AVRUPA'DA AİLE ARAŞTIRMALARI: TARİH/YÖNTEM/KURAM

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 4, 300 - 317, 31.05.2020

Çevirmen: Mehmet Akif Korkmaz

Öz

Elimizdeki bu yazı sosyal bilimlerin ortak alanı olarak aile, kadın, çocuk ve aile bireylerinin iş hayatı, geçimi ve temel aile kavramları ile araştırma yöntemleri ve incelemelerini ele almıştır. Bunu yaparken de geçen asrın kültür ve toplum bilimlerinin anahtar konusu aileyi tarihsel süreçte eleştirel biçimde değerlendirmiştir. Makale bu yönüyle aileyi merkezde tutarak sosyal bilimlere etnografik ve halkbilimsel bakış açısıyla yöntemler önermekte, analiz metotları hakkında bilgiler içermektedir. Diğer yandan halkbilimi ile etnolojinin kaynakları, kuram ve yöntemleri ilk defa burada birbirine “bağlanmıştır”. Aile çalışmasında eski adı Volkskunde (halkbilimi/halkbilgisi) olan ve bazı Alman üniversitelerinde “Avrupa etnolojisi” olarak yakın geçmişte yeniden tarif edilen kültür bilimi araştırmasının esasları bu vasıtayla ortaya konmuştur. Yazının genel hatları boyunca halkbiliminin kaynak ve metotları, ailenin sosyal tarihiyle bağlantılı biçimde ele alınmıştır. Tarih, kuram ve yöntemle beraber sahanın hâlihazırdaki durumu ile geleceği üzerine örneklenmiş değerlendirmelere ilave olarak Avrupa’daki aileye dair önemli çalışmalara yer verilmiştir. Bunların yanı sıra makale boyunca etnoloji ile halkbilimi eşdeğer kavramlar olarak Avrupa Birliği felsefesi bağlamında yeniden üretilmiştir.
Yazı bilim ile siyaset ilişkisi açısından da bir değer arz etmektedir. Almanya’nın İkinci Dünya Savaşına kadar olan döneminde Volkskunde (halkbilimi, halkbilgisi) kavramı salt Almanya’yı ve Alman kültürünü içermiştir. Ancak Almanya’nın özellikle ikinci savaşına kadar olan dönemde Volkskunde bilimsel çerçevenin dışına çıkarak siyasî araç haline getirilmiştir. İnsan toplulukları arasında ayrımcılığı, temel insan haklarına aykırı suçları, olumsuzluğu yaşamış; kendi geçmişinden sıyrılmak istenmiş ve böylelikle yeniden yapılanma fırsatı olarak Avrupa’yı kapsayan yeni bir saha yorumlanmıştır. Bu sebeple makalenin yer aldığı eserin* amacı - ki Türkçe adı Avrupa Etnolojisi’dir - tam da bu adımı gerçekleştirmektir. Makale boyunca etnoloji kavramının Volkskundenin yerine yerleştirilme çabası görülmektedir. Bu da ayrıca Doğu Almanya ile birleşme politikasını destekleyen yeni bir siyasi-bilimsel bir çaba olarak tarihe kaydedilecektir

Anahtar Kelimeler

Aile, Aile kültürü, Aile araştırma kuramları, aile türleri

Kaynakça

• Aries, Philippe: Geschichte der Kindheit. München 1981.
• Bimmer, Andreas C: Neuere sozialwissenschaftliche Arbeiten zur Familie. In: Zeitschrift für Volkskunde 75 (1979) 241-259.
• Bimmer, Andreis C: Familienforschung und Gegenwart Volkskunde. In: Probleme der Gegen w ans Volkskunde. Wien 19S5, 195-213.
• Bimmer, Andreas C; Weber-Kellermann, Ingeborg (Hrsg.): Sozialkultur der Familie (Hess. Bll. f. Volks- und Kulturforschung, 13). Gießen 1982.
• Bimmer, Andreas C: Familienforschung in der Europäischen Ethnologie. Eine He Stands aufnähme. In: Sozialkultur der Familie. 1982, 3-16.
• Daun, Ake: Ethnological Research of Children. In: Ethnolagia Scandinavica 1982, 42-52.
• Familie et parents, (Terrain 4. Garants du patrimoine ethnologique). Paris 1985.
• Fehlmann- von der Muehll, Maja: Verwandtschaft. Theorien und Alltag. Zürich 1978.
• Herrmann, Ulrich; Renftle, Susanne; Roth, Lutz: Bibliographie zur Geschichte der Kindheit, Jugend und Familie. München I980. Hettlage, Robert: Familienreport. Eine Lebensform im Umbruch. München 1992.
• Löfgren Orvar: Der Familienmensch. Einige Aspekte über die Entwicklung der bürgerlichen Familie im Schweden des 19. Jahrhunderts. In: Sozialkultur der Familie. 1982, 30-45.
• Löfgren, Orvar: The Sweetness of Home: Class, Culture and Family life in Sweden, In: Echnologia Europjea 16:1 (1984), 44-64. Mitterauer, Michael: Historische Familienforschung. Frankfurt 1982.
• Mitterauer, Michael: Zur Kritik von Familienideologien aus historischer Sicht. In: Anneliese Maunzmann (Hrsg.): Geschichte der Familie oder Familiengeschichten. Königstein 1981, 42-56.
• Mitterauer, Michael: Entwicklungstrends der Familie in der europäischen Neuzeit. In: Nave-Herz/ Markefka 1989, 179-194.
• Mitterauer, Michael: Historisch-anthropologische Familienforschung, Fragestellun¬gen und Zugangsweisen (Kultur-Studien, 15). Wien/ Köln 1990.
• Mitterauer, Michael: Komplexe Familienformen in sozial-historischer Sicht. In: Ethnologia Europaea 12 (1981) 47-87. Müller, Helmut: Die kleinbürgerliche Familie im 18. Jahrhundert. Verhalten und Gruppenkultur (Schriften zur Volksforschung, 3). Berlin 1969.
• Mohrmann, Ute: Hochzeiten in Berlin - studentische Forschungen zur Lebensweise in der Hauptstadt. In: Letopis 25 (1982), 62-66.
• Nave-Herz, Rosemarie; Markefka, Manfred (Hrsg.): Handbuch der Familien- und Jugendforschung. Bd. I: Familienforschung, Neuwied/Frankfurt a.M. 1989.
• Rosenbaum, Heidi: Formen der Familie: Untersuchungen zum Zusammenhang von Familienverhältnissen, Sozialstruktur und sozialem Wandel in der deutschen Gesellschaft des 19. Jahrhunderts, Frankfurt 1982.
• Rosenbaum, Heidi: Proletarische Familien. Arbeiterfamilien und Arbeitervater im frühen 20. Jahrhundert zwischen traditioneller. Sozialdemokratischer und kleinbür¬gerlicher Orientierung (Suhrkamp TB Wissenschaft, 1029). Frankfurt a.M. 1992.
• Schwagler, Georg: Soziologie der Familie. Ursprung und Entwicklung (Heidelberger Sociologica, 9). Tübingen, 1970.
• Segalen, Martine: Current trends in French ethnology. In: Ethnologia Europaca 16: 1 (1986) 3-24; hier: 20-22.
• Segalen, Martine: Sociologie de la famille. Paris 1981.
• Segalen, Martine: Die Familie. Geschichte, Soziologie, Anthropologie. Frankfurt a.M./New York 1990.
• Segalen, Martine: La Parentc: des societes »exotiques« aux societes modernes. In: Althabc, Gerard; Fahre, Daniel; Lenclud, Gerard (Hrsg.): Vers une eihnologie du present (Coll. ethnologie de la France, Cahier 7). Paris 1992, 175-193. Sieder, Reinhard: Die Geschichte der Familie. Frankfurt 3. M. 1986.
• Weber-Kellermann, Ingeborg: Die deutsche Familie. Versuch einer Sozialgeschichte, Frankfurt 1974; 10. Aufl. 1989, Weber-Kellermann, Ingeborg: Die Kindheit. Kleidung und Wohnen, Arbeit und Spiel. Eine Kulturgeschichte. Frankfurt 1979.
• Weber-Kellermann, Ingeborg; Bimmer, Andreas C: Familienforschung aus der Sicht der Europäischen Ethnologie und Kulturgeschichte. In: Universitas 38 (1983) 975-984.
• Weber-Kellermann, Ingeborg; Die Kinderstube. Frankfurt a. M./Leipzig: 1991.Zeitschrift für Familienforschung, München 1991.
• Zonabend, Franchise: Verwandtschaft in der anthropologischen Forschung Frank¬reichs. In: Chiva, Isac; Jeggle, U. (Hrsg.): Deutsche Volkskunde - Französische Ethnologie. Zwei Standortbestimmingen. Frankfurt a.M./New York 1987, 178-193.