A Mediating Musical Genre Shaped in the Relationship between Turkish Folk Music and Media: Bağlama Etudes

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 47, 287 - 299, 29.06.2024

Serdar Erkan

Öz

The social performance spaces of Turkish folk music have expanded parallel to the diversification of media tools and the dissemination of cultural content. Decontextualized and separated from local cultural sites, which are the primary oral culture media, through printed scores, sound recordings, radio broadcasts, recordings, television broadcasts and internet media platforms, music has been deconstructed and reassembled by communities in new mediation processes and has acquired new definitions, limitations, forms, genres, meanings and new contexts. Today, it is not enough to define folk music as a unique means of expression by considering it with classical definitions of culture, genre, meaning, community and context based on relatively fixed social structures and "oral culture" only. Therefore, concepts and theories that emerge with folk music enabling us to discuss these novel performances sociologically gain importance.
The subject of this study is to examine the periodical appearances of the etudes used in the education of the bağlama, one of the basic instruments of Turkish folk music, shaped through the communication channels provided by the media forms used from oral communication to the internet age. In other words, this study is interested in how bağlama instrument education is shaped according to periodically changing media tools and what teachers convey to their students, which we will call "etudes" within the limits of this study.

Anahtar Kelimeler

Bağlama education, musical performance, music community, media, cultural institutionalization

TÜRK HALK MÜZİĞİ VE MEDYA İLİŞKİSİ İÇERİSİNDE ŞEKİLLENEN ARABULUCU BİR TÜR: BAĞLAMA ETÜTLERİ

Öz

Türk halk müziğinin toplumsal icra alanları, medya araçlarının çeşitlenmesi ve kültürel içeriğin yaygınlaştırılmasıyla paralel bir şekilde genişlemiştir. Birincil sözlü kültür ortamı olan yerel kültür sahalarından basılı nota, ses kaydı; radyo yayınları, plak-kaset kayıtları, televizyon yayınları ve internet medya platformları aracılığıyla bağlamsızlaştırılarak ayrılan müzik yeni dolayım (mediation) süreçlerinde topluluklar tarafından öğelerine ayrılmış, yeniden birleştirilmiş ve yeni tanımlara, sınırlamalara, biçimlere, türlere, anlamlara ve yeni bağlamlara kavuşmuştur. Halk müziğini görece sabit toplumsal yapılar ve yalnızca “sözlü kültür” üzerine kurgulanmış klasik kültür, tür, anlam, topluluk ve bağlam tanımları ile ele almak günümüzde onu özgün bir ifade aracı olarak tanımlamak için yeterli değildir. Dolayısıyla halk müziği ortak paydasında ortaya çıkan bu yeni icra pratiklerini toplum bilimsel olarak ele almamızı sağlayan kavram ve teoriler önem kazanmaktadır.
Bu çalışmanın konusu, sözlü iletişimden internet çağına kadar kullanılan medya biçimlerinin sağladığı iletişim kanalları aracılığıyla şekillenen, Türk halk müziğinin temel çalgılarından bağlamanın eğitiminde kullanılan etütlerin dönemsel görünümlerini incelemektir. Diğer bir deyişle, bu çalışma, bağlama çalgısı eğitiminin dönemsel olarak değişen medya araçlarına göre nasıl şekil aldığı; öğretenlerin, öğrencilere ne aktardığıyla ilgilenmektedir ki genel anlamda bu aktarılan bilgiyi çalışmanın sınırları içinde “etüt” olarak adlandıracağız.

Anahtar Kelimeler

Bağlama eğitimi, müzikal icra, müzik topluluğu, medya, kültürel kurumsallaşma

Kaynakça

• Alpyıldız, E. (2012). Yerelden ulusala taşınan müzik belleği ve yurttan sesler. Millî Folklor, 24(96), 84-93.
• Ben-Amos, D. (1976). Analytical categories and ethnic genres. In D. Ben-Amos, Folklore Genres (pp. 215-242). Austin&London: University of Texas Press.
• Bourdieu, P. (1995). Pratik nedenler eylem kuramı üzerine. İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2023). Kültür üretimi sembolik ürünler sembolik sermaye. (S. Yardımcı, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demir, M. (2017). Gelenek ve modernite bağlamında bir halk müziği topluluğu olarak ""yurttan sesler"". Turkish Studies, 12(21), 207-224.
• Demirkıran, G. K. (2013). İstanbul Manifaturacılar Çarşısı’ndan Unkapanı Plakçılar Çarşısı’na: Mekânsal örgütlenmeye dair tarihsel bir değerlendirme. Sosyologca, (6), 253-260.
• Dijk, J. V. (2016). Ağ toplumu. İstanbul: Kafka.
• Doğan, U., & Çakır, M. S. (2021). Türkiye’deki popüler müziklerde bağlamanın kullanımı. Akademik Sanat, (14), 141-161.
• Fosler-Lussier, D. (2020). Music on the move. USA: University of Michigan Press.
• Gürler, E. Ş. (2023, Şubat 11). 2:19 / 3:05 Off bağlama takımı oyun havaları Geyve zeybeği TRT İzmir radyosu saz sanatçıları. Erişim adresi: www.youtube.com: https://www.youtube.com/watch?v=mh9Fs6TrAco&ab_channel=Engin%C5%9 EafakG%C3%BCrlerT%C3%9CRK%C3%9CLER%C4%B0M%C4%B0Z%26.
• Hepp, A. (2014). Medyatikleşen kültürler. Ankara: Dipnot Yayınları.
• İlgar, K., & Doğan, C. (2022). Emektar bir Türk halk müziği sanatçısı: Emin Aldemir. Karadeniz Araştırmaları, XIX(76), 1273-1292.
• Jenkins, H., Ito, M., & Boyd, D. (2016). Participatory culture in a networked era: a conversation on youth, learning, commerce, and. UK & USA: Polity Press.
• Kınık, M. (2010). Güzel sanatlar fakülteleri müzik bölümlerinde bağlama dersi başlangıç düzeyine yönelik öğretim programı önerisi. (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Kınık, M. (2013). Bağlama eğitiminde popüler müzik eserlerinden yararlanma: Orhan Gencebay örneği. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 4(7), 128-136.
• Özarslan, M. (1998). Türk halk müziğinin meseleleri üzerine Dr. Turgut Günay’ın Nida Tüfekçi ile yaptığı bir sohbet. Milli Folklor, (39), 53-56.
• Özdemir, N. (2021). Kültür bilimi araştırmaları. Ankara: Akademi Kültür.
• Özdemir, Ö. (2008). Talip Özkan’ın sanatçı kişiliği ve Ege bölgesine kazandırdığı zeybek eserlerin müzikal analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Schäfer, M. T. (2011). Bastard culture! How user participation transforms cultural production. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Search Results for Etude (2001). In Oxford Music online. Erişim adresi: https://www.oxfordmusiconline.com/search?q=etude&searchBtn=Search&isQui ckSearch=true
• Stokes, M. (1992). The media and reform: the saz and elektrosaz in urban Turkish folk music. British Journal of Ethnomusicology, I, 89-102.
• Stokes, M. (1996). Kural, sistem ve teknik: ""Türk halk müziği""nin yeniden inşası. Dans Müzik Kültür Folklora Doğru, (62), 111-144.
• Türkü Life Dergi. (2020, Şubat 04). Hasan Genç Türkü Life Dergisi Röportajı. Erişim adresi:https://www.youtube.com/watch?v=TiQSr9ayAHA&ab_channel=TurkuL ifeDergi.
• Yücedağ, B. (2021). Türk halk müziğinde gelenek ve geleneğin dönüşümü. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.