Alp Disiplini Kayakçılarının Algılanan Stres Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 262 - 271, 29.04.2025

Dirimcan Atilla , Gürhan Suna

Öz

Bu çalışmanın amacı, Akdeniz bölgesinde bulunan kayakçıların algılanan stres düzeylerini incelemektir. Çalışmanın evrenini Akdeniz bölgesinde bulunan kayakçılar oluştururken araştırmanın örneklemi çalışmaya katılmayı kabul eden 102 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada katılımcıların stres düzeylerinin irdelenmesinde Cohen ve arkadaşları (1983) tarafından geliştirilen, Yerlikaya ve İnanç (2007) tarafından Türkçe geçerlik güvenirlik çalışması yapılan algılanan stres ölçeği kullanılmıştır. 14 ifadeden oluşan ölçek beşli likert yapıdadır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler normal dağılım şartlarını sağladığı için verilerin analizinde parametrik analiz yöntemlerinden faydalanılmıştır. İkili grupların karşılaştırılmasında bağımsız örneklem t-testi, çoklu grupların karşılaştırılmasında ANOVA analizinden faydalanılmıştır. Katılımcıların stres rahatsızlık algısı ve algılanan stresleri cinsiyetlerine göre; yetersiz özyeterlik algısı spor yaşlarına göre, yetersiz özyeterlik algısı gelir düzeylerine göre anlamlı bir farklılık göstermiştir. Sonuç olarak, araştırmamız kapsamında yapılan literatür taraması, alp disiplini ile ilgili farklı değişkenler kullanılarak gerçekleştirilen çalışmaların sınırlı olduğunu ortaya koymuştur. Bu nedenle, gelecekte yapılacak araştırmalarda alp disiplinine ilişkin daha fazla ve çeşitli değişkenlerin ele alınması önerilmektedir. Alan yazındaki çalışmaların, kullanılan değişkenler açısından birbirini tekrarladığı ve bu durumun literatürü sınırladığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, sporcular üzerinde stres faktörünü azaltmak amacıyla spor psikolojisinden faydalanılabilir; bu doğrultuda, sporculara yönelik çeşitli eğitim programları ve workshoplar düzenlenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Alp disiplini , Kayak , Stres

Kaynakça

• Anderson, C. R., Hellriegel, D., & Slocum, J. W. (1977). Managerial response to environmentally induced stress. Academy of Management Journal, 20(2), 260-272.
• Aygün, G. (2024). Spor yapan bireylerde egzersiz bağımlılığı ile depresyon anksiyete ve stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muş Alparslan Üniversitesi.
• Carver, C. S., & Scheier, M. F. (1994). Situational coping and coping dispositions in a stressful transaction. Journal of Personality and Social Psychology, 66(1), 184.
• Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24(4) 385-396.
• Efek, E., & Yiğiter, K. (2022). Spor, stres ve sportmentlik. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 109-130. Efek, E. (2022). Sporun stres üzerine etkisi: lise öğrencileri örneği. Yalova Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-10.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F. & Dereboy, Ç. (2013). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. In New/Yeni Symposium Journal, 51(3), 132-140.
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage.
• Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1980). An analysis of coping in a middle-aged community sample. Journal of Health and Social Behavior, 21(3) 219-239.
• Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1985). If it changes it must be a process: study of emotion and coping during three stages of a college examination. Journal of Personality and Social Psychology, 48(1), 150.
• Folkman, S. & Lazarus, R. S., (1988). Coping as a mediator of emotion. Journal of Personality and Social Psychology, 54(3), 466.
• İlçin, M. M., İri, R., & İlçin, T. (2017). Kayak milli takımlarında yer alan alp disiplini ve kuzey disiplini kayakçılarının denge ve reaksiyon zamanı özelliklerinin incelenmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Uluslararası Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 61-72.
• İslam, A., & Öztürk, M. E. (2023). Kayak sporcularının zihinsel enerjileri ile tutkularına göre cesaretleri. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 21(1), 148-163.
• Kaplan, Y., & Akkaya, C. (2014). Spor kültürü ve Türkiye'de spor. International Journal of Sport Culture and Science, 2(Özel Sayı 2), 114-119.
• Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayıncılık.
• Kıyıcı, F. & Kishalı, N.F. (2010). Alp disiplini kayakçılarında sürat egzersizleri sonrası kan antioksidan düzeylerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(1), 0-0.
• Özçiriş, İ. (2017). Yamaç paraşütü yapan pilotların uçuş öncesi kaygı ve stres düzeyinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Özdevecioğlu, M., & Yalçın, Y. (2010). Spor tatmininin sporcuların stres ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 63-76.
• Öztürk, E. (2023). Savunma sporu ile uğraşan sporcularının müsabaka öncesi stres düzeylerinin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 7(1), 40-44.
• Ptacek, J. T., Smith, R. E., & Zanas, J. (1992). Gender, appraisal and coping: a longitudinal analysis. Journal of Personality, 60(4), 747-770.
• Subudhi, A. W., Davis, S. L., Kipp, R. W., & Askew, E. W. (2001). Antioxidant status and oxidative stress in elite alpine ski racers. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 11(1), 32-41.
• Şenel, Ö., & Yıldıran, İ. (1998). Stres veren yaşam olaylarının spor sakatlıklarıyla ilişkisi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 23-27.
• Şimşek, K.Y. (2010). Dünya spor endüstrisinde ekstrem sporların gelişimi ve yeri. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 21-27.
• Ünal, S., & Ümmet, D. (2005). Örgütsel stres kaynakları ve öğretmenlerin baş etme stratejileri. Pamukkale Üniversitesi Yayınları.
• Vahapoğlu Bindesen, Z., & Bindesen, M. A. (2020). İnsan, spor ve felsefe (spor felsefesine bir giriş). Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 22(4), 1-10.
• Yarım, İ., Aydos, L. & Cicioğlu, İ. (1998). Alp ve kuzey disiplini kayakçılarının bazı fizyolojik özelliklerinin karşılaştırılması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(4), 1-8.
• Yerlikaya, E. E., & İnanç, B. (2007). Algılanan Stres Ölçeği’nin Türkçe çevirisinin psikometrik özellikleri. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 17-19.
• Yiğit, A. (2024). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin mental iyi oluş ve stresle başa çıkma düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi.