OSMANLI - ARNAVUT MEDRESELERİNDE EBHERİN ISAGOJİ ESERİNİN OKUTULMASININ İNCELENMESİ

Year 2017, Volume: 1 Issue: 11, 209 - 221, 17.12.2017

Abdulla Rexhepi

Abstract

Müslüman
filozoflar birçok bilim gibi Mantığı da Antik Yunanlılardan, özellikle
Aristoteles'den ödünç almıştır. Aristoteles'in Mantık hakkındaki düşünceleri ve
görüşleri öğrencileri tarafından "Organon" adlı eserinde toplandığı
görülmektedir. Porporius isminde bir mantıkçı "Organon"a bir
"Esagoge) yazdı. Diğer eserler gibi bu da Arapça'ya çevrilmiş ve Müslüman
Mantıkçılar tarafından da yorumlanmıştır. Bu gelenekte yazılan eserler arasında
en çok bilinenleri Esiruddin Eb'heri’nin "Isagoji" veya
"Risaletul Esirijje fil Mantik” adlı eseridir. Bu eser, Arnavut
medreseleride dahil olmak üzere İslam dünyasının birçok medresesinde Mantık
derslerinde en önemli eserlerden birisi olarak kullanılmıştır. Bu eser, Mantık
alanındaki diğer eserlerle birlikte, geçen yüzyılın sonuna kadar var olan
Arnavut medreselerindeki öğretim programının bir parçası olmuştur. Bu makalede
öncelikle Ebheri’nin Isagoji eseri tanıtılıp analiz edilecek ve daha sonra bu
eseri Arnavut medreselerinden olan Presevo'daki Hafız Necati'nin medresesinde
okutulan ve Islam bilimlerini daha iyi anlamak konusunda incelemeye
çalışacağım.

Keywords

Mantık, Aristo, Isagoji, Ebheri, Osmanlı - Arnavut medreseleri, Hafız Necati Medresesi

References

• Ahmed, Shahab (2015). What Is Islam? - The Importance of Being Islamic. Princeton University Press.
• Atademir, Hamdi Ragip. (1948). Porphyrios ve Ebheri'nin Isagoci'leri. DTCFD, Vl/5.s. 461-468.
• Badawi, Abdul-Rahman. (1978). Aristû 'inda'l-'Arab. Vekaletu-l Metbu’at Publications, Kuvajt.
• Bingöl, Kuddüs. (2010). “Türk-İslam Kültür Dünyasında İsagoji”, Islami Ilimler Degisi. Yil 5, sayi 2., 2010. s. 165-171.
• Bislimi, Taxhedin. (2011). “Medreseja Medah” of Ataullah Efendi and his students. Skopje
• Demir, Nexhati. (2013). Education in Kosovo throughout the years 1877-1912. Magazine, number 1 and 2. Prishtina.
• El-Cabiri, Muhammed Abid. (2001). Arap-İslâm Aklının Oluşumu. Kitabevi. Istanbul.
• Emiroğlu, İbrahim. (2006). Ana Hatlarıyla Klasik Mantık. Asa Kitabevi.
• Horosani, Sherefuddin. (1367) Dā'erat-ol-Ma'āref-e Bozorg-e Eslāmi. Vwll. 22. An edition of the centre Dā’erat-ol-Ma'āref-e Bozorg-e Eslāmi, Tehran. (http://www.cgie.org.ir/fa/publication/volumes/63)
• Ibrulj, Nijaz. (2009) Bosnia Porphyriana: An outline of the development of Logic in Bosnia and Herzegovina. SURVEY - Periodical for Social Studies. No: 1. Page: 109-165.
• Ikball. Muhammed. (2006) Renewal of the Islamic religious thought. Logos-A, Skopje.
• İslâm Ansiklopedisi, TDV (http://www.islamansiklopedisi.info/yayin.php)
• İzgi, Cevat. (1997) Osmanlı Medreselerinde İlim. Cild 1, Iz Yayıncılık. Istanbul.
• Khansari, Muhamed. (1383). Mantek-e Souri. Vëll. 1, Agah Publications. Teheran.
• Kundakçi, Deniz. (2012) “Mantık ve Felsefe Eğitiminin Bosna-Hersek'teki Tarihsel Gelişimi”. Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: 20, No:2, s. 689-700.
• Madkour, Ibrahim. (1375) La logique d'Aristote chez les Mutakallimun (Persian version edited in: Tahkikati Islami, Teheran).
• Mehmeti, Sadik. (2008) Oriental handwritings in the archive of Kosovo, Prishtina.
• Rescher, Nicholas. (1964). The Development of Arabic Logic. University of Pittsburgh Press.
• Safa, Zabiullah. (1378). Tarikh-e Ulum-e Aqli dar tamaddun-e Islami. Majid Publications. Teheran
• Sweetman, J. W. (1954). Islam and Christian Theology. Part I, vol. I. London
• Walzer, Richard. (1949). How Greek Science passed to the Arabs. Oxford. Oxford