrahi alanında çalışmakta olan hekimlerden oluşmaktadır. Katılımcılar iki profesör, bir doktor öğretim üyesi ve dokuz asistan hekimden oluşmaktadır. Yapılan analizler sonucunda aydınlatılmış onam alınmasının gerekliliği, aydınlatılmış onam formunun hastalarca okunması, aydınlatılmış onam formunun anlaşılabilirliği, aydınlatılmış onamda sözel bilgilendirme, Aydınlatma için ayrılan süre temaları oluşturulmuştur.
Tartışma: Katılımcıların hastadan aydınlatılmış onam alınmasını gerekli görmesi, hastanın girişimler konusunda bilgilendirilmesi gerektiğini düşünmesi, hekimlerin aydınlatılmış onam konusunda geleneksel yaklaşım olan paternalizmden uzaklaştığını göstermektedir. Hekimlerin, hastaların büyük bir çoğunluğunun aydınlatılmış onam formlarını okumadığını gözlemlemiş olması, hastaların yazılı olarak aydınlatılması ve onamlarının alınması hususunda bazı değerlendirmelerin yapılması gerektiğini gündeme getirmiştir. Özellikle formların okunduğunda anlaşılamaz olması, anlaşılması bağlamında uzun olması ve hastaların sosyokültürel farklarını göz ardı ederek hazırlanmış olması gibi nedenlerle formların okunmamasının özerkliğe saygı bağlamında sorunlu bir durum olduğu söylenebilir. Yazılı onam formlarına ek olarak, hekimlerin hastaları sözel olarak da bilgilendirmesi aydınlatılmış onam uygulamasının amacına ulaşmasına yönelik olumlu bir yaklaşım olarak değerlendirilmiştir.
Sonuç: Tıbbi girişimlerden önce hastanın onamının alınması cerrahi hekimleri tarafından yasal ve etik bir gereklilik olarak kabul edilmektedir. Bu uygulamaların amacına uygun olarak yürütülmesi için genel cerrahi hekimlerinin aydınlatılmış onam alınması ile ilgili deneyimlerinin belirlenmesi ve bu belirlemeler çerçevesinde adımlar atılması gereklidir. Araştırmamız kapsamında belirlediğimiz onam formlarının okunmaması, içeriğinin her hasta açısından anlaşılabilir olmaması, iş yükü nedeniyle aydınlatmaya yeterli süre ayrılamaması gibi sorunların giderilmesi ve cerrahların girişim öncesinde hastayı sözel olarak da bilgilendirme yönündeki yaklaşımlarının teşvik edilmesi için girişimlerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aydınlatılmış onam, cerrahi müdahale, aydınlatılmış onam almada güçlükler.

Etik Beyan

Çalışma, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu 09.2023.1799 sayı ve 08.12.2023 tarihli kararı ile onaylanmıştır.

Opinions of General Surgery Physicians at a Public University Hospital in Istanbul on the Practice of Obtaining Informed Consent from Patients before Medical Intervention

Öz

Objective: Our research aims to determine the opinions of general surgeons working in public hospitals in Turkey about the practices of informing patients before surgical interventions.
Materials and Methods: In this qualitative study, face-to-face in-depth interviews were conducted with physicians in the general surgery department of a public university hospital in Istanbul who volunteered to participate in the research (May 2023). Audio recordings were taken during the interviews. In the first stage, a mini-survey consisting of 4 questions regarding demographic characteristics, which was created as a result of the literature review, was applied to the participants, and in the second stage, a semi-structured questionnaire containing 20 open-ended questions was used. The interviews were transcribed. Each transcript was read by the researchers and frequently repeated concepts were identified as codes. After creating subthemes with similar codes, common themes were identified with similar subthemes. The themes and subthemes created were examined and interpreted in detail within the framework of the research topic.
Findings: A total of 12 participants were studied, and all of the participants were physicians working in the field of general surgery. The participants include 2 Professors, 1 Assistant Professor, and 9 Assistant Physicians. As a result of the analyses, the themes of the necessity of obtaining informed consent, the reading of the informed consent form by patients, the intelligibility of the informed consent form, verbal information in informed consent, and the time allocated for information were created.
Discussion: The fact that the participants considered obtaining informed consent necessary and that the patient should be informed about the interventions suggested that physicians moved away from paternalism in informed consent. The fact that physicians observed that the majority of patients did not read the informed consent forms suggested that some evaluations should be made regarding informing patients in writing and obtaining their consent. It was thought that not reading the forms caused problematic areas in terms of respect for autonomy, especially because the forms were incomprehensible when read, were long in terms of understanding, and were prepared by ignoring the socio-cultural differences of the patients. In addition to the written consent forms, the fact that physicians informed patients verbally was evaluated as a positive approach in terms of achieving the purpose of informed consent.
Conclusion: Obtaining patients' consent before medical interventions is accepted as a legal and ethical requirement by surgeons. For these practices to be carried out by their purpose, it is necessary to determine the experiences of general surgeons regarding obtaining informed consent and to take steps within the framework of these determinations. Problems such as not reading the consent forms we determined within the scope of our research, their content not being understandable to every patient, and not being able to allocate enough time for information due to workload should be eliminated and initiatives should be implemented to encourage surgeons to verbally inform the patient before the intervention.

Anahtar Kelimeler

Informed consent, surgical intervention, difficulties in obtaining informed consent

Kaynakça

• Jonsen AR, Siegler M, Winslade WJ. Clinical Ethics: A Practical Approach to Ethical Decisions in Clinical Medicine. Seventh Edition, Mc Graw Hill Medical Publishing, 2010.
• Ersoy N. Aydınlatılmış Onam Öğretisinin Gelişimi. Tıbbi Etik Dergisi, 1999; 3 (1): 1-6.
• Sert G. Hasta Hakları: Uluslararası Bildirgeler ve Tıp Etiği Açısından. 2. Basım, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Özsunay E. “Alman ve Türk Hukuklarında Hekimin Hastayı Aydınlatma Ödevi ve İstisnaları”, Türk Hukukunda Sorumluluğu. Sorumluluk Hukukunda Güncel Gelişmeler V. Sempozyumu. Ankara 12-13 Mart 1982.
• Appelbaum PS, Lidz CW, Meisel A. Informed Consent: Legal and Clinical Practise. New York: Oxford University Press, 1987.
• Aşçıoğlu Ç. Doktorların Hukuki ve Cezai Sorumluluğu. Ankara: 1993.
• Messer NG. Professional Patient Relationships and Informed Consent. Postgrad Med J, 2004; 80: 277-283.
• Özdeş Ö, Erbay H. Breaking Bad News: Patients’ Perspectives of the Information Process in a General Surgery Outpatient Clinic Survey. Medicine Science, 2022; 11 (3):1300-1305.
• Sert G, Duran S, Görkey Ş. “Rahim Tahliyesi ve Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamalarında Aydınlatılmış Onam Alınması ile İlgili Formların Tıp Etiği ve Hukuku Açısından İncelenmesi.” Turkiye Klinikleri J Med Ethics Law Hist-Special Topics, 2017; 3 (3):139-144.
• Rozovsky LE. The Canadian Patient’s Book of Rights: Revised and Updated, Doubleday Canada Limited, Toronto Ontario, 1994.
• Küçüker H. Cerrahi Müdahale Gören Hastalarda Aydınlatma ve Onam Formları Yeterli mi? Nobel Medicus, 2012; 8: 40-43.
• Karaman Özlü Z, Kılıç M, Yayla A. Examination of the Patients’ Information Levels About Surgical Informed Consent. HSP, 2015; 2 (3): 318-328.
• Bostan S, Nenni Ünal F, Ünal C, Elçin Metin F. Hastaların Aydınlatılmış Onam Hakkında Farkındalık ve Tutumları. Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 2020; 28 (2): 163-172.
• Ayan M. Tıbbi Müdahaleden Doğan Hukuki Sorumluluk. İstanbul: Kazancı Yayınları, 1993.