İslamiyet Öncesi Dünyada Ticaretin Tarihsel Süreci ve Abbasilerde Ticaret Hayatı (8.-10. Yüzyıllar)

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 18, 11.07.2019

Yunus Arifoğlu

Öz

İnsan ve toplum hayatında;
siyaset, din ve sanatın yanı sıra ticaret ve ticaret ekseninde
gelişen olaylar da önemli bir yer tutmaktadır.
Bir bölgenin zenginliğinde ticaret önemli
bir paya sahiptir. İnsanların toplum haline gelmeleriyle başlayan ticaret, ilk
şehir devletleriyle sistemleşmiş, Roma ile birlikte de uluslararası bir boyuta
ulaşmıştır. Abbasilere gelindiğinde ticaretin seyri pozitif anlamda
değişmiştir. Onlar sahip oldukları geniş coğrafyayı ticaret sahası haline
getirmişlerdir. Bu çalışmada, ticaret hayatına değinilecektir. Ardından İslamiyet
öncesinde ticaretin genel seyrine bakılacaktır. Daha sonra ise Abbasiler
döneminde genel anlamda ticaret hayatı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ticaret, Tarihsel Süreç, Abbasiler

Kaynakça

• AHMED MİDHAT, İktisat Metinleri, sad. ve haz. Erdoğan Erbay-Ali Utku, Çizgi Felsefe Yayınları, Konya 2005.
• ALSTON, Richard, “Roma Dönemi Mısır’ında Ticaret ve Kent”, Ticaret, Tüccarlar ve Antik Kent, Homer Kitabevi, çev. Ömür Harmanşah, İstanbul 2010.
• AVCI, Casim, İslam Bizans İlişkileri, Klasik Yayınları, İstanbul 2003.
• AYKAÇ, Mehmet, Abbasiler Devletinin İlk Dönem İdari Teşkilatında Divanlar, TTK Yayınları, Ankara 1997.
• BUHÂRÎ, Muhammed İbn İsmail (öl. 870), “Buyû, 51, 52, 54”, Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi, çev. Mehmed Sofuoğlu, Ötüken Yayınları, İstanbul 1987.
• CURTIN, Philip D. Kültürler arası Ticaret, çev. Şaban Bıyıklı, Kure Yayınları, İstanbul 2008.GAZZÂLÎ, İmam Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed, İhya-i Ulumu’d-Din, çev. Ali Arslan, Arslan Yayınları, İstanbul 1981.GHAZANFAR, S. M. Skolastik İktisat ve Arap Âlimleri, “Büyük Kayıp Halka” Tezinin Yeniden Değerlendirilmesi, Ortaçağ İslam İktisat Düşüncesi, Klasik Yayınları, İstanbul 2015.__________, “Ebu Yusuf’un Kamu Malîyesine İlişkin İktisadi Fikirleri”, Ortaçağ İslam İktisat Düşüncesi, Klasik Yayınları, İstanbul 2015.HAMİDULLAH, Muhammed, İslam Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İrfan Yayınevi, İstanbul 1980.
• HAUSSIG, Hans Wilhelm, İpek Yolu ve Orta Asya Kültür Tarihi, çev, Müjdat Kayayerli, Geçit Yayınevi, Kayseri 1997.
• HEYD, W. Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, çev. Enver Ziya Karal, TTK Yayınları, Ankara 1975.
• Hudûdu’l-Âlem Mine’l-Meşrik ile’l-Mağrib, nşr. V. Minorsky, çev. A. Duman, Murat Ağarı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2008.
• HUANG, Ray, Çin Tarihi, çev. Atilla Sönmez, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005.
• ISLAHİ, Ghazanfar-A. Azim, “Bir Arap Skolastiğinin İktisat Düşüncesi”, Ortaçağ İslam İktisat Düşüncesi, Klasik Yayınları, İstanbul 2015.
• İBN CÜBEYR, Endülüs’ten Kutsal Topraklara, çev. İsmail Güler, İstanbul 2003.
• İBNU’L-ESÎR, İslam Tarihi, çev. Abdülkerim Özaydın, İstanbul 1987.
• İBN HALDUN, Mukaddime, haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 1982.
• İBN HAVKAL, Suretu’l-Arz, haz. E.J. Brill, 2. Baskı, Leiden 1939.
• İBN HURDAZBİH, Ebu Kasım b. Abdullah, el-Mesalik ve’l-Memalîk, ed. M. J. de Goeje, Brill Press, Leiden 1967.
• İBN KESİR, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer, Büyük İslam Tarihi, Çağrı Yayınları, çev. Mehmet Keskin, İstanbul 1994.
• İSTAHRÎ, Ebu İshak İbrahim b. Muhammed el-Farisi el-Kerhi, Mesalik ve Memalîk, nşr. M. J. de Goeje, Leiden 1967.
• KRAMER, J. H. İslam Medeniyeti Tarihinde Coğrafya ve Ticaret, çev. Ömer Rıza, Asarı İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı, İstanbul 1934.
• LAURENCE, Ray, “Roma Dönemi İtalya’sında Kara Taşımacılığı: Malîyetler, Pratikler ve Ekonomi”, Ticaret, Tüccarlar ve Antik Kent, haz. Helen Parkins-Christopher Smith, çev. Ömür Harmanşah, Homer Kitabevi, İstanbul 2010.
• LEWIS, Bernard, Tarihte Araplar, çev. H.Dursun Yıldız, Anka Yayınları, İstanbul 2003.
• MAKDİSÎ, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed, Ahsenu’t-Tekâsîm fi Marifeti’l-Ekalim, ed. Fuat Sezgin, Frankfurt 1992.
• MESÛDÎ, Ebu Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, Murucu’z-Zeheb ve Medainu’l-Cevher, thk Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Mektebetü’t-Ticareti’l-Kübra, byy. 1964.
• MEZ, Adam, Onuncu Yüzyılda İslam Medeniyeti, çev. Salih Şaban, İnsan Yayınları, İstanbul 2000.
• MİDHAT, Ahmed, İktisat Metinleri, sad. ve haz. Erdoğan Erbay-Ali Utku, Çizgi Felsefe Yayınları, Konya 2005.
• MIQUEL, Andre, Arap Coğrafyacılarının Gözünden 1000 Yılında İslam Dünyası ve Yabancı Diyarlar, Kitap Yayınevi, İstanbul 2003.
• PIRENNE, Henri, Ortaçağ Avrupa’sının Ekonomik ve Sosyal Tarihi, çev. Uygur Kocabaşoğlu, İletişim Yayınları, İstanbul 2014.
• RODINSON, Maxime, İslamiyet ve Kapitalizm, çev. Orhan Suda, Gün Yayınları, İstanbul 1969.
• SARIÇAM, İbrahim- ERŞAHİN, Seyfettin, İslam Medeniyeti Tarihi, TDV İslam Ansiklopedisi Yayınları, Ankara 2014.
• SELEN, Hamit Sadi, Ticaret Tarihi, Devlet Basımevi, İstanbul 1938.
• SÜLEYMAN ET-TACİR, Ahbârü’s-Sîn ve’l-Hind, çev. Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
• YAKÛBÎ, İbn Vazıh Ahmed b. İshak b. Cafer, Tarihu’l-Yakubî, Dâru Sadır, Beyrut bty.
• __________, el-Buldan, Darü’l-Kitabi’l-İlmiyye, Beyrut 2002.
• YAKUTU’L-HEMEVÎ, Ebu Abdullah Şihabüddîn, Mu’cemu’l-Buldan, nşr. Ferdinand Wüstenfeld, Tarihu’l-Ulumu’l-Arabiye, Frankfurt 1994.
• ZEYDAN, Corci, İslam Uygarlıkları Tarihi II, çev. Necdet Gök, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.