YAKIN DÖNEM TÜRK ROMANINDA BALKAN TÜRKLERİ VE SÜRGÜN

Year 2015, Volume: 1 Issue: 5, 143 - 167, 30.06.2015

Atıf Akgün

Abstract

Türk
tarihî roman geleneğinde ağırlıklı olarak Orta Asya Türk tarihi ve Osmanlı
tarihi konu edilmektedir. Genellikle tarihî kişilikler, savaşlar ve bazı sosyal
hadiseler üzerinde duran bu romanların konu alanına son zamanlarda göç olgusu
da eklenmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma döneminde yaşanan önemli göç
hareketlerinin toplumsal yaşamda meydana getirdiği değişimin işlendiği bu yeni
edebî malzemenin en yaygın olanları arasında Balkan Savaşları ve sonrasında
yaşanan trajedi yer almaktadır. Türkiye’de son dönemde yayımlanan birçok
romanda, Balkan Türklerinin savaş döneminde Anadolu’ya gerçekleştirdikleri
zorunlu göçler konu edilmiştir. Sosyal ve siyasi meseleleri sosyolojik boyutu
ile bünyesinde taşımaya uygun bir edebî tür olan romanın, tarihî gerçeklik ile
buluştuğu noktada var olan söz konusu romanlar hem edebiyat bilimi hem de tarih
ve sosyoloji araştırmaları bakımından dikkate değer yayınlardır. Çalışmamızda
2000 sonrası yayınlanan ve ana eksenine Balkan Türklerinin Anadolu’ya
gerçekleştirdikleri göçü alan romanlardan bir seçki yapılarak, söz konusu
romanların göçle birlikte gelişen ortak kurguları, mekânları ve şahıs kadroları
ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu inceleme ile Balkan Savaşları ve sonrasında
yaşanan göçlerin tarihsel gerçekliğinin romanın kurmaca dünyasına nasıl
yansıdığı, Balkan trajedisinin roman estetiği çerçevesinde duygusal zemine
taşınırken hangi unsurların kullanıldığı, edebî ve sosyolojik bir yaklaşımla
tespit edilmiştir. Bu çerçevede yapılan mukayeseli incelemelerde romanların
kurgu ve tezlerindeki ortaklık ile şahıs kadrolarında yer alan tiplerin benzer
özellikleri ortaya konulmuştur.

Keywords

Balkan Türkleri, Tarihi Roman, Sürgün, Edebiyat, Sosyoloji

References

• AKGÜN Atıf,“Halide Alptekin’in Ağlama Tuna Romanında Balkan Türklerinin Sürgünü”,C.B.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, S.1, C.12, Yıl 2014.
• AKTAŞ Şerif, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara, 1996.
• ALPTEKİN Halide, Balkan, Kaynak Kitaplığı, İzmir, 2011.
• ALVER Köksal, “Sosyolojik Eleştiri: Sosyolojik Okumaya Giriş”, Edebiyat Sosyolojisi, Hece Yayınları, Ankara, 2012.
• ARLAN Sezer, Balkan Savaşları Sonrası Rumeli’den Türk Göçleri ve Osmanlı Devleti’nde İskânları, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 2008.
• AYHAN Sacit, Türk Romanında Azınlıklar, Uludağ Üniversitesi, Doktora Tezi, Bursa, 2008.
• AYTAÇ Gürsel, Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi, Say Yayınları, Ankara, 2013.
• BALCIOĞLU İbrahim, Sosyal ve Psikolojik Açıdan Göç, Elit Kültür Yayınları, İstanbul, 2007.
• BİLGİN İsmail, Elveda Balkanlar, Timaş Yayınları, İstanbul, 2007.
• ÇAKIR Ömer, “Edebî Eserlerin Aynasında Balkan Savaşları ve İslam”,Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,Yıl 4(02), 2011.
• ÇINAR Ramis, Elveda Rumeli, Parafiks Yayınları, Edirne, 2014.
• DELİCE Halil, Görmedin mi Alişimi Tuna Boyunda, Babıali Kültür Yayınları, İstanbul, 2013.
• ERGENÇ Leman, Bulgar Yayınlarında Türkler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
• FORSTER E. M.,Roman Sanatı, Milenyum Yayınları, İstanbul, 2014.
• GARAN, Bahanur, “Coğrafya Merkezli Okuma Işığında Kadından Kentler”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Bahar, S.16, 2012.
• GÖĞEBAKAN Turgut, Tarihsel Roman Üzerine, Akçağ Yayınları, Ankara, 2004.
• GÖKÇE Gökhan, Rumeli’ye Veda, Kaynak Yayınları, İzmir, 2011.
• KAPLAN Mehmet, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3 – Tip Tahlilleri, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2005.
• KAYA Mehmet, “Balkan Savaşları Sırasında Anadolu’ya Göçler ve Karşılaşılan Sorunlar”, HistoryStudies, Volume 5 Issue 6, Special Issue on Balkan Wars, p. 1-16, November 2013.
• KEFELİ Emel, Edebiyat Coğrafyasında Akdeniz, 3F Yayınları, İstanbul, 2006.
• NALBANTLAR Dilek, Cumhuriyet Devri Türk Romanında Balkan Türkleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2005.
• SAĞLIK Şaban, Popüler Roman-Estetik Roman, Akçağ Yayınları, Ankara, 2010.
• ŞENEL Ünal, “Yahya Kemal’in Şiirlerinde Balkanlar ve Balkan Türklüğü”, Hikmet, Yıl.7, S.13, Gostivar-Makedonya, 2009.
• TEKİN Mehmet, Roman Sanatı 1(Romanın Unsurları), Ötüken Yayınları, İstanbul, 2014.
• TOBİAS Ronald, Roman Yazma Sanatı, Çev: Mehmet Harmancı, Say Yayınları, İstanbul, 1996.
• UĞUR Veli, 1980 Sonrası Türkiye’de Popüler Roman, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2013.
• UYGUR Selda, Türk Romanında Değişen Coğrafya, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 2013.
• YILMAZ Ebru Burcu, “Hikâye ve Romanlarda Sembol Dilinin Görüntüleri Üzerine Bir Değerlendirme”,Bilig, Kış, S.56, 2011.
• YENİSOY Hayriye Süleymanoğlu, “1912-1913 Balkan Savaşlarının Edebiyata Yansıması”, Balkan Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.1, Trakya Üniversitesi, Edirne, 2012.