Lider Olarak Okul Müdürüne Duyulan Güven Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Year 2025, Volume: 12 Issue: 3, 319 - 342, 23.10.2025

Gamze Tuti , Yasemin Demirbaş

https://doi.org/10.33907/turkjes.1706994

Abstract

Lider olarak okul müdürüne duyulan güven, öğretmenlerin örgütsel bağlılık, iş doyumu, mesleki motivasyon ve okul kültürüne katılım gibi birçok kritik değişken üzerinde belirleyici bir rol oynamakta; bu yönüyle çağdaş eğitim liderliği literatüründe stratejik bir kavram olarak değerlendirilmektedir. Bu araştırma, öğretmenlerin lider olarak okul müdürüne duyduğu güvenin çeşitli sosyo-demografik değişkenler açısından nasıl farklılaştığını incelemeyi amaçlamaktadır. Betimsel tarama yöntemi ile yürütülen çalışmanın örneklemini, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Elazığ ilinde görev yapan 285 öğretmen oluşturmaktadır. Veriler, aritmetik ortalama ve standart sapma gibi tanımlayıcı istatistiklerle analiz edilmiş; cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, eğitim kademesi ve mesleki tecrübeye göre anlamlı farklılıklar Bağımsız Örneklem T-Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ile değerlendirilmiştir. Bulgular, kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere kıyasla müdürlerine daha yüksek düzeyde güven duyduğunu, genç öğretmenlerin daha fazla güven geliştirdiğini, özellikle 41-50 yaş grubunda ise güven düzeyinin belirgin biçimde azaldığını göstermektedir. Eğitim düzeyi açısından, doktora yapmış öğretmenlerin müdürlerine daha fazla güven duyduğu; görev yapılan eğitim kademesi bağlamında ise okul öncesi öğretmenlerinin en yüksek güvene sahip grup olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, mesleki deneyimi daha az olan öğretmenlerin, daha kıdemli öğretmenlere göre okul müdürlerine daha yüksek düzeyde güven duyduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, öğretmen-okul müdürü etkileşiminde güven olgusunun demografik değişkenlere göre anlamlı biçimde farklılık gösterdiğini ve okul liderliğinde geliştirilecek stratejik yaklaşımların bu farklılıkları dikkate alarak yapılandırılması gerektiğini ortaya koymaktadır.

Keywords

Lidere güven , Okul müdürüne güven , Okul müdürü.

An Investigation into Trust in the School Principal as a Leader According to Various Variables

Abstract

Trust in the school principal as a leader plays a key role in shaping critical variables such as teachers’ organizational commitment, job satisfaction, professional motivation, and engagement with school culture. Accordingly, it is considered a strategic concept in contemporary educational leadership literature. This study aims to examine how teachers’ trust in the school principal as a leader varies according to various variables. The research was conducted using a descriptive survey design, and the sample consisted of 285 teachers working in Elazığ during the 2024–2025 academic year. Descriptive statistics, including arithmetic mean and standard deviation, were used to analyze the data, and differences based on gender, age, education level, school level, and professional experience were examined using Independent Samples t-test and One-Way ANOVA. The findings revealed that female teachers reported significantly higher levels of trust in their principals compared to male teachers. Younger teachers exhibited greater trust, while a notable decline was observed among those aged 41–50. In terms of educational attainment, teachers with doctoral degrees demonstrated the highest level of trust, followed by those with bachelor's and master's degrees. Regarding school level, preschool teachers were found to have the highest trust in their principals. Moreover, teachers with fewer years of professional experience reported higher levels of trust than their more experienced colleagues. These findings suggest that trust in school leadership significantly varies depending on personal and professional characteristics and underscore the importance of developing leadership strategies that are responsive to these differences in order to foster trust-based relationships within schools.

Keywords

Leader trust , School principal trust , School principal.

References

• Adams, C. M., & Jean‐Marie, G. (2011). A diffusion approach to study leadership reform. Journal of Educational Administration, 49(4), 354–377. https://doi.org/10.1108/09578231111146452
• Altunay, E. (2017). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel güven ve adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 46(213), 37–66.
• Altunel, A. T. (2015). Örgütsel güven düzeyi ile örgütsel adanmışlık düzeyi arasındaki ilişki: Bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Artuksi, E. (2009). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin okulun örgütsel güven düzeyine ilişkin algıları: Malatya ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Ayduğ, D. (2014). İlkokulların örgüt sağlığı ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Baş, G., & Şentürk, C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 1(1), 29-62.
• Bennis, W., & Nanus, B. (1995). Leaders: The strategies for taking charge. New York, NY: HarperBusiness.
• Bilgiç, B. (2020). Okul müdürlerinin liderlik davranışlarının öğretmenlerin psikolojik sermayesi ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Bozkurt, S., Çoban, Ö., & Çolakoğlu, M. H. (2018). Örgütsel güven düzeyi ve toksik liderlik davranışları ilişkisinde örgütsel bağlılığın aracı etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 704-719.
• Bökeoğlu, Ö. Ç., & Yılmaz, K. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel güven hakkında öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 211–233.
• Bryk, A. S. (2002). Trust in schools: A core resource for improvement. Russell Sage Foundation.
• Burke, C. S., Sims, D. E., Lazzara, E. H., & Salas, E. (2007). Trust in leadership: A multi-level review and integration. The Leadership Quarterly, 18(6), 606–632. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2007.09.006
• Bursalıoğlu, Z. (2010). Eğitim yönetimi: Teori ve uygulama. Ankara: Pegem Yayınları.
• Butler Jr, J. K., & Cantrell, R. S. (1984). A behavioral decision theory approach to modeling dyadic trust in superiors and subordinates. Psychological reports, 55(1), 19-28. https://doi.org/10.2466/pr0.1984.55.1.19
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (25. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Cansoy, R., & Parlar, H. (2018). Examining the relationship between school principals’ instructional leadership behaviors, teacher self-efficacy, and collective teacher efficacy. International Journal of Educational Management, 32(4), 550-567. https://doi.org/10.1108/IJEM-04-2017-0089
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 77-87.
• Cemaloğlu, N., & Kılınç, A. (2012). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 132–156.
• Dede, N. P. (2019). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel bağlılık ilişkisinde lidere olan güvenin aracı rolü üzerine bir araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 7(4), 1923-1943.
• Demircan, N., & Ceylan, A. (2003). Örgütsel güven kavramı: Nedenleri ve sonuçları. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10(2), 139-150.
• Demirtaş, H., & Demirbilek, N. (2019). Okul müdürlerinin kayırmacı davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile müdüre güvene etkisi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 111-142.
• Dirks, K. T., & Ferrin, D. L. (2002). Trust in leadership: Meta-analytical findings and implications for research and practice. Journal of Applied Psychology, 87(4), 611–628. https://doi.org/10.1037/0021-9010.87.4.611
• Ertürk, R. (2019). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları, öğretmenlerin okul müdürüne güven algıları ve örgütsel bağlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 119-135.
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Forsyth, P. B., Adams, C. M., & Hoy, W. K. (2011). Collective trust: Why schools can’t improve (ss. 101–171). New York, NY: Teachers College Press.
• Fox, J., Gong, T., & Attoh, P. (2015). The impact of principal as authentic leader on teacher trust in the K‐12 educational context. Journal of Leadership Studies, 8(4), 6-18. https://doi.org/10.1002/jls.21341
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill.
• Greenfield, P. M. (1991). Language, tools and brain: The ontogeny and phylogeny of hierarchically organized sequential behavior. Behavioral and brain sciences, 14(4), 531-551. https://doi.org/10.1017/S0140525X00071235
• Hoy, W. K., & Kupersmith, W. J. (1985). The meaning and measure of faculty trust. Educational and Psychological Research, 5(1), 1–10.
• Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: No justice without trust. International Journal of Educational Management, 18(4), 250-259. https://doi.org/10.1108/09513540410538831
• Hoy, W. K., & Tschannen-Moran, M. (1999). Five faces of trust: An empirical confirmation in urban elementary schools. Journal of School leadership, 9(3), 184-208. https://doi.org/10.1177/105268469900900301
• Hoy, W. K., & Tschannen-Moran, M. (2003). The conceptualization and measurement of faculty trust in schools. In W. K. Hoy & C. G. Miskel (Eds.), Studies in leading and organizing schools (pp. 181–207). Greenwich, CT: Information Age Publishing.
• Kahveci, G. (2015). Okullarda örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış doktora tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Kavgacı, H. (2024). Does relational context matter? Trust in principal as a moderator between distributed leadership and organisational citizenship behaviours in Turkish schools. Educational Management Administration & Leadership, 1–21. https://doi.org/10.1177/17411432241292938
• Khan, F. (2023). Transformational leadership and teacher work performance: Mediating effect of job autonomy and trust in school principal–insights from senior secondary school data in India. Educational Management Administration & Leadership, 1–21. https://doi.org/10.1177/17411432231172359
• Kılınç, A. Ç., Polatcan, M., Savaş, G., & Er, E. (2022). How transformational leadership influences teachers’ commitment and innovative practices: Understanding the moderating role of trust in principal. Educational Management Administration & Leadership, 52(2), 455–474. https://doi.org/10.1177/17411432221082803
• Koç, A. (2019). İmam hatip lisesi öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, (8), 27-55.
• Koç, H., & Yazıcıoğlu, İ. (2011). Yöneticiye duyulan güven ile iş tatmini arasındaki ilişki: Kamu ve özel sektör karşılaştırması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1), 46-57.
• Korkmaz, O. (2017). Otantik liderlik ve örgütsel güven. International Journal of Social Science, 58, 437–454.
• Kovač, J., & Jesenko, M. (2010). The connection between trust and leadership styles in Slovene organizations. Journal for East European Management Studies, 15(1), 9–33.
• Leithwood, K., & Jantzi, D. (2006). Transformational school leadership for large-scale reform: Effects on students, teachers, and their classroom practices. School Effectiveness and School Improvement, 17(2), 201–227. https://doi.org/10.1080/09243450600565829
• Mirza, M., & Redzuan, M. R. (2012). The relationship betweenteacher’s organizational trust and organizational commitment in primary schools. Life Science Journal, 9(3), 1372-1376.
• Özcan, Ö. (2019). Örgüt kültürü tipi ve liderlik tarzları ile çalışan performansı ilişkisi: Bankacılık sektöründe bir araştırma [Yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Özdaşlı, K., & Yücel, S. (2010). Yöneticiye bağlilikta yöneticiye güvenin etkisi: yapisal eşitlik modeli ile bir analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 67-83.
• Özdemir, M., Abaslı, K., Mavi, D., Tuti, G., & Karataş, E. (2024). School and teacher level predictors of organizational loyalty in an era of school reform. Asia Pacific Education Review, 25, 57–72. https://doi.org/10.1007/s12564-023-09874-w
• Özdemir, A. (2013). Öğretim elemanlarının kullandıkları güç kaynakları ile öğretmen adaylarının örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişki: İç motivasyonun aracılık rolü. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 269-291.
• Özer, N., Dönmez, B., & Atik, S. (2016). Ortaokul ve lise öğrencilerinin okul müdürüne ve öğretmenlere güven düzeylerinin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40(1), 259-280.
• Özer, N., & Karadaş, H. (2021). Okul müdürlerinin yönetim tarzları ile müdür öğretmen ilişkilerinde güven. OPUS International Journal of Society Researches, 17(34), 1095-1123. https://doi.org/10.26466/opus.767321
• Paşa, Ö. (2015). Öğretmenlerin yöneticiye güven düzeyleri ve okul yöneticisi tarafından sergilenen etik liderlik davranışlarının örgütsel sessizlik üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Konya Mevlana Üniversitesi.
• Pillai, R., Schriesheim, C. A., & Williams, E. S. (1999). Fairness perceptions and trust as mediators for transformational and transactional leadership: A two-sample study. Journal of management, 25(6), 897-933. https://doi.org/10.1016/S0149-2063(99)00031-8
• Rempel, J. K., Holmes, J. G., & Zanna, M. P. (1985). Trust in close relationships. Journal of personality and social psychology, 49(1), 95-112. https://doi.org/10.1037/0022-3514.49.1.95
• Sağır, M. (2018). Okul yöneticilerinin iletişim becerileri ile örgütsel güven arasındaki ilişki. Ekev Akademi Dergisi, 76, 165–185.
• Saraç, G. (2019). Okul müdürlerinin demokratik tutumlarının öğretmenlerin örgütsel güven algıları ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Şen, S., & Yıldırım, İ. (2022). Eğitimde araştırma yöntemleri (3. baskı). Nobel.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Experimental designs using ANOVA (Vol. 724). Belmont, CA: Thomson/Brooks/Cole.
• Tschannen-Moran, M., & Gareis, C. R. (2015). Faculty trust in the principal: An essential ingredient in high-performing schools. Journal of Educational Administration, 53(1), 66–92. https://doi.org/10.1108/JEA-02-2014-0024
• Turhan, M. (2007). Genel ve mesleki lise yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki sosyal adalet üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Tuti, G., & Ada, Ş. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticilerinin değişim yönetimi yeterlikleri ile örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (50), 494–521.
• Tuti, G., & Özdemir, M. (2021). Eğitim örgütleri için lidere güven ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. OPUS International Journal of Society Researches, 18(Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 4850-4874. https://doi.org/10.26466/opus.861588
• Ugar, Y. (2019). Okul müdürlerinin liderlik uygulamaları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Whitener, E. M., Brodt, S. E., Korsgaard, M. A., & Werner, J. M. (1998). Managers as initiators of trust: An exchange relationship framework for understanding managerial trustworthy behavior. Academy of management review, 23(3), 513-530. https://doi.org/10.5465/amr.1998.926624
• Yılmaz, H. (2019). Otantik liderlik davranışının örgütsel etik iklim üzerine yansımaları: Kantitatif bir çalışma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 160-182. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.452985
• Yücel, C., & Samancı Kalaycı, G. (2009). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 113-132.