Kırsal turizm alanlarının gastronomik ürün haritası: Doğu Akdeniz örneği

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 26 - 48, 30.06.2023

İsmail Erol , Gürkan Akdağ

Öz

Doğu Akdeniz Bölgesi’nin mutfak kültürü tarih boyunca büyük bir önem taşımıştır. Bölgede yer alan Mersin, Adana, Osmaniye, Hatay ve Kahramanmaraş illerinin mutfak kültürleri incelendiğinde, bölgenin, zengin ve verimli toprakları ile köklü bir mutfak kültürüne sahip olduğu görülmektedir. Doğu Akdeniz, iklimi, coğrafi yapısı, florası ve köklü geçmişi ile evrensel bir bütünlüğe sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Doğu Akdeniz Bölgesindeki, Mersin, Adana, Osmaniye, Hatay ve Kahramanmaraş illerinin yöresel gastronomi ürünlerinin saptanması, gastronomi turizmi ve kırsal turizm açısından gastronomi ürünlerin rolünün ortaya çıkartılmasıdır. Bu amaca esasen, belirtilen illerin farklı konumlarında, yöresel yemek konusunda bilgi sahibi olan kişilerle yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak veriler elde edilip analizleri sağlanmıştır. Görüşmelerde yöresel yemekler, yöresel yemeklerin tarihi ve bölgedeki gastronomi turizmi konularına yönelik sorular sorulmuştur. Sorular alanyazına dayandırılarak hazırlanmış olup, görüşme esnasında katılımcının konuyu daha iyi anlayabilmesi için sorular zenginleştirilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular neticesinde; araştırmanın kapsamını oluşturan illerin, yöresel yemeklerinin zenginliği, yöreye ait yemeklerin gastronomi ve kırsal turizme katkısının göz ardı edilemeyecek kadar büyük ölçüde önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yöresel yemekler, gastronomi, kırsal alan, mutfak kültürü

Kaynakça

• Akçaözoğlu, E. Y. & Koday, S. (2019). Kültürel coğrafya bakımından Osmaniye ilinin mutfak kültürü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 537-552.
• Akdağ, G. & Yetim, A. (2020). Hatay Yayladağı’nda farklı bir lezzet olarak lokum: Bir sözlü tarih çalışması. Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 2(2), 71-78.
• Arı, A. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Eğitim Yayınevi.
• Artun, E. (2002). Adana mutfak kültürü ve Adana yemeklerinden örnekler. Kitabevi.
• Ataberk, E. (2017). Tire (İzmir)’de turizm türlerini bütünleştirme olanakları: Kültür turizmi, kırsal turizm, agroturizm ve gastronomi turizmi. Turizm Akademik Dergisi, 4(2), 153-164.
• Aydın, O. (2012). AB’de kırsal turizmde ilk 5 ülke ve Türkiye’de kırsal turizm. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 14(23), 39-46.
• Ballı, E. (2013, Nisan, 12). Gastronomi turizmi ve Adana mutfak kültürü. 2. Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Adana, Türkiye.
• Bektarım, N., Yalımkaya, S. & Can, D. (2019, Eylül, 26-28). Mersin Boynuinceli Yörüklerinde yemek kültürü. Uluslararası Turizmin Geleceği: İnovasyon, Girişimcilik ve Sürdürülebilirlik Kongresi, Mersin, Türkiye.
• Blandino, A., Al-Aseeri, M. E., Pandiella, S. S., Cantero, D., & Webb, C. (2003). Cereal based fermented foods and beverage. Food Research International, 36(6), 527-543.
• Bozkurt, H. Ö. (2018). Tokat ilinin gastronomi turizmi potansiyelinin incelenmesi ve geliştirilmesi. Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 2(3), 49-55.
• Cankül, D. (2017, December, 7-9). Gastronomy tourism and destination competitiveness. 3rd. International Gastronomic Tourism Congress, İzmir, Turkey.
• Christou, P., Farmakia, A., & Evangelou, G. (2018). Nurturing nostalgia?: A response from rural tourism stakeholders. Tourism Management, 69, 42-51.
• Cohen, E., & Avieli, N. (2004). Food in tourism: Attraction and impediment. Annals of Tourism Research, 31(4), 755-778.
• Çeken, H., Karadağ, L. & Dalgın, T. (2007). Kırsal kalkınmada yeni bir yaklaşım kırsal turizm ve Türkiye’ye yönelik teorik bir çalışma. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-14.
• Deveci, B., Türkmen, S. & Avcıkurt, C. (2013). Kırsal turizm ile gastronomi turizmi ilişkisi: Bigadiç örneği. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3(2), 29-34.
• Dikel, S. & Demirkale, İ. (2019, Şubat, 8-10). Su ürünlerinde gastronomi. International Science and Research Congress (SR Congress), Antalya, Türkiye.
• Dönmez, B., Taştan, H., Soylu, A. G. & Yetim, A. (2019). Yerel yiyecek tüketim motivasyonlarının analizi: Hatay restoran ziyaretçileri üzerine bir uygulama. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2), 751-771.
• Fields, K. (2002). Demand of the gastronomy tourism product: Motivational factors. in, Tourism and Gastronomy. A.M. Hjlager & G. Richards (Ed.) (pp. 36-50). Routledge.
• Gözgeç, H. & Aydemir, B. (2019). Gastronomide kadın sokak gıda satıcıları: Bir örnek olay çalışması, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(4), 3854-3870.
• Birsen, A. G. & Dinç, A. (2018). Kırsal turizm planlaması kapsamında gastronomi etkinliklerinin değerlendirilmesi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(1), 120-132.
• Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 24-30.
• Güzel, M.O. & Önçel, S. (2018). Destinasyonların çekicilik unsuru olmasında gastronomi turizminin rolü: Hatay mutfak kültürü üzerine bir araştırma. International Gastronomy Tourism Studies Congress, 64-78.
• Kan, M., Gülçubuk, B. & Küçükçongar, M. (2012). Coğrafi işaretlerin kırsal turizmde kullanılma olanakları. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(22), 93-101.
• Kesici, M. (2012). Kırsal turizme olan talepte yöresel yiyecek ve içecek kültürünün rolü. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(23), 33-37.
• Kızılırmak, İ., Albayrak, A. & Küçükali, S. (2014). Yöresel mutfağın kırsal turizm işletmelerinde uygulanması: Uzungöl örneği. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 4(1), 75-83.
• Kodaş, D. & Dikici, E. (2012). Ahlat, kırsal bölgesinde gastronomi turizminin muhtemel toplumsal etkileri üzerine nitel bir çalışma. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(2), 51-68.
• Koşar, A., Kadıoğlu, C. & Karaaslan, O. (2019, Eylül, 26-28). Mersin İl’inin markalaşmasını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Uluslararası Turizmin Geleceği: İnovasyon, Girişimcilik ve Sürdürebilirlik Kongresi, Mersin, Türkiye.
• Leroy, P., & Varga, P. (2019). The symbolic understanding of milk in Swiss gastronomy. Research in Hospitality Management, 9(1), 25-34.
• Lewis, C., & D’Alessandro, S. (2019). Understanding why: Push-factors that drive rural tourism amongst senior travellers. Tourism Management Perspectives, 32, 1-10.
• Mnguni, E. M., & Giampiccoli, A. (2019). Proposing a model on the recognition of indigenous food in tourism attraction and beyond. African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 8(3), 1-13.
• Oğuz, S. (2016). Gastronomi turizminde stratejik gelişme: Doğu Akdeniz Bölgesi perspektifi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Özdemir, F. & Güngör, B. (2016). Kültürel bir değer olarak unutulmaya yüz tutmuş geleneksel Hatay yemekleri ve bu kültürel değerin korunması önerileri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4/Special issue1, 190-199.
• Ray, U. C. & Demirtaş, N. (2019, Haziran, 25-27). Hatay mutfağı yöresel yemeklerinin turizm işletme belgeli lokanta mönülerinde kullanımı: Antakya örneği. III. Uluslararası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Sempozyumu, Nevşehir, Türkiye.
• Solmaz, Y. & Altıner, D. D. (2018). Türk mutfak kültürü ve beslenme alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi,1(3), 108-124.
• Sormaz, Ü., Onur, N., Güneş, E. & Nizamlıoğlu, H. F. (2019). Türk mutfağı geleneksel ürünlerinde yöresel farklılıklar: Tarhana örneği. Aydın Gastronomy, 3(1), 1-9.
• Soykan, F. (2003). Kırsal turizm ve Türkiye turizmi için önemi. Ege Coğrafya Dergisi, 12, 1-11.
• Sökmen, C. & Özkanlı, O. (2018). Gastronomi turizmi alan yazının gelişimi: Journal of Tourism and Gastronomy Studies dergisinde yayımlanan makaleler üzerine bir inceleme. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(2), 99-127.
• Şengül, S. & Türkay, O. (2016). Yöresel mutfak unsurlarının turizm destinasyonu seçimindeki rolü (Mudurnu Örneği). Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(29), 63-87.
• Taştan, H. ve İflazoğlu, N. (2018). Hatay’ın Unesco gastronomi şehri olması ile ilgili yerel restoran işletmelerinin farkındalığının değerlendirilmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6/Special issue 3, 384-393.
• Tiryaki, G.Y. & Akbay, C. (2009). Kahramanmaraş’ta dondurma tüketim alışkanlığı. Gıda, 34(3), 143-148.
• Ünalan, İ. (2015, Ekim, 15-16). Kültürlerarası ilişki bağlamında Türk ve Arap mutfak kültürü. Kültürlerarası İletişim Öğrenci Sempozyumu, Gümüşhane, Türkiye.
• Yenipınar, U. & Yedigöz, R. (2015, Mayıs, 28-30). Geçmişin anılarını taşıyan tören yemeklerinin turistik ürün potansiyeli açısından değerlendirilmesi-Mersin örneği. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators, Konya, Türkiye.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, O., Karaca, O. B. & Çakıcı, A. C. (2018). Yöresel yemeklere konaklama ve yiyecek içecek işletmelerinin menülerinde yer verilme durumu: Adana ve Mersin bölgesinde bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 376-398.
• Yılmaz, G. (2017). Gastronomi ve turizm ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi,14(2), 171-191.
• Yılmaz, G. Ö. & Gürol, N. K. (2012). Balıkesir ilinin kırsal turizm potansiyelinin değerlendirilmesi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(23), 23-32.
• Yılmazoğlu, H. İ. (2014). Kahramanmaraş mutfak ve beslenme kültürü. Akdeniz’in altın kenti Kahramanmaraş, Kahramanmaraş Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Zengin, B., Uyar, H. & Erkol, G. (2014). Gastronomi üzerine kavramsal bir inceleme. 15. Ulusal Turizm Kongresi, Ankara, Türkiye.