OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÖYKÜ VE MASAL KİTAPLARINDA YER ALAN BİBLİYOTERAPİK ÖGELER

Year 2023, Volume: 6 Issue: 3, 261 - 277, 31.12.2023

Şevval Sönmez Havise Güleç

https://doi.org/10.47477/ubed.1345705

Abstract

Kitaplar bireyler için psikolojik sağlığın iyileştirilmesi, problemlerle mücadele, duygusal ve psikolojik ihtiyaçların karşılanması gibi konularda önemli bir araç olarak kullanılabilmektedir. Bu amaçla uygulanabilen bir yöntem olan bibliyoterapi, kitaplar aracılığıyla iyileşme anlamını taşımakta ve çeşitli alanlarda kullanılabilmektedir. Klinik ve gelişimsel temelli gereksinimlere cevap verebilen bir yöntem olan bibliyoterapinin, gelişimsel ihtiyaçlar bazında eğitim alanında aktif olarak kullanılabileceği önemli dönemlerden biri okul öncesi dönemidir (Akgün ve Benli, 2019). Masal dönemi olarak da bilinen bu yaş aralığında kitaplar çocuğun en temel iletişim araçlarından olup kitaplarla çocuğun buluşması, ihtiyaçlarına bu yöntem ile cevap verilmesi çocuk için mühim deneyimler sağlayabilmektedir. Çalışmanın amacı, 3-6 yaş çocuklara yönelik olan öykü ve masal kitaplarında bibliyoterapik ögelerin tespiti ve değerlendirilmesini ortaya koymaktır. Okul öncesi çocuk kitaplarında işlenen bibliyoterapik ögeler detaylı incelenerek ele alınmış ve yorumlamaları yapılmıştır. Ek olarak kitaplarda yer alan örtük mesajların incelemesi ve bibliyoterapik açıdan değerlendirmeleri de ele alınmıştır. Çalışma, durum çalışması modeli ile tasarlanmış ve veri analizi, içerik analizi tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini oluşturan 21 öykü ve 20 masal kitabı, Çanakkale il merkezinde bulunan resmi okul öncesi kurumlarında görev yapan öğretmenlerle görüşülerek bu okullarda bulunan kitaplardan seçilmiştir. Örneklemi kapsayan ve 3-6 yaşa hitap eden öykü ve masal kitapları, random yöntem ile seçilmiştir. Uzman görüşleri alınarak 34 maddeden oluşan ve boyutlara ayrılan rubrik oluşturulmuş ve bibliyoterapik öge tespiti yapılarak incelemeler gerçekleştirilmiştir. Betimsel istatistiki yöntemler kullanılarak ögelere ilişkin frekans ve yüzdelik oranı hesaplamaları yapılmıştır. Sonuç olarak, çocuklara hitap eden kitapların bibliyoterapik ögeler açısından yetersiz bulunduğu ve zenginleştirilmesi gerektiği, kitaplarda en çok yer alan duygu ifadesi, değer kazanımı ve iletişim becerileri temalarının olduğu tespit edilmiş fakat kıskançlık, alt ıslatma, bağımlılık gibi temalara kitaplarda hiç rastlanmadığı, öykü kitaplarının masal kitaplarına göre bibliyoterapik öge durumu açısından ön planda olduğu, örtük mesajlarda olumsuz temaların olumlu temalara göre daha fazla yer aldığı belirlenmiştir. Bu sonuçlara ilişkin olarak önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Okul Öncesi, Çocuk Kitapları, Bibliyoterapi tekniği, Bibliyoterapik ögeler, Öykü ve masal

References

• Akgün, E., & Benli, G. K. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarla bibliyoterapi: Bir uygulama örneği. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(1), 100-111. https://doi.org/10.18863/pgy.392346
• Akman, B., Karlıdağ, İ. ve Özen, Z.Z. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının erken müdahale kavramına ilişkin algıları. Elementary Education Online, 17(3), 1631-1643. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466406
• Alex-Nmecha, J. C., & Onifade, A. (2023). Bibliotherapy in the Wilderness: NLA and Information Services for Mental Health since 1962. International Journal of Librarianship, 8(1), 66-81. https://doi.org/10.23974/ijol.2023.vol8.1.253