Doğa Okulu Etkinliklerinin, Ortaokul Öğrencilerinin Doğa ve Doğa Elemanlarına Yönelik Farkındalık Düzeylerine Etkisi

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 32 - 47, 27.06.2025

Ahmet Çağlar , Mehtap Dönmez Şahin

https://doi.org/10.47137/usufedbid.1702076

Abstract

Bu yarı deneysel araştırmada, dört ayrı okuldan seçilen farklı sosyo-ekonomik düzeylere sahip toplam 64 adet 6. sınıf öğrencisine, beşinci sınıf fen bilimleri dersinde kazandıkları doğa okuryazarlığı ve doğa farkındalığına ilişkin öğrenme çıktılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, Uğur Kiraz tarafından 2016 yılında geliştirilen ve "Ortaokul Öğrencilerinin Doğa Bileşenlerine Yönelik Farkındalıklarının İncelenmesi" başlıklı yüksek lisans tezinde kullanılan "Doğa Farkındalık Ölçeği" ve "Doğa Elemanları Farkındalık Testi" uygulanmıştır.
Ölçek ve testin ilk uygulamasının ardından, öğrencilere doğayla doğrudan temas kurabilecekleri bir ortam sağlanmış ve biyotik ile abiyotik unsurları içeren 17 doğa temelli etkinlik gerçekleştirilmiştir. Bu etkinliklerin amacı, öğrencilerin doğa farkındalıklarını artırmak ve doğaya ilişkin öğrenme çıktıları geliştirmektir.
Etkinliklerin tamamlanmasının ardından, başlangıçta uygulanan ölçme araçları tekrar uygulanmış ve ön test ile son test verileri karşılaştırılmıştır. Elde edilen bulgular, yarı deneysel sürecin etkilerini ortaya koymak amacıyla nicel olarak analiz edilmiş ve sonuçların anlamlılığı istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmiştir.

Keywords

Doğa Okulu , Doğa Etkinlikleri , Okul Dışı Öğrenme , Öğrenme Çıktısı , Doğa Elemanları

Ethical Statement

Uşak Üniversitesi Fen ve Doğa bilimleri dergisi makale yazım kurallarına uygun olarak hazırladım bu çalışmada; - makale içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dökümanları Akademik ve Etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi - tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu - makale çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi - kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı - Bu makale ile sunduğum çalışmanın özgün olduğunu bildirir, Aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan ederim.

Thanks

Yazmış olduğum 'Doğa Okulu Etkinliklerinin Öğrencilerin Öğrenme Çıktıları Üzerine Etkisi' isimli tezim ve yine bu tezden üretilmiş olan makalemin çalışma ve yazım sürecinde desteğini esirgemeyen Değerli Öğretmenim ve Danışmanım Dr. Öğr. Üyesi Mehtap DÖNMEZ ŞAHİN' e teşekkürü borç bilirim.

The Effect of Nature School Activities on Middle School Students’ Awareness of Nature and Its Elements

Abstract

In this quasi-experimental study, a total of 64 sixth-grade students from four different schools with varying socio-economic backgrounds were assessed to determine the learning outcomes related to nature literacy and environmental awareness acquired during their fifth-grade science education. The "Nature Awareness Scale" and the "Nature Elements Awareness Test," both developed by Uğur Kiraz in 2016 and used in his master's thesis titled "An Examination of Middle School Students' Awareness of Nature Components," were applied in the study.
After the initial administration of the scale and test, students were provided with an environment in which they could directly interact with nature, and 17 nature-based activities involving both biotic and abiotic elements were conducted. The goal of these activities was to enhance the students' environmental awareness and develop nature-related learning outcomes.
Upon completion of the activities, the same measurement tools were re-administered, and the pre-test and post-test data were compared. The obtained findings were quantitatively analyzed to reveal the effects of the quasi-experimental process, and the significance of the results was assessed using statistical methods.

Keywords

Nature School , Nature Activities , Out of School Learning , Learning Outcome , Nature Elements

References

• Aysevener K. İnsan ve doğa ilişkisi üzerine. Felsefe Dünyası, 2003;37(1):63-71.
• Bozkurt O. Çevre Eğitimi. 4. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık; 2009.
• Demir E, Yalçın H. Türkiye'de çevre eğitimi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 2014;7(2):7-18.
• Akman Y. İklim ve Biyoiklim. Ankara: Palme Yayınları; 2011.
• Ayvaz Z. Çevre Eğitimine Giriş. 3. Baskı. İzmir: Çevre Eğitim Merkezi Yayınları; 1998.
• Monkman D, Rodenburg J. The Big Book of Nature Activities. ABD: New Society Publishers; 2016.
• Brown L. The State of the World 2017: Rethinking Education in a Changing World. Washington: Worldwatch Institute; 2017.
• TEMA. Minik TEMA çocukların doğadan mahrumiyetine son veriyor [Internet]. Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Tabiat Varlıklarını Koruma Vakfı; 2013 [cited 2025 Jun 14]. Available from: https://www.tema.org.tr/basin-odasi/basin-bultenleri/minik-tema-cocuklarin-doga-yoksunluguna-son-veriyor
• Erten S. Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?, Çevre ve İnsan Dergisi, 2004;(65-66):3-10.
• Çepel N. Ekolojik Sorunlar ve Çözümleri. 3. Baskı. Ankara: TÜBİTAK Yayınları; 2008.
• Çepel N. Ekoloji, Doğal Yaşam Dünyaları ve İnsan. Ankara: Palme Yayınları; 2006.
• Ertenkaya N, Erdoğan M. 22 Adımda Doğa Eğitimi. Ankara: ODTÜ Yayıncılık; 2009.
• Özdemir O, Uzun N. Yeşil sınıf modeline dayalı olarak yürütülen fen ve doğa etkinliklerinin ana sınıfı öğrencilerinin çevre algılarına etkisi, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 2006;1(2):12-20.
• Ünal S, Dımışkı E. UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye'de ortaöğretim çevre eğitimi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1999;16-17:142-154.
• Ünal S, Dımışkı E. UNESCO uluslararası çevre eğitimi programına (IEEP) göre ortaöğretim çevre eğitimi için öğretmenlerin yetiştirilmesi, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1998;10:299-308.
• Özdemir O. Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim, Eğitim ve Bilim, 2007;32(146):23-39.
• İleri R. Çevre eğitimi ve katılımının sağlanması, Ekoloji ve Çevre Dergisi, 1998;7(27):3-9.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) [Internet]. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı; 2018 [cited 2025 Jun 14]. Available from: https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=325
• Kiraz U. Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin doğa bileşenlerine yönelik farkındalıklarının incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Uşak, Türkiye, 2016.
• Cohen J. Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. 2nd Edition. ABD: Lawrence Erlbaum Associates; 1988.
• Carrier S, Martin MS. The influence of outdoor schoolyard experiences on students' environmental knowledge, attitudes, behaviors, and comfort levels, Journal of Elementary Science Education, 2003;15(2):51-63.
• Yazkan E. Doğal ortamda verilen çevre eğitiminin ortaokul 9. sınıf öğrencilerinin başarı ve tutumlarına etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye, 2012.
• Rios JM, Brewer J. Outdoor Education and Science Achievement. Applied Environmental Education and Communication, 2014;13(3):179-189.
• Slade MS, Lowery C, Bland K. Evaluating the impact of Forest Schools: a collaboration between a university and a primary school, Support for Learning, 2013;28(2):66-72.
• Özenoğlu H, Aladağ E, Arıkan A. Doğa eğitimi etkinliklerinin öğrencilerin akademik başarılarına, sosyal becerilerine ve bilimsel bilgiye ilişkin görüşlerine etkisi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2022;56:97-121.