THE INFLUENCE OF GEOGRAPHY ON THE GALLIPOLI WARS

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 4, 838 - 857, 31.12.2023

Rüştü Ilgar

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1330555

Öz

There is a close relationship between geography and warfare. Throughout history, geographical features have often been associated with the difficulty of battles and conquests. Geographical factors have sometimes acted as obstacles and at other times facilitated warfare. The characteristics of the geographical space, known as ‘geopolitical factors’, have played a significant role in the distribution of conflicts on Earth. Understanding the importance of geographical factors and implementing tactics suitable for the geography of the battlefield has always been an advantage. The geography of the Gallipoli War, including landforms, climate, vegetation, terrain, river networks, soil structure, sea currents, and more, had a profound impact on the formation and development of the conflict. The Gallipoli War posed challenges to some of the world’s largest military alliances, while the Turks’ knowledge and control of the geography often allowed them to develop successful strategies, taking advantage of geographical factors to change the course of the war. Strategies applied with geographical knowledge, combined with Turkish determination and perseverance, altered the course of the conflict. As a result, the Allied Powers, despite being superior in many aspects, had to lose this war due to their geopolitical ineptitude and insufficient understanding of geography.

Anahtar Kelimeler

Gallipoli Wars, geography, geographical factors, geostrategy

ÇANAKKALE SAVAŞLARINDA COĞRAFYANIN ETKİSİ

Öz

Coğrafya ile savaşlar arasında çok sıkı bir ilişki bulunmaktadır. Tarihi süreçte coğrafim yapı sıklıkla savaşların güçlük derecesi ve fetihlerle ilişkilendirilmiştir. Savaşlar sırasında coğrafi faktörler kimi zaman taraflara engelleyici olurken, kimi zaman da kolaylaştırıcı birer etken olmuştur. Coğrafi mekânın sahip olduğu özellikler yani “jeopolitik unsurlar” yeryüzünde savaşların dağılışında önemli etkilere sahip olmuştur. Coğrafi faktörlerin önemini bilmek, savaş yerinin coğrafyasına uygun taktikler uygulamak her zaman bir avantaj olmuştur.
Çanakkale Savaş alanlarının coğrafyası yani yeryüzü şekilleri, iklimi, bitki örtüsü, eğimi, akarsu ağı şebekesi, toprak yapısı, deniz akıntıları vb. savaşın oluşum ve gelişiminde çok etkili olmuştur. Çanakkale Savaşları’nda dünyanın en büyük askeri birlikteliklerine güçlükler oluşturmuş, Türk'lerinse coğrafyayı iyi bilmeleri ve hâkim olması, genellikle coğrafi faktörlerden yararlanarak başarılı stratejiler geliştirmelerine ve savaşın gidişatını değiştirmelerine kolaylık sağlamıştır. Coğrafya bilgi desteği ile uygulanan stratejiler, Türk azmi ve kararlılığı ile birleşince savaşın gidişatını değişmiştir. Sonuç olarak İtilaf Devletleri her anlamda daha üstün olduğu bu savaşı jeostratejik acizlik ve coğrafyayı yeterince bilmediklerinden dolayı kaybetmek zorunda kalmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale Savaşları, coğrafya, coğrafi faktörler, jeostrateji

Kaynakça

• Akbay, C. (1991). Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, Genel Kurmay Yayınevi, Ankara.
• Akengin, H. (2015). Siyasi Coğrafya, Mekân ve İnsan Yönetimi, Pegem Akademi, İstanbul.
• Altay, F. (2002). Fahrettin Altay Paşa’nın Çanakkale Hatıraları, C.II, Haz. Metin Martı, Arma Yayınları, İstanbul.
• Apuhan, R. Ş. (2007). Çanakkale Geçilmez, Timaş Yayınları, İstanbul.
• Arslan, M. (2015). Birinci Dünya Harbinde Çanakkale Cephesine Asker Alım İşlemleri ve Askerlerin Cepheye İntikalleri, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Cilt: 13 Sayı: 18, Çanakkale.
• Atabey, F. (2010). Çanakkale Savaşları'nın Deniz Cephesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Atabey, F. (2015). İtilaf Kuvvetleri’nin Gelibolu Yarımadası’na Çıkarma Harekâtı (25 Nisan 1915), Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl: 13, Bahar 2015, Sayı: 18, ss. 249-270, 100. Yıl.
• Atalay İ. (2022). Doğal Ortamın Arkeoloji ve Eski Çağ Toplumlarının Yerleşme ve Kültürleri Üzerindeki Etkisine Bir Bakış, Avrasya Beşeri Bilim Araştırmaları Dergisi, Volume: 2 Issue: 1, 1 – 32.
• Ayhan, A. (2003). Çanakkale Savaşları’nda Yaralanmalar ve Hastalıklar, Tıp Tarihi Araştırmaları, Sayı XI, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Deontoloji Ana Bilim ve Tıp Tarihi Bilim Dalı, İstanbul.
• Babüroğlu, N. (2016). “Çanakkale Muharebelerinde Osmanlı ve Alman Komutanlarının Askerî Planları ve Alınan Sonuçlar” adlı Doktora Tezinden alıntılanarak, ATASE: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls: 3474, Dos: H-4, Fih: 1-15.
• Babüroğlu, N. (2019). İtilaf Kuvvetleri’nin Çanakkale Cephesini Tahliyeleri, Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 2, 2019 Bahar, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Barlett, E. A. (2005). Çanakkale Harekât-ı Bahriyyesi’ne Dair İfşaat, (çev. Rahmi), Matbaa-ı Âmire, İstanbul, 1331; Çanakkale Gerçeği, (çev. Rahmi), Yeditepe Yayını, İstanbul.
• Bayıl Y (2013). 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlı Ordusunun İkmal ve İaşesi, History Studies,Volume 5 Issue 1, p. 17-38.
• Bean, C.E.W. Quoted in B Nairn and G Serle (Eds) (1979). Australian Dictionary of Biography, Volume 7, Melbourne University Press, p 227.
• Bean, C.E.W. (1983). Gallipoli Correspondent The Frontline Diary of C. E. W. Bean, George Allen & Unwin Australia Pty Ltd. Sidney.
• Borlat, B. (2018). Çanakkale Cephesi’nde İkmal Faaliyetleri (1914-1916). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bulut, A., Yazan, N., & Kâhya, R. (1986). Türk'ün Şeref Destanı Çanakkale Savaşları, Tercüman Yayınları, İstanbul. Cankut, A. (2023). Anzak Askerlerinin Günlük Ve Mektuplarında Gelibolu muharebeleri ve Türk Algısı, Uluslararası Akademi Dergisi, 2(1), 1-11.
• Canpolat, E. (2019). Çanakkale Muharebelerinde Haberleşme Faaliyetleri, Y Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Cengiz, G. (2018). Birinci Dünya Savaş'ında Çanakkale Savaşları'nın Yeri ve Önemi, Y. Lisans Tezi,Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research Methods in Education (6th ed.). London and New York, NY Routledge Falmer.
• Clausewitz, C. Von (1997). War, Politics, and Power, Editor and Trans. by Edward M. Collins, Introductory Essay by Edward M. Collins. Washington D.C.: Regnery Publishing, Inc.
• Çanakkale Cephesi Harekâtı, (1993). Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, c.V,1.Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara. Çeliker, F. (1988). 18 Mart Zaferi, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 4(11), 438.
• Drever, E. (1997). Using Semi-Structured Interviews in Small-Scale Research, Edinburgh, The Scottish Council for Research in Education.
• Doğanay, H. (2001). Türkiye Turizm Coğrafyası, Çizgi Kitabevi, Konya.
• Doğruöz, V., Yücetürk, E., Gündoğdu, R. (2007). Telsiz Telgraf İhtiyat Zâbiti Tevfik Rıza Bey’in Çanakkale Günlükleri. İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Duman, S. (2019). Anadolu Topraklarında Siper Hatları. https://www.akademiktarihtr.com/anadoluda siperhatlari/ (Erişim Tarihi:25.09.2023).
• Erdemir, L. (2008). Sebep ve Sonuçlarıyla Çanakkale Savaşları (Sosyal tarih Açısından), (Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Anabilim Dalı, İslam Tarihi Bilim Dalı, İstanbul.
• Eren, R. (1995). Çanakkale Savaşlarının Mana ve Ehemmiyetinin Muhtasar Bir Değerlendirilmesi, Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale Seramik Fabrikaları A.Ş., Çanakkale.
• Ergezer, K. (1962, Mart). 18 Mart 1915 Çanakkale Deniz Savaşı'nın 47. Yıldönümü, Eski Muharipler Dergisi, 63. Erickson, E. J. (2015). Gelibolu Osmanlı Harekâtı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Esenkaya, A., (2014). Çanakkale Cephesi’nde İdari Faaliyetler ve Lojistik Hizmetleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 17: 45-83.
• Esenkaya, A., (2015). Çanakkale Cephesi Açılışı ve 18 Mart 1915 Zaferi, Yeni Türkiye, 65, 162-189.
• Eyice, S. (2001). Kale (Cilt XIV). İslam Ansiklopedisi, İstanbul.