DEMATEL-SWARA YÖNTEMLERİ İLE GEÇİCİ BARINMA ALANLARININ SEÇİMİNE ETKİ EDEN KRİTERLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 57 - 74, 31.12.2022

Ezgi Güler , Selen Avcı , Zerrin Aladağ

Öz

Afet lojistiği yönetim sistemi kapsamında, afetzedelerin barınma sorununu çözmek için geçici barınma alanları belirlenmelidir. Söz konusu karar problemi insani yardım operasyonlarının performansını da doğrudan etkilemektedir. Geçici barınma alanlarının seçimi birden fazla değerlendirme kriteri içerdiği için Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerine uygun bir karar problemidir. Bu çalışmada, depremzedelerin ihtiyaçlarının giderilmesi için belirlenecek geçici barınma alanlarının seçim problemi incelenmiştir. Alanın toprak yapısı, arazi eğimi, bitki örtüsü, merkezlere yakınlık (ulaşılabilirlik), güvenlik ve altyapı koşulları olmak üzere belirlenen kriterler Decision-Making Trail and Evaluation Laboratory (DEMATEL) ve Step-wise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA) yöntemleriyle değerlendirilmiştir. DEMATEL yöntemi ile değerlendirme kriterlerinin etki yönleri, önem sıralamaları ve ağırlıkları elde edilmiştir. SWARA yöntemi ile oransal değerlendirmeler yapılmış ve yine kriter ağırlıkları elde edilmiştir. Bu çalışma, geçici barınma alanlarının konumları üzerindeki neden sonuç ilişkisini algılamada pratik faydalar sağlaması bakımından ve farklı kriter ağırlıklandırma teknikleri ile elde edilen sonuçların incelenmesi bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Afet yönetimi, çok kriterli karar verme (ÇKKV), dematel, swara, geçici barınma alanı

EVALUATION OF CRITERIA EFFECTING THE SELECTION OF TEMPORARY SHELTER AREAS BY DEMATEL-SWARA METHODS

Öz

Within the scope of the disaster logistics management system, temporary shelter areas should be determined to solve the sheltering problem of the disaster victims. The mentioned problem directly affects the performance of humanitarian aid operations. Selection of temporary shelter areas is a Multi-Criteria Decision Making (MCDM) problem. In this study, the problem of selection of temporary shelter areas has been examined. The criteria have been determined as soil structure of the area, land slope, vegetation, proximity to centers (accessibility), security and, infrastructure conditions and evaluated with the Decision-Making Trail and Evaluation Laboratory (DEMATEL) method and the SWARA method. With DEMATEL, the impact aspects, importance rankings and citerion weights were obtained. Proportional evaluations were made with the SWARA method and criterion weights were obtained again. This study is important in terms of providing practical benefits in perceiving the cause-and-effect relationship on the locations of temporary shelters and examining the results of different criterion weighting techniques.

Anahtar Kelimeler

Disaster management, multi-criteria decision making (MCDM), dematel, swara, temporary shelter area

Kaynakça

• United Nations/International Strategy for Disaster Reduction. http://www.unisdr.org. Erişim tarihi Eylül 18, 2021.
• Gino Galindo, Rajan Batta, “Review of Recent Developments in OR/MS Research in Disaster Operations Management”, Eur. J. Oper. Res, 230(2), ss. 201-211, 2013.
• Aakil M.Caunhye, Xiaofeng Nie, Shaligram Pokharel, “Optimization Models in Emergency Logistics: A Literature Review”, Socio-Economic Planning Sciences, 46(1), ss. 4-13, 2012.
• Burcu Balcik, Benita M Beamon, “Facility Location in Humanitarian Relief”, International Journal of Logistics, 11(2), ss. 101-121, 2008.
• Cihan Çetinkaya, Eren Özceylan, Mehmet Erbaş, Mehmet Kabak, “GIS-based Fuzzy MCDA Approach For Siting Refugee Camp: A Case Study For Southeastern Turkey”, Int. J. Disaster Risk Reduct., 18, ss. 218-231, 2016.
• Walter J.Gutjahr, Pamela C. Nolz, “Multicriteria Optimization in Humanitarian Aid”, Eur. J. Oper. Res., 252(2), ss. 351-366, 2016.
• Babak Omidvar, Mohammad Baradaran-Shoraka, Mehdi Nojavan, “Temporary Site Selection And Decision‐Making Methods: A Case Study of Tehran, Iran”, Disasters, 37(3), ss. 536-553, 2013.
• Manuela Marques Lalane Nappi, João Carlos Souza, “Disaster Management: Hierarchical Structuring Criteria For Selection And Location of Temporary Shelters”, Nat. Hazard., 75(3), ss. 2421-2436, 2015.
• Yanbing Ju, Aihua Wang, Tianhui You, “Emergency Alternative Evaluation And Selection Based On ANP, DEMATEL, and TL-TOPSIS”, Nat. Hazard., 75(2), ss. 347-379, 2015.
• Ahmad Soltani, Ali Ardalan, Ali Darvishi Boloorani, AliAkbar Haghdoost, Mohammad Javad Hosseinzadeh-Attar, “Criteria For Site Selection Of Temporary Shelters After Earthquakes: A Delphi Panel”, PLoS Currents, 23(7), 2015.
• S. M. Amin Hosseini, Albert de la Fuente, Oriol Pons, “Multicriteria Decision-Making Method For Sustainable Site Location of Post-Disaster Temporary Housing in Urban Areas”, J. Constr. Eng. Manage., 142(9), 2016.
• Ashish Trivedi, Amol Singh, “Prioritizing emergency shelter areas using hybrid multi‐criteria decision approach: A case study”, Journal of Multi‐Criteria Decision Analysis, 24(3-4), ss. 133-145, 2017.
• Erkan Çelik, “A cause and effect relationship model for location of temporary shelters in disaster operations management”, Int. J. Disaster Risk Reduct., 22, ss. 257-268, 2017.
• Katayoun Jahangiri, Hasti Borgheipour, Saeid Bahramzadeh Gendeshmin, Amirhossein Matin, Ghazaleh Monazami Tehrani, “Site selection criteria for temporary sheltering in urban environment”, International Journal of Disaster Resilience in The Built Environment, 11(1), ss. 58-70, 2018.
• Mine Ömürgönülşen, Cem Menten, “Bulanık TOPSIS Yöntemi ile Ankara İli İçin Olası Afet Sonrası Geçici Barınma Alanlarının Seçimi”, Journal of Natural Hazards and Environment, 7(1), ss. 159-175, 2021.
• Wei-Wen Wu, Yu-Ting Lee, “Developing Global Managers’ Competencies Using The Fuzzy DEMATEL Method”, Expert Syst. Appl., 32(2), ss. 499-507, 2007.
• Erdem Aksakal, Metin Dağdeviren, “ANP Ve DEMATEL Yöntemleri İle Personel Seçimi Problemine Bütünleşik Bir Yaklaşım”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(4), ss. 905-913, 2010.
• Serhat Karaoğlan, “DEMATEL ve VIKOR Yöntemleriyle Dış Kaynak Seçimi: Otel İşletmesi Örneği”, Akademik Bakış Dergisi, 55, ss. 9-24, 2016.
• Yetkin Çınar, “Kariyer tercihi probleminin yapısal bir modeli ve riske karşı tutumlar: Olasılıklı DEMATEL yöntemi temelli bütünleşik bir yaklaşım”, Sosyoekonomi, 19(19), ss. 157-186, 2013.
• Aydın Koçak, Aslı Diyadin, “Sanayi 4.0 Geçiş Süreçlerinde Kritik Başarı Faktörlerinin DEMATEL Yöntemi İle Değerlendirilmesi”, Ege Akademik Bakış, 18(1), 107-120, 2018.
• Hamit Erdal, Selçuk Korucuk, “İlaç Lojistigi Kapsamında Lojistik Kriterlerin Dematel Yöntemi ile Belirlenmesi: Erzurum İli Örnegi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), ss. 155-166, 2019.
• Selçuk Korucuk, Salih Memiş, “Yeşil Liman Uygulamaları Performans Kriterlerinin DEMATEL Yöntemi İle Önceliklendirilmesi: İstanbul Örneği”, AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), ss. 134-148, 2019.
• Violeta Keršuliene, Edmundas Kazimieras Zavadskas, Zenonas Turskis, “Selection of Rational Dispute Resolution Method By Applying New Step‐Wise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA)”, Journal Of Business Economics And Management, 11(2), ss. 243-258, 2010.
• Maryam Alimardani, Sarfaraz Hashemkhani Zolfani, Mohammad Hasan Aghdaie, Jolanta Tamošaitienė, “A Novel Hybrid SWARA and VIKOR Methodology For Supplier Selection in An Agile Environment”, Technological And Economic Development Of Economy, 19(3), ss. 533-548, 2013.
• Onur Derse, Emel Yontar, “Swara-Topsis Yöntemi İle En Uygun Yenilenebilir Enerji Kaynağının Belirlenmesi”, Endüstri Mühendisliği, 31(3), ss. 389-419, 2020.
• Audrius Ruzgys, Robertas Volvačiovas, Česlovas Ignatavičius, Zenonas Turskis, “Integrated Evaluation of External Wall Insulation in Residential Buildings Using SWARATODIM MCDM Method”, J. Civ. Eng. Manage., 20(1), ss. 103-110, 2014.
• M Dabiri, M Oghabi, H Sarvari, M S Sabeti, H R Kashefi, “A Combination Risk-Based Approach To Post-Earthquake Temporary Accommodation Site Selection: A Case Study in Iran”, Iran. J. Fuzzy Syst., 17(6), ss. 54-74, 2020.
• Shaoqing Geng, Hanping Hou, Shaoguang Zhang, “Multi-criteria location model of emergency shelters in humanitarian logistics”, Sustainability, 12(5), 2020.
• The Sphere Project Handbook. www.sphereproject.org/handbook. Yayın tarihi 2011. Erişim tarihi Eylül 22, 2021.
• Berfin Şenik, & Osman Uzun, “An assessment on size and site selection of emergency assembly points and temporary shelter areas in Düzce”, Natural Hazards, 105(2), ss. 1587-1602, 2021.
• Erman Şentürk, Arzu Erener, “Determination of Temporary Shelter Areas in Natural Disasters by Gis: A Case Study, Gölcük/Turkey”, International Journal of Engineering and Geosciences, 2(3), ss. 84-90, 2017.
• Abtin Boostani, Fariborz Jolai, Ali Bozorgi-Amiri, “Optimal location selection of temporary accommodation sites in Iran via a hybrid fuzzy multiple-criteria decision making approach”, J. Urban Plann. Dev., 144(4), 2018.