1990’LARDA TÜRKİYE’NİN ULUSLARARASI SANAT ETKİNLİKLERİNE KATILIMI

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 16, 1 - 15, 30.06.2024

Bora Gürdaş

https://doi.org/10.55004/tykhe.1412982

Öz

1990’lar boyunca demokratikleşme girişimleri, Gümrük Birliği anlaşmaları ve Türkiye’nin Avrupa Topluluğu’na katılma gayretleri, ulusal sermaye sınıflarının uluslararası sermaye sınıflarıyla girdikleri ittifaklar gibi pek çok olgu dikkat çekmektedir. Bu süreçte alternatif, yenilikçi sanat hareketleri ve sergiler organize edilmeye başlanmış, sanat ortamının küratörlük olgusuyla tanışması da bu yıllara denk düşmüştür. 1990’larla beraber İstanbul’da, yurtiçinden ve yurtdışından küratörlerin gerçekleştirdikleri tematik sergiler izleyiciyle buluşmuştur. Sözkonusu sergiler sayesinde Türkiye çağdaş sanatı uluslararası sanat üretimine eklemlenmeye başlamıştır. Bu süreçte sanatçılar yurtdışındaki sergilere katılma ve dışarıdaki izleyici, eleştirmen ve küratörlerle iletişime geçme fırsatını bulmuşlardır. Bu çalışma kapsamında 44., 45. ve 47. Venedik Bienalleri (İtalya, 1990, 1993, 1997), Minos Beach Art Symposium (Yunanistan, 1990), Europe Unknown (Polonya, 1991), A Foreigner is a Traveller: Turkey – Netherlands: A Dialogue (Hollanda, 1993), Enticing Differencies (İtalya, 1994), İskele Sergisi (Almanya, 1994), Orient Express (Almanya, 1994), Kesişen Coğrafyalar (Macaristan, 1995), III. Xample Displinlerarası Kültürel Diyalog ve Sanat (Almanya, 1996), 24. Sao Paulo Bienali (Brezilya, 1998), İskorpit: İstanbul’dan Güncel Sanat (Almanya, 1998) ve Jön Türk (Amerika, 2000) başlıklı etkinlikler örneklem olarak seçilmiş, çağdaş Türk sanatının küresel sanat ortamına dahil olduğu temalar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş Türk Sanatı, Uluslararası Sergiler, Beral Madra, Vasıf Kortun

Kaynakça

• Aliçavuşoğlu, Esra. (14 Ekim 1998). Acı ve haz aynı sergide: 14 Türk sanatçısının katıldığı “İskorpit” başlıklı çağdaş sanat sergisi bugün Berlin’de açılıyor. Cumhuriyet, s. 12.
• Altındere, Halil. (2007). Türkiye’de güncel sanat 1986 – 2006. User’s manual – Contemporary art in Turkey 1986–2006. art-ist Prodüksiyon Tasarım Yayıncılık, ss. 3 – 9.
• Anonim. (1993). Sanatın kardinal noktaları: 45. Venedik Bienali. Anons, 28-29-30, ss. 10-12.
• Anonim. (1994). Hale Tenger’in Sao Paulo Bienali öyküsü. Milliyet Sanat, 349, s. 27.
• Anonim. (1995). Budapeşte’de kesişen coğrafyalar. Arredamento Dekorasyon, 70, ss. 130-131.
• Antmen, Ahu. (2007). Hale Tenger: İçerdeki yabancı. Yapı Kredi Yayınları.
• Bek, Güler. (2000). Bienal etkinlikleri ve Türk sanat ortamındaki etkileri. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Berk, Nurullah. (1964a). Türk sanatı Avrupa’da. Varlık, 614, s. 5.
• Berk, Nurullah. (1964b). Paris’te çağdaş Türk sanatı. Varlık, 621, s. 9.
• Boyacı, Melis. (2009). Çağdaş Türk sanatında küratörlük olgusu: Beral Madra. (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi.
• Bunulday, Solmaz. (2008). 1975-2005 arası Türkiye sanat üretiminde “toplu sergiler” ve “kavramsallaştırma”. (Yayınlanmamış doktora tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi,
• Çağ, Bülent. (1995). Kesişen coğrafyalar. Hürriyet Gösteri, 174, ss. 50 – 52.
• Çağdaş, Hami. (1992). Anı – Bellek sergisinin ardından: Bellek – Anı – Kimlik ve sanatçı. Hürriyet Gösteri, 135: ss. 7–9.
• Çağdaş, Hami. (1994). Çağdaş sanatımız Almanya’daydı. Hürriyet Gösteri, 167, ss. 52–55.
• Çalıkoğlu, Levent. (2008). 90’lı yıllarda çağdaş sanat: Kırılma – gerilim – çoğulculuk. Çağdaş sanat konuşmaları 3 – 90’lı yıllarda Türkiye’de çağdaş sanat. Yapı Kredi Yayınları, ss. 7 –16.
• Demir, Duygu. (ed.). (2011). Ben bir stüdyo sanatçısı değilim, Hüseyin Bahri Alptekin. SALT Yayıncılık.
• Evren, Süreyyya. (2008). Halil Altındere: Kayıplar ülkesiyle dans. Yapı Kredi Yayıncılık.
• Gültekin, Gönül. (1993). 45. Venedik Bienali. Sanat Çevresi, 181, ss. 38 -45.
• Gürdaş, Bora. (2013). Brüksel, Paris, Viyana, Berlin, Roma: 1963 -63 çağdaş Türk resim ve heykel sergisi. Gençsanat, 214, ss. 52–55.
• Heinrich, Barbara. (2007). Güllerim tahayyüllerim: Gülsün Karamustafa. Yapı Kredi Yayıncılık.
• Kortun, Vasıf. (1998a). Zayıf kurgular-hızlandırılmış kaderler. A. Stepken (Ed.). İSKORPİT: İstanbul’dan güncel sanat/Aktuelle kunst aus Istanbul/Recent art from Istanbul (Sergi Kataloğu). Berliner Kulturveranstaltungs-GmbH Yayını, ss. 15-21.
• Kortun, Vasıf. (1998b). Sao Paolo’daki Türkiye. Hürriyet Gösteri, 207, ss. 48-49.
• Kortun, Vasıf. (1999). Uluslararası dolaşım ve Türkiye sanatçıları: Ayşe Erkmen, Hale Tenger, Gülsün Karamustafa. Resmi Görüş, 1, ss. 70-83.
• Kosova, Erden. (2007). Türkiye’de güncel sanat. User’s manual–Contemporary art in Turkey 1986–2006. art-ist Prodüksiyon Tasarım Yayıncılık, ss. 48–50.
• Koyuncu, Mahmut. (2007). Ulus sergileri ve temsil. User’s manual–Contemporary art in Turkey 1986–2006. art-ist Prodüksiyon Tasarım Yayıncılık, ss. 88–100.
• Madra, Beral. (1990). Mitolojik Girit’te 2000 yılının Akdeniz kültür kimliği. Arredamento Dekorasyon, 21, s. 154.
• Madra, Beral. (1992). Sanat, Texnh sergisi ve çağdaş sanat süreci. İstanbul, 2, s. 86.
• Madra, Beral. (1993a). 45. Venedik Bienali. Arredamento Dekorasyon, 6, ss.134-138.
• Madra, Beral. (1993b). The Pavillon of Turkey, 45th Venice Biennale. BM Çağdaş Sanat Merkezi. https://www.beralmadra.net/exhibitions/turkish-participation-in-the-45th-venice-biennale/
• Madra, Beral. (1994). Almanya IFA galerilerinde İskele ve Orient Express sergileri. Arredamento Dekorasyon, 64, s.s 132–133.
• Madra, Beral. (1996). Post peripheral flux–a decade of contemporary art in İstanbul, Literatür Yayınları.
• Madra, Beral. (2007). Bir karmaşa alanı olarak görsel sanat. User’s manual–Contemporary art in Turkey 1986–2006, Art-İst Prodüksiyon Tasarım Yayıncılık, ss. 28-43.
• Özayten, Nilgün. (1996). III. XAMPLE disiplinlerarası kültürel diyalog ve sanat. Arredamento Dekorasyon, 81, s. 130–132.
• Özayten, N. (2013). Mütevazı bir miras, Batı’da obje sanatı/ kavramsal sanat/ post-kavramsal sanat ve Türkiye’de 1965-1992 yılları arasındaki benzer eğilimler, SALT e-yayıncılık.
• Özdoğan Türkyılmaz, Hatice. (2019). Küreselleşen Türkiye'nin kültür ve sanat ortamında bir aktör: René Block (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Özsoy, Yeşim. (2000). Jön Turk @ 450 Broadway gallery. Arredamento Mimarlık, 100 + 26, s. 54.
• Pelvanoğlu, Burcu. (2009). 1980 sonrası Türkiye’de sanat: Dönüşümler. (Yayınlanmamış doktora Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Raza, Sara. (2016). İnci Eviner retrospektifi: İçinde kim var? İstanbul Modern.
• Yalçın Beldan, Nevin. (2017). Çağdaş Türk sanatında küratörlük olgusu ve öne çıkan küratörler. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Yardımcı, Sibel. (2005). Kentsel değişim ve festivalizm: Küreselleşen İstanbul’da bienal. İletişim Yayınları.
• Yılmaz, Mehmet. (2012). Modern, çağdaş, güncel, postmodern. Sanatın günceli güncelin sanatı (haz. Mehmet Yılmaz). Ütopya Yayınevi, ss. 33-57.