Varlık, Bilgi ve Değer Felsefesi Açısından Eğitimin Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 8 Issue: 2, 151 - 161, 20.06.2025

Ömer Kızıltan

https://doi.org/10.32329/uad.1673040

Abstract

Felsefe ve eğitim insanın birer etkinliği olarak yüzyıllar boyunca ilişkili bir şekilde varlığını sürdürmüştür. Her iki etkinlik de insanı çeşitli yönleriyle yetkinleştirmek için vardır. Eğitim olmadan insan, kendini gerçekleştirecek bilgi, beceri, tutum ve değerlere ulaşamamaktadır. Felsefe; düşünme becerilerini ve kendine has yöntemleri kullanarak sorgulayıcı, tutarlı ve sistematik bir yönelimle en genel hatlarıyla varlık, bilgi ve değer başta olmak üzere çeşitli meseleleri konu edinen bir faaliyettir. Felsefe kavram ve problemleri sorgulayıcı bir tavırla ele alarak buradan elde ettiği teorik bilgilerin yanı sıra yaşama yönelik pratik bilgiler de kazandırmaktadır. Eğitimin aktardığı bilgi, beceri, tutum ve değerlerin felsefi sorgulamadan geçmeden eğitime yansıması beklenemez. Çünkü bu belirlenimlerle nasıl bir insan yetiştirilmek istenildiğine yönelik karar verilir. Kısaca felsefe ile eğitim kavramı sorgulanarak nasıl bir insanın yetiştirilmek istenildiği, eğitimin amaçlarının ne olacağı, eğitimin kime hizmet edeceği, eğitim ile hangi becerilerin kazandırılacağı vb. konular açıklığa kavuşturulmaktadır. Sonrasında bu teorik kavrayış eğitimin yeniden şekillenmesinde döngüsel olarak eğitimi yeniden etkilemektedir. İnsanın daha iyi yaşam koşullarında, daha iyi bir toplumda yaşamaları adına felsefe ve eğitime ihtiyaç duyulacağı kesinlik göstermektedir. Bu çalışmada felsefe ve eğitim ekseninde her iki alanın varlık, bilgi ve değer ile olan ilişkisi felsefi yöntem ile derinlemesine incelenerek ele alınmıştır. Böylece ilgili literatüre katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Keywords

Felsefe ve Eğitim, Felsefe Eğitimi, Eğitim Felsefesi, Felsefi Eğitim

Ethical Statement

Uygulanamaz.

Assessing Education in Terms of the Philosophies of Ontology, Epistemology and Axiology

Abstract

Philosophy and education as human activities have existed in a related way for centuries. Both activities exist to make human beings competent in various aspects. Without education, human beings cannot attain the knowledge, skills, attitudes and values to realize themselves. Philosophy is an activity that deals with various issues, especially existence, knowledge and value, in the most general terms, with a questioning, consistent and systematic orientation using thinking skills and unique methods. Philosophy deals with concepts and problems in an interrogative manner and provides theoretical knowledge as well as practical knowledge for life. The knowledge, skills, attitudes and values transferred by education cannot be expected to be reflected in education without philosophical questioning. Because with these determinations, a decision is made on what kind of a person is desired to be raised. In short, by questioning the concept of education through philosophy, issues such as what kind of person is desired to be raised, what the aims of education will be, whom education will serve, what skills will be gained through education, etc. are clarified. This theoretical understanding then affects education in a cyclical way in the reshaping of education. It is certain that philosophy and education will be needed for people to live in better living conditions and in a better society. In this study, on the axis of philosophy and education, the relationship of both fields with being, knowledge and value is examined in depth with the philosophical method. Thus, it is aimed to contribute to the relevant literature.

Keywords

Philosophy and Education, Philosophy Education, Philosophy of Education, Philosophical Education

Ethical Statement

Not applicable.

References

• Akdağ, B. (2006). Eğitim felsefesinde insanı görme tarzı. Felsefe Yazın, (9), 14-17.
• Bacanlı, H. (2017). Değer bilinçlendirme yaklaşımı. Konya: Çizgi Yayınevi.
• Bayraktar, O. (2022). Varlık ve bilgi ekseninde eğitimin temelleri. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Bayraktar, O. (2021). Milli eğitim düşüncemiz ve yapılandırmacılık felsefi sosyolojik tarihi boyutlarıyla. Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• Büyükdüvenci, S. (2019). Eğitim felsefesine giriş. Ankara: Fol Yayınevi.
• Cevizci, A. (2012). Eğitim felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Gutek, G. L. (2011). Eğitime felsefi ve ideolojik yaklaşımlar. (N. Kale, Çev.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Günay, M. (2022). Eğitim felsefesinin problemleri, (M. Günay, Ed.). İçinde Antik çağdan günümüze eğitim felsefesi tartışmaları. (23-35). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Günay, M. (2021). Eğitimin felsefesi felsefenin eğitimi. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Günay, M. (2018). Eğitim felsefesi. Konya: Çizgi Yayınevi.
• Honer, S. M., Hunt, T. C., Okholm, D. L. & Safford, J. L. (2020). Felsefeye çağrı, (H. Ünder, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• İbanez, F. M. (1998). Felsefe öyküleri (2. baskı). (H. Koyukan, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• İyi, S. (2010). Bilginin anlamı, (B. Çotuksöken & A. Tunçel Ed.). İçinde Bilgi felsefesi. (61-76). İstanbul: Heyamola Yayınları.
• Kızıltan, Ö. & İnanç, H. B. (2024). Ortaöğretim felsefe dersi (10. sınıflar için) öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri: Afyonkarahisar ili örneği. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(2), 508-524. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1351447.
• Kızıltan, Ö. & Narin Kızıltan, H. (2023). Sanatın Felsefi Açıdan İrdelenmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(100), 2650-2656. https://doi.org/10.5281/zenodo.10028919.
• Kızıltan, Ö. (2022). Geleceğin eğitimi ve felsefe, (M. Günay, Ed.). İçinde Antik çağdan günümüze eğitim felsefesi tartışmaları. (217-234). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Kızıltan, Ö. & Dombaycı, M. A. (2020). Çocuk ve felsefe ilişkisi açısından dört katlı düşünme modeli. Dört Öge, 17, 1-23.
• Kuçuradi, İ. (2010). Bilgi ve Nesnesi, (B. Çotuksöken & A. Tunçel Ed.). İçinde Bilgi felsefesi. (77-84). İstanbul: Heyamola Yayınları.
• Küken, G. (1996). Felsefe açısından eğitim. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Lipman, M. (2003). Thinking in education, (2. edition). New York: Cambridge University Press.
• Manav, F. (2020). Eğitim felsefesine giriş, (F. Manav, Ed.), İçinde Eğitim felsefesi. (3-18). Ankara: Pegem Akademi.
• Noddings, N. (2016). Eğitim felsefesi, (R. Çelik, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Nussbaum, M. (2010). Not for Profit: Why Democracy Needs the Humanities. Oxford: Princeton University Press.
• Öner, N. (2006). Felsefi tutum. (S. Büyükdüvenci & V. Taşdelen, Ed.). İçinde Felsefe eğitim sanat -Saffet Bilhan’a armağan. (199-202). Ankara: Hece Yayınları.
• Öztürk, F. (2006). Eğitim ve geleceği düşlemek. (S. Büyükdüvenci & V. Taşdelen, Ed.). İçinde Felsefe eğitim sanat -Saffet Bilhan’a armağan. (109-119). Ankara: Hece Yayınları.
• Reboul, O. (1991). Eğitim felsefesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Solak, A. (2006). Felsefe ve toplum. (A. Solak, Ed.), İçinde Felsefe ve eğitim. (1-40). Ankara: Hegem Yayınları.
• Sönmez, V. (2009). Eğitim felsefesi (9. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Turgut, İ. (1997). Eğitimin iki önemli kavramının analizi (Öğretme-Öğrenme). Türkiye 2. Eğitim Felsefesi Kongresi: bildiriler, müzakereler, [Yayımlanmış Bildiri] 23-26 Ekim 1996, Van.
• Yılmaz, M. (2022). Eğitim için felsefenin gerekliliği üzerine, (M. Günay, Ed.). İçinde Antik çağdan günümüze eğitim felsefesi tartışmaları. (9-21). Bursa: Sentez Yayıncılık.