Öz
Tarihte Koreliler ve Göktürkler arasındaki ilk ilişkilerle ilgili bilgiler kısıtlıdır. Göktürk-Kore ilişkilerini, Kore, Göktürk ve Çin kaynaklarından öğrenmekteyiz. Bu konuyla ilgili yapılan çalışmalar bize aradaki ilişkilerin Suei Hanedanlığı dolayısıyla olduğunu gösterse de, Suei Hanedanlığından önce Göktürklerin 555 yılında Kitanları ele geçirip Kore’yle sınır olmasıyla birlikte bu ilişkinin doğrudan gerçekleşmiş olabileceğini göstermektedir. Suei Hanedanlığının ortak düşman olması ve coğrafyanın da Batı Göktürklerine nazaran daha yakın olması dolayısıyla Doğu Göktürkleri ile yakın ilişkiler kurulmuştur. İlk ilişkinin Bumin Kağan’ın cenaze törenine katılmakla kurulduğu görülmektedir. Ardından VI. yüzyılın sonlarına doğru kurulan Suei Hanedanlığına karşı gelişen ittifaklarla Göktürkler ve Korelilerin daha da yakınlaştığı dikkat çekmektedir. Ancak bu yakınlaşma zaman içerisinde Çin’in askeri politikası sebebiyle savaşta karşı karşıya gelmelerine neden olmuştur. Suei Hanedanlığının Goguryeo’ya yaptığı seferler sırasında Çin adına savaşan Göktürk kağanı ve Göktürk komutanlarının yer aldığını görmekteyiz. Çalışmada savaşın seyrini değiştiren kağan ve komutanın neden Çin tarafında savaştıkları açıklanmaya çalışılacaktır. Diğer taraftan kullanılan kaynaklarda Kore’nin, Suei Hanedanlığına karşı güçsüz olduğu halde cesurca savaşması ve Kore Komutanlarının da bozkır askeri taktiklerini kullanması dikkatimizi çekmiştir. Çalışma Suei Hanedanlığı döneminde Göktürk ve Kore’nin Üç Krallığından biri olan Goguryeo Krallığıyla olan ilişkilerini kapsamaktadır.
Anahtar Kelimeler
Göktürkler Goguryeo Suei Hanedanlığı Ch’u-lo Kağan Shih Ta-nai Tegin Eulji Mundeok Yu Chongwen Lai Hu’er
Kaynakça
- Ana Kaynaklar
- CH’İEN, Ssu-ma, 司馬遷, Shih Chi史记, Chung Hua Shu Chu中華書局Yay., 1963, Pekin.
- CHENG, Wei, Suei Shu隋書, Chung Hua Shu Chu中華書局Yay., 1982, Pekin.
- HSİU, Ou Yang, 歐陽脩- Sung CHİ 宋祁, Hsin T’ang Shu 新唐書, Chung Hua Shu Chu 中華書局 Yay., 1975, Pekin.
- KUANG, Ssu-ma, Tzu Chih T’ung Chien 資治通鑑, Chung Hua Shu Chu中華書局Yay., 1982, Pekin.
- Araştırma Eserler
- BAYKUZU, Tilla Deniz, Son Bilgiler Işığında Kürşad İsyanı, Kömen Yay., Konya 2016.
- BAYKUZU, Tilla Deniz, “Hunların Kayıp Kitapları ve Sutralar”, Bilig, S. 44, 2008.
- BALCI, Tuğba Gökçe, Tabgaçlar; Bozkırdan Çin Tahtına, Kronik Yay., İstanbul 2021.
- BALCI, Tuğba Gökçe, “Tabgaç Devleti (386-550) Siyasi Ve Kültürel Tarihi Hakkında Çin Halk Cumhuriyeti’nde Yapılan Araştırma Eserleri Değerlendirmeli Bibliyografyası”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2010.
- BALCI, Tuğba Gökçe, “Tabgaç Devleti (386-534)”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2018.
- CHOİ, Jin-yeol, 최, 진열, 대륙에 서다 : 2천 년 중국 역사 속으로 뛰어든 한국인들 (Daelyug-e Seoda: 2 Cheon Nyeon Jung-gug Yeogsa Sog-eulo Ttwieodeun Hangug-indeul), 미지북스 (Miji Bugseu), Seul 2010.
- CHAVANNES, Edouard, Çin Kaynaklarına Göre Batı Türkleri, Selenge Yay., İstanbul 2020.
- DURMUŞ, İlhami, “Eski Türk Savaş Araç-Gereç Ve Taktiği”, Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, S. 4, 2019.
- EKREM, Erkin, “Kao-ch’ang Devleti: Kuruluşu Ve Yıkılışı”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 7, 2007.
- ERCİALSUN, Konuralp, “Çin Kaynaklarına Göre Yedinci Yüzyılın İlk Yarısında Türk-Kore İlişkileri”, Gök Türk and Goguryeo: The Inter-relations History between Ancient Korea and Turkey Sempozyum Bildiri Özeti, Türk Tarih Kurumu Yay., 2016.
- ESİN, Emel, “Tun-huang” Türk Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, C. XXXI, Ankara 1982.
- ERGİN, Muharrem, Orhun Abideleri, Boğaziçi Yay., 2013.
- GÖMEÇ, Saadettin Yağmur, “Bumin Kağan’ın Cenazesine Katılan Kavimler Ve Coğrafi Konumları”, Gök Türk and Goguryeo: The Inter-relations History between Ancient Korea and Turkey Sempozyum Bildiri Özeti, Türk Tarih Kurumu Yay., 2016.
- GUMİLYEV, L.N., Eski Türkler, Selenge Yay., İstanbul 2019.
- GYEO, Seo Young, “Sui, China-Goguryeo War & Japan”, 국방부군사편찬연구소 (Gugbangbugunsapyeonchan-yeonguso), 2011.
- JANG, Chang-eun, 장, 창은 “The Southward Advance Of Goguryeo And The Territorial Trend With Silla İn The Late 6th~Early 7th Century”,영남대학교 민족문화연구소 (Yeongnamdae Haggyo Minjogmunhwayeonguso), 2013.
- KİM, Inho, 김, 인호, “한시[漢詩]로 보는 한국사 (Hansilo Boneun Hangugsa)”, Bookmorning CEO Tarih Serisi.
- KİM, Jinhan, 김, 진한, “The Foreign Relations of Koguryo (高句麗) during the reign of King Peongwon (平原王) - Focusing on the Trend of Liao-hai (遼海)” 한국국학진흥원 (Hanguggughagjinheung-won), 2007.
- KİM, Young- kwan, 김, 영관, “고구려 유민 고빈(高賓) 墓誌銘에 대한 연구(Goguryeo Yumin Gobin Myojimyeong-e Daehan Yeongu)”, 충북대학교 (Chungbugdaehaggyo), 2015.
- KİM, Jinwung- TUCKER, Spencer C.- KİM, Grace H., “How did the Weaker Actor Defeat the Stronger Actor? Koguryŏ's War with Sui (612–614) Revisited”, Sungkyun Journal of East Asian Studies, C.18, S. 2, 2018.
- KOPAR, Ahmet, “Goguryeo Devleti Tarihine Genel Bir Bakış-Göktürk Devleti İle İlişkiler Odaklı”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri Ve Edebiyatları Anabilim Dalı Kore Dili Ve Edebiyatı Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri 2020.
- LEE, Jeongbin, “International Relations in Liaoxi and Koguryo’s Foreign Relations between the late 570s and the early 580s”, 동북아역사재단 (Dongbug-ayeogsajaedan), S. 44, 2014.
- MAU-TSAİ, Liu, Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri, çev. Ersel KAYAOĞLU- Deniz BANOĞLU, Selenge Yay., İstanbul 2019.
- NAM, Namkyung, 남, 은경, “을지문덕의 문학적 전승 (Euljimundeog-ui Munhagjeog Jeonseung)”, 동양고전학회 (Dong-yang-gojeonhaghoe), C. 24, 2006.
- JUNG, Dong-Min, 정, 동민, “The Development of the War Between Goguryeo and Suei War in 612”, 한국고대사탐구학회 (Hanguggodaesatamguhaghoe), 2020, s. 89-94. ORKUN, Hüseyin Namık, Eski Türk Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1994.
- SEOON, Bongjo, “King Mu (百濟 武王)’s Dual Diplomacy Stated İn Baekjejeon Of Suei Shu (隋書』「百濟傳) And Relations Between Baekje (百濟) And Koguryo (高句麗)”, 국민대학교 한국학연구소 (Gugmindaehaggyo Hangughag-yeonguso), 2018.
- ŞİMŞEK, Esma, “Türk Kültüründe, Kaplumbağalarla İlgili Efsaneler Üzerine Bir Değerlendirme”, Akra Kültür Sanat Ve Edebiyat Dergisi, S. 10, 2016.
- TAŞ, Dilek, “Adım Adım Doğu Türkistan Sir Marc Aurel Stein (1862-1943), Hayatı ve Eserleri”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan Bilimleri Dergisi, Haziran 2022.
- TAŞAĞIL, Ahmet, Kök Tengri’nin Çocukları, Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul 2013.
- TAŞAĞIL, Ahmet, Göktürkler I,II,III, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 2019.
- TAŞAĞIL, Ahmet, “Doğu Göktürk Devletinin Çin Etkisine Girdiği Dönemde Göktürk-Kore İlişkileri”, Gök Türk and Goguryeo: The Inter-relations History between Ancient Korea and Turkey Sempozyum Bildiri Özeti, Türk Tarih Kurumu Yay., 2016.
- TEKİN, Talat, Orhon Yazıtları, Ankara 1998.
- YAVRUCUK, Gökay, “Göktürk-Suei İlişkilerinde Politik Hedefler Ve Yöntemler”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2019.
- YILDIRIM, Kürşat, “Bükli” Hakkında On İki Not”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2017.
- YOON, Byoungmo, 윤, 병모, “A Study On Attack Against Liaoxi And War Between Suei and Goguryeo”, 국방부군사편찬연구소 (Gugbangbugunsapyeonchan-yeonguso) , 2009.
- ZHU, Zhenhong, “Shi Da Nai Shengping Shiji Yanjiu史大奈生平事蹟研究”, Xue Taiwan Shi Da Lishi Xuebao學臺灣師大歷史學報, S. 54, Tayvan, 2015.
- ZEREN, Münevver Ebru, “Dunhuang Mogao Mağaralarında Türk Kültürü İzleri”, XVIII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, Ankara 2018.
- QİAN, Xu Elina, Historical Development Of The Pre-Dynastic Khitan, Publications of the Institute for Asian and African Studies, Helsinki 2005.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 7 Sayı: 2 |
