Sosyal Bilim Araştırmalarında Paradigma Değişimi: Nitel Yaklaşımın Yükselişi

Year 2017, Volume: 1 Issue: 1, 68 - 86, 29.06.2017

Zeki Karataş

Abstract

Bu makalede sosyal
bilim araştırmalarında açıklayıcı paradigmadan, anlayıcı ve yorumlayıcı
paradigmaya dönüşümün izi sürülmektedir. Sosyal bağlamı dikkate alması
nedeniyle nitel araştırma yöntemi, son yıllarda gittikçe tercih edilen bir
yöntem olmaya başlamıştır. İnsan ve toplumun değişken bir yapıda olması
nedeniyle bu alanla ilgili olgu ve olayları incelerken genelleme yapmaktan çok,
anlamaya çalışmanın daha önemli olduğu görülmüştür. Başta fen bilimlerinde
yaşanan paradigma değişimi sosyal bilimleri de etkilemiş ve gerçekliğin tek bir
bakış açısıyla bütünüyle kavranamayacağı anlaşılmıştır. Özellikle sosyal
olguların kendine özgü boyutlarıyla bütüncül bir şekilde ele alınarak
araştırılması gerektiği vurgusu, nitel yöntemin ön plana çıkmasına neden
olmuştur.

Keywords

Nitel araştırma, yorumlayıcı yaklaşım, anlayıcı yaklaşım, sosyal bilimler

Paradigm Transformation in Social Sciences Research: Rise of Qualitative Approach

Abstract

This article traces the transformation of descriptive paradigm into historicist and interpretive paradigm. Focusing on the social context, qualitative research method has gradually been the most preferred method for research. Since the community and individual are dynamic, interpretation is taken as the leading approach while studying phenomenology and cases within this field. The paradigm transformation first affected life sciences then social sciences. It is acknowledged that reality cannot be perceived through single viewpoint. The emphasis on addressing social facts with its own aspects through holistic way has featured qualitative approach in social sciences.

Keywords

Qualitative research, interpretive approach, historicist approach, social sciences

References

• Alptekin, K. (2008). Sosyal Hizmet Bakış Açısından Genç Yetişkinlerde İntihar Girişimlerinin İncelemesi: Bir Model Önerisi (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (6. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Ayten, A. (2012). Din Psikolojisi: Dine ve Maneviyata Psikolojik Yaklaşımlar (2. Baskı). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Capra, F. (1992). Batı Düşüncesinde Dönüşüm Noktası (Çev. M. Armağan). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Creswell, J. W. (2003). Research Design: Qualitative, Quantitative, And Mixed Methods Approaches. California: Sage Publications.
• Dalton, M. (1967). Sociologist at Work. New York: Anchor.
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar I-II. Cilt (5. Basım). İstanbul: Yayın Odası.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özhan Dedeoğlu, A. (2002). Tüketici Davranışları Alanında Kalitatif Araştırmaların Önemi Ve Multidisipliner Yaklaşımlar. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 17(2), 75-92.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods (2nd Ed.). London: Sage Publications.
• Sönmez, V., & G. Alacapınar, F. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedurs and Tecniques. Newbury Park, C. A.: Sage.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.