Türkiye’deki Gençlerin Siber Takip Pratikleri: Motivasyonel Güdüler, Dijital Yöntemler ve Algısal Paradigmalar

Year 2024, Issue: 46, 1 - 22, 31.12.2024

Zindan Çakıcı

https://doi.org/10.17829/turcom.1488278

Abstract

Siber takip, mağdur bireylerde korku, endişe, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu gibi ciddi
psikolojik rahatsızlıklara sebep olan bir olgudur. Literatürde, Türkiye’deki bireylerin siber takip pratiklerini
çok boyutlu olarak inceleyen çalışmaların sınırlı olduğu görülmektedir. Bu çalışma, Türkiye’deki gençlerin
siber takip pratiklerini kapsamlı bir şekilde incelemeyi ve bu pratik kapsamında dijital mecralar arasında
nasıl ve neden geçişler yaptığını ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırma kapsamında, 18-30 yaş aralığında
siber takip pratiği gerçekleştiren ve farklı sosyodemografik özelliklere sahip 16 katılımcıya kartopu
örnekleme tekniği ile ulaşılmıştır. Deneysel aşamada, katılımcılar yeni tanıştıkları veya hakkında bilgi sahibi
olmadıkları bir kişiyi, adım adım ve sesli bir şekilde rutin olarak yaptıkları gibi dijital mecralardan takip
etmiştir. İkinci aşamada ise, katılımcıların siber takip pratiklerine dair kapsamlı veriler elde etmek amacıyla
yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bulgular, katılımcıların bilgi edinme motivasyonu
ile gerçekleştirdikleri siber takip pratiklerinde en fazla Instagram üzerinden doyuma ulaştıklarını ortaya
koymuştur. Katılımcıların, X’i (Twitter) kişilerin politik düşüncesini öğrenmek, Facebook’u kişilerin geçmiş
bilgilerini edinmek ve Google’ı bir geçiş mecrası olarak kişilerin sosyal ağlarına ulaşmak için kullandıkları
görülmüştür. Katılımcıların, siber takipte en fazla tedirgin oldukları mecranın takip edilen kişilere bildirim
gitmesi nedeni ile LinkedIn, en az kullandıkları mecranın ise sınırlı veriler sunması nedeni ile WhatsApp
olduğu saptanmıştır. Araştırmada, katılımcıların siber takibi “normal ve sıradan” bir pratik olarak algıladığı
ortaya çıkmıştır. Fakat katılımcıların genel olarak siber takip için sahte hesap gibi birçok yöntem ile belirli
bir zaman ve mekânda kapalı hesaplara erişmeye çalıştıkları görülmüştür. Katılımcıların çoğunluğunun bu
yoğun pratiğe rağmen kendilerini “aşırı ve korkutucu” olması sebebi ile “stalker” olarak tanımlamadıkları
tespit edilmiştir.

Keywords

Dijital medya, Dijital gözetim, İz sürme, Siber takip, Gençlik

Cyberstalking Practices Among Youth in Türkiye: Motivational Drivers, Digital Avenues, and Perceptual Paradigms

Abstract

Cyberstalking is a phenomenon that induces severe psychological disorders, including fear, anxiety,
depression, and post-traumatic stress disorder, in victims. A critical synthesis of the literature identifies
a notable deficiency in multidimensional research concerning cyberstalking practices within the Turkish
context. This study undertakes a comprehensive examination of cyberstalking practices among Turkish
youth, with a specific focus on the dynamics of inter-platform migration. Utilizing a snowball sampling
technique, 16 participants aged 18-30, exhibiting diverse socio-demographic profiles, were recruited.
During the experimental phase, participants engaged in a systematic and audible monitoring of an
individual, with whom they had either recently acquainted or had no prior information about, through
digital media channels, replicating their routine cyberstalking practices. Subsequent semi-structured
interviews were conducted to elicit detailed insights into participants’ cyberstalking practices. The findings
reveal Instagram as the primary locus of cyberstalking practices, driven by participants’ information
acquisition motives. X (Twitter) serves as a means to discern individuals’ political affiliations, Facebook
as a repository of historical data, and Google facilitates access to individuals’ social networks. Notably,
LinkedIn elicits the greatest participant unease due to notification mechanisms, while WhatsApp is least
utilized owing to data limitations. While participants generally perceive cyberstalking as normative, many
resort to various stratagems, including the creation of fictitious accounts, to access restricted profiles.
Despite intensive engagement in these practices, the majority eschew self-identification as ‘stalkers,’ citing
perceived excessiveness and intimidation associated with the label.

Keywords

Digital Media, Digital Surveillance, Stalking, Cyberstalking, Youth

References

• Ahlgrim, B., & Terrance, C. (2021). Perceptions of cyberstalking: Impact of perpetrator gender and cyberstalker/victim relationship. Journal of Interpersonal Violence, 36(7–8), 1-20. https://doi. org/10.1177/088.626.0518784590
• Akmeşe, Z., & Deniz, K. (2017). Stalk, benliğin izini sürmek. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, 8, 23-32. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/393155
• Al-Rahmi, W. M., Yahaya, N., Alamri, M. M., Aljarboa, N. A., Kamin, Y. B., & Moafa, F. A. (2019). A model of factors affecting cyber bullying behaviors among university students. IEEE Access, 7, 2978–2985. https:// doi.org/10.1109/ACCESS.2018.288.1292
• Alismaiel, O. A. (2023). Digital media used in education: The influence on cyberbullying behaviors among youth students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(2), 1-19. https:// doi.org/10.3390/ijerph20021370
• Almonte, R. G., Montiano, A. M., Salili, P. B. C., Garcia, L. M., Hipolito, R. R., & Fernando, A. H. (2024, March 18- 20). User experience on a culture-based learning management system: Students’ perspective [Conference presentation abstract]. 12th international conference on information and education technology (ICIET), Yamaguchi, Japan. https://www.iciet.org/ICIET2024-program.pdf
• Andreas, A. G., Dellia, P., Rahma, S. R., Nurqomariah, J., Soleha, R., & Sentiawati, I. (2024). Analysis of user experience (UX) in the use of the TikTok shop application with the heart metrics method. Journal of
• Artificial Intelligence and Engineering Applications (JAIEA), 3(3), 820-823. https://doi.org/10.59934/ jaiea.v3i3.520
• Aslan, Ö., & Yiğiter, A. (2021). Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı bağlamında Netflix tüketimi: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi örneği. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 850-877. https://doi. org/10.52835/19maysbd.993057
• Avşar, Z. (2022). Sosyal medya. TRT Akademi, 7(14), 5-7. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trta/ issue/68274/1064614
• Aytuna, E. N., Çakıcı, Z., & Özkaya, A. E. (2024). Entertainment and persuasion in online politics: A qualitative study of young voters’ approach in Turkey’s 2023 elections. In J. Al-Obaidi (Ed.), Changing global media landscapes: Convergence, fragmentation, and polarization (pp. 215-233). IGI Global. https://doi. org/10.4018/979-8-3693-3767-7.ch012
• Begotti, T., & Maran, D. A. (2019). Characteristics of cyberstalking behavior, consequences, and coping strategies: A cross-sectional study in a sample of Italian university students. Future Internet, 11(1), 1-11. https://doi.org/10.3390/fi11050120
• Benson, V., Hand, C., & Hartshorne, R. (2019). How compulsive use of social media affects performance: Insights from the UK by purpose of use. Behavior & Information Technology, 38(6), 549-563. https://doi. org/10.1080/0144929X.2018.153.9518
• Berry, M. J., & Bainbridge, S. L. (2017). Manchester’s cyberstalked 18-30s: Factors affecting cyberstalking. Advances in Social Sciences Research Journal, 4(18), 73-85. https://doi.org/10.14738/assrj.418.3680
• Bussu, A., Pulina, M., Ashton, S. A., & Mangiarulo, M. (2023). Exploring the impact of cyberbullying and cyberstalking on victims’ behavioural changes in higher education during COVID-19: A case study. International Journal of Law, Crime and Justice, 75, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.ijlcj.2023.100628
• Chan, T. T. W., Lam, A. H. C., & Chiu, D. K. (2020). From Facebook to Instagram: Exploring user engagement in an academic library. The Journal of Academic Librarianship, 46(6), 1-8. https://doi.org/10.1016/j. acalib.2020.102229
• Chang, W. J. (2020). Cyberstalking and law enforcement. Procedia Computer Science, 176, 1188-1194. https:// doi.org/10.1016/j.procs.2020.09.115
• Chik, W. (2018). Harassment through the digital medium: A cross-jurisdictional comparative analysis on the law on cyberstalking. Journal of International Commercial Law and Technology, 3(1), 13-44. https://ink. library.smu.edu.sg/sol_research/478
• Çakıcı, Z. (2023). Din, kimlik ve müzik: Genç erkeklerin müzik dinleme pratikleri üzerine nitel bir araştırma. Etkileşim, 11, 316-337. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.11.199
• Çömlekçi, M., & Başol, O. (2019). Gençlerin sosyal medya kullanım amaçları ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 173-188. https:// doi.org/10.18026/cbayarsos.525652
• Davies, B., Turner, M., & Udell, J. (2024). It helps to be funny or compassionate: An exploration of user experiences and evaluation of social media micro-intervention designs for protecting body image. Computers in Human Behavior, 150, 1-17. https://doi.org/10.1016/j.chb.2023.107999
• Fissel, E. R. (2022). Victims’ perceptions of cyberstalking: An examination of perceived offender motivation. American Journal of Criminal Justice, 47(2), 161-175. https://doi.org/10.1007/s12103.021.09608-x
• Gon, M. (2021). Local experiences on Instagram: Social media data as source of evidence for experience design. Journal of Destination Marketing & Management, 19, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2020.100435
• Gülmez, M., & Yalçıntaş, D. (2023). Kullanımlar ve doyumlar teorisi bağlamında üniversite öğrencilerinin aşırı izleme (binge watching) davranışlarına yönelik bir araştırma. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 1-16. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3235565
• Hardiyanto, L., Iriansyah, H. S., & Pudjiastuti, S. R. (2024). Cyberbullying on social media and its implications for the mental health of Generation Z in the context of the second principle. Jurnal Ilmu Pendidikan (JIP) STKIP Kusuma Negara, 15(2), 189-198. https://doi.org/10.37640/jip.v15i2.1828
• Katz, E., & Foulkes, D. (1962). On the use of mass media as escape: Clarification of a concept. Public Opinion Quarterly, 26, 377-388. http://www.jstor.org/stable/2747226
• Kaur, P., Dhir, A., Tandon, A., Alzeiby, E. A., & Abohassan, A. A. (2020). A systematic literature review on cyberstalking: An analysis of past achievements and future promises. Technological Forecasting and Social Change, 163, 1-15. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2020.120426
• Kim, B. (2023). A multilevel meta-analysis of cyberstalking: Domains (and subdomains) of contributing factors. Journal of Criminal Justice, 87, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2023.102084
• Kızılkaya, Z. Z. (2022). Gençlerin TikTok kullanım ve doyumu üzerine nitel bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 231-247. https://doi.org/10.18506/anemon.962352
• Leite, Â., Cardoso, S., & Monteiro, A. P. (2023). Dark personality traits and online behaviors: Portuguese versions of cyberstalking, online harassment, flaming and trolling scales. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(12), 1-22. https://doi.org/10.3390/ijerph20126136
• Meriç, E., & Çakıcı, Z. (2024). From TikTok trends to pandemic essentials: A comparative analysis of the World Health Organization’s health communication strategies on TikTok. In H. Gürkan, & A. Serttaş (Eds.), Transformed communication codes in the mediated world: A contemporary perspective (pp. 1-23). IGI Global. https://doi.org/10.4018/979-8-3693-0896-7.ch001
• Mubasher, M., Malik, A. S., & Mahmood, A. (2023). Gender differences in experiencing cyber-bullying and cyber-stalking among young adults. Pakistan Journal of Social Research, 5(02), 632-643. https://doi. org/10.52567/pjsr.v5i02.1145
• Olan, F., Jayawickrama, U., Arakpogun, E. O., Suklan, J., & Liu, S. (2024). Fake news on social media: The impact on society. Information Systems Frontiers, 26(2), 443-458. https://doi.org/10.1007/s10796.022.10242-z
• Olayemi, O. M. (2022). Perceived influence of social media usage among youth: A survey abstract. Open Journal for Information Technology, 5(2), 41-54. https://doi.org/10.32591/coas.ojit.0502.01041o
• Olson, C., Bellmore, A., & Moreno, M. A. (2024). Elucidating college students’ cyberstalking victimization experiences. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 27(3), 208-213. https://doi.org/10.1089/ cyber.2023.0180
• Özdemir, H. (2022). Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı bağlamında tüketicilerin online alışveriş eğilimlerini belirleyen nitel bir araştırma. İletişim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 2(2), 138-153. https://doi. org/10.29228/itamder.3
• Palmgreen, P., & Rayburn, J. D., II. (1979). Uses and gratifications and exposure to public television. Communication Research, 6, 155–180. https://doi.org/10.1177/009.365.027900600203
• Poernamasari, N., Safira, C., & Simeon, N. P. B. (2024). Cyberstalking among adolescents: Looking at responses, privacy consequences, and prevention strategies. Journal Digital Communications and Media Networks (Dicoment), 1(1), 33-42. https://jurnal.literasipublisher.co.id/index.php/dicoment/article/view/28
• Saaty, M., Patel, J. V., Haqq, D., Stelter, T. L., & McCrickard, D. S. (2022, April 28). Integrating social media into the design process [Conference presentation abstract]. InContext: Futuring user-experience design tools workshop at CHI conference on human factors in computing systems (CHI ’22), New Orleans, LA, USA. https://dl.acm.org/action/showFmPdf?doi=10.1145%2F3491101
• Saltık, R. (2018). Sosyal sermaye ve armağan ekonomisi üzerinden sosyal medya ve stalk olgusu: Instagram üzerinden bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (30), 345-363. https://doi. org/10.31123/akil.462251
• Shafiq, M., & Parveen, K. (2023). Social media usage: Analyzing its effect on academic performance and engagement of higher education students. International Journal of Educational Development, 98, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2023.102738
• Short, E., Guppy, A., Hart, J. A., & Barnes, J. (2015). The impact of cyberstalking. Studies in Media and Communication, 3(2), 23–37. https://doi.org/10.11114/smc.v3i2.970
• Spitzberg, B. H., & Hoobler, G. (2002). Cyberstalking and the technologies of interpersonal terrorism. New Media & Society, 4(1), 71-92. https://doi.org/10.1177/146.144.40222226271
• Sundjaja, A. M., LumanGaol, F., Budiarti, T., Abbas, B. S., Abdinagoro, S. B., &Ongowarsito, H. (2017). The role of social media user experience as a mediator for understanding social media user behavior in Indonesia’s museum industry: Literature review. Journal of Physics: Conference Series, 801(1), 1–7. https://doi.org/10.1088/1742-6596/801/1/012052
• Şenses, Ö., & Aydoğdu-Karaaslan, İ. (2022). Sosyal medyada stalklamak üzerine yapılan bir araştırma. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 5(11), 1527-1543. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.1114
• Tekbıyık, H., & Ünal, M. A. (2023). Kullanımlar ve doyumlar kuramı bağlamında astroloji ve medya ilişkisi: Instagram kullanımı üzerine etnografik bir araştırma. Intermedia International E-Journal, 10(18), 195- 215. https://doi.org/10.56133/intermedia.1260180
• Uğuz Arsu, Ş. (2023). Akademik stalk: Kişisel sunum mu? Kendini ifşa zorunluluğu mu? İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 8(22), 712-738. https://doi.org/10.25204/iktisad.1345827
• Van Dijck, J., & Poell, T. (2020). Sosyal medya mantığını anlamak. Yeni Medya, (9), 110-128. https://dergipark. org.tr/en/download/article-file/1471805
• Vila, T. D., González, E. A., Araújo Vila, N., & Fraiz Brea, J. A. (2021). Indicators of website features in the user experience of e-tourism search and metasearch engines. Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research, 16(1), 18-36. http://dx.doi.org/10.4067/S0718.187.6202100.010.0103
• Wang, T. Y., & Park, J. (2023). Destination information search in social media and travel intention of Generation Z university students. Journal of China Tourism Research, 19(3), 570-588. https://doi.org/10.1080/1938 8.160.2022.2101574
• Kemp, S. (2024, January 31). Digital 2024 global overview report. We Are Social. https://wearesocial.com/uk/ blog/2024/01/digital-2024-5-billion-social-media-users/
• Wilson, C., Sheridan, L., & Garratt-Reed, D. (2022). What is cyberstalking? A review of measurements. Journal of Interpersonal Violence, 37(11-12), 1-21. https://doi.org/10.1177/088.626.0520985489
• Yetkiner, B., & Öztürk, B. (2020). Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı bağlamında İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencilerinin Tik Tok kullanımı. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 215-236. https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2154415
• Yılmaz, N. (2023). Tüketicilerin dijital etkileyicileri takip etme motivasyonları ve satın alma niyetleri üzerine bir araştırma. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 44, 23-45. https://doi.org/10.17829/turcom.1195072
• Yu, D. J., Wing, Y. K., Li, T. M., & Chan, N. Y. (2024). The impact of social media use on sleep and mental health in youth: A scoping review. Current Psychiatry Reports, 26, 104–119. https://doi.org/10.1007/ s11920.024.01481-9