James Joyce’un Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi İsimli Romanının Edebi Çözümlemesi Ve Çevirisinin Eşdeğerlik Kuramı Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 16 - 42, 29.06.2021

Neslihan Parlak , Murat Özcan

Öz

İngiliz Edebiyatının kült eserleri arasında yer alan roman, dünyaca ünlü İrlanda asıllı
yazar, kalemi güçlü şair, aslen bir öğretmen ve de edebiyat eleştirmeni olan James Joyce
tarafından kaleme alınmış ve taşıdığı otobiyografik özelliklerle de dünya edebiyatına mal olmuş
bir eserdir. Romanın başkarakteri olan Stephan Dedalus’un bir sanatkâr olma yolundaki
süreçlerini ve gelişimini, benlik arayışını, içsel çatışmalarını ve otoriteye başkaldırışını anlatan
yazar bir yandan da kendi gençlik yıllarının geçtiği 19. yüzyılın sonlarındaki İrlanda toplum
yapısını ve sosyal yaşantısını, bireyin yaşam ve düşünme biçimini etkileyen dönemin siyasi,
dini ve toplumsal portresini ince ayrıntılarda okuruyla paylaşmaktadır. Yapılan literatür
taramasına göre şimdiye kadar bu eserle ilgili pek çok çalışmanın yapılmış olduğu; ancak bu
çalışmada yapılması planlandığı üzere hem edebi çözümleme çalışmasının hem de çeviri
eleştirisinin bir arada yapıldığı kapsamlı bir çalışma bulunmadığı gözlemlenmiştir. Yapılan
çalışmaların genel olarak kitapta kullanılan imge ve motiflere ya da karakter analizine yönelik
olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada, otobiyografik özellikler taşıyan bu eserin öncelikle edebi
bir çözümlemesi yapılmaya çalışılmıştır. Ayrıca, Türkçe çevirisi Murat Belge tarafından
yapılmış olan bu eserin İletişim yayınlarından çıkan 2011 baskısı içerisinden alınan çeşitli
örneklerle çeviribilimde eşdeğerlilik kuramına göre bir değerlendirmesi yapılarak bu çeviri
eserin Toury’nin eşdeğerlik kuramına uygun olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sanatçı, Portre, Çözümleme, Çeviri, Eşdeğerlilik

The Literary Analysis Of The Novel Portrait Of An Artist As A Young Man And The Evaluation Of Its Translation In Terms Of Equivalence Theory In Translation Studies

Öz

The literary work is among the cult works of English Literature, and is a world literature work
with its autobiographical features, was written by James Joyce, who was a world-famous Irishborn writer, successful poet, originally a teacher and literary critic. Describing the processes
and development of Stephan Dedalus, who is the main character of the novel on the way of becoming an artist, his search for self, and his inner conflicts, the author in addition examines
and shares the Irish social structure and life and in addition to the political, religious and social
portraits of the period that influenced the life and way of thinking of the individual at the end
of 19th century when he spend his youth. In the literature review of the studies on this work, it
is observed that many studies have been carried out on this work so far, but none comprehensive
study has been observed in which both literary analysis and translation criticism are conducted
together as planned to be done in this study. It is determined that the studies carried out on this
literary work focus on the images, motive sor on the character analysis of the book. In this
study, firstly a literary analysis of the work that has autobiographical features has been tried to
be made. Then an evaluation of its Turkish version that is translated by Murat Belge and
published by İletişim Yayınları (2011) in terms of equivalence theory in translation studies has
been made and it is determined that this translation work is in accordance with Toury’s
equivalence theory according to the overall samples taken from the book.

Anahtar Kelimeler

Artist, Portrait, Analysis Translation, Equivalence

Kaynakça

• Akın, A. (2015). Çeviride Yeni Yorumbilimsel Paradigmanın Çeviri Sürecine Bakışı ve Yabancılaştırma Yönteminin Yenden Yorumlanması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Nisan. Cilt: 8 Sayı: 37. ISSN: 1307-9581 Asilazmaz, M. (2013). Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi’nde İrlanda İhtilalı (1920-1934). (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü) Ayan, E.(2020) Künstlerroman (Sanatçı Romanı) Bağlamında Murat Gülsoy’un Kurgusal Dünyasına Analitik Bir Yaklaşım. Söylem Filoloji Dergisi. 2020: 5(1): 49-62 Ayan, M. (2009). A Portrait of the Young Artist’s Mind in Three Steps: For Art’s Sake. Pamukkale University Journal of Social Institute. Temmuz 2009. Sayı:4.s.175- 186.ISSN:1308-2922. Belge, M.( 2011). Sonsöz. James Joyce, Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi. İstanbul: İletişim. s.277-295. Berman, A. (2012). Translation and The Trials of the Foreign. The Translation Studies Reader. Ed. Lawrence Venuti, New York: Routledge. Boes, T. (2006). Modernist Studies and The Bildungsroman: A Historical Survey of Critical Trends. Literature Compass. p. 230-243. Bulut, A.(2015). Çeviribilimci Gıdeon Toury’nin Ardından (1942-2016). İ.Ü. Çeviribilim Dergisi. Sayı: 10 (2015/2) s. 85-90 Doğan, C.İ.(2019). James Joyce’un Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi Romanının Yazın Çevirisi Stratejileri Açısından Karşılaştırmalı İncelemesi. (Yükseklisans Tezi). Erişim Adresi: http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/ET000308.pdf Erkoç, S.(2018). Oluşum Aşamasındaki Sanatçı: James Joyce'un “Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi” Eserinde Stephen'ın Öz-Kimlik Arayışı. DTCF Dergisi 58.1: 375-389. DOI: 10.33171/dtcfjournal.2018.58.1.19 Estévez-Saá, J.M. (2010). James Joyce’sInfluence On Contemporary Irısh Wrıters. University of Bucharest.Review, Vol. XII, no. 2. Gibson, A. (2016). James Joyce Biyografi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Göktürk, A. (1994). Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: YKY. Grimal, P. (1990). The Concise Dictionary of Classical Mythology. Ed. Stephen Kershaw. Oxford:Blackwell. İşler, E. ve Tanıyan, B. (2011). İnsanın Trajikliği Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma: Kafka’nın Dava’sı, Camus’nün Veba’sı Ve Joyce’un Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi.Yüzüncü Yıl üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.sayı:21,s.6-23. ISSN: 1302-6879 Joyce, J. (2011). Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi. Çev. Murat Belge. 4. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları. Tekalp, S. (2017). James Joyce’un “The Sisters” Adlı Kısa Hikâyesinin Türkçe Çevirilerinde Kültürel Unsurlar ve Çeviri Stratejileri. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi. Cilt:7 Sayı 2/1 Temel, M. (2018). Osmanlı Arşivi Belgelerinde İrlanda İhtilali. SUTAD, Bahar: (43). s.341- 354 E-ISSN: 2458-9071 Toury, G. (1995). Descriptive Translation Studies and Beyond. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins Publishing. Ünsal, G. (2017). Çeviri Eleştirisi Açısından Çeviri Metin İnceleme Çalışması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD). CİLT:4. SAYI:11.s. 243-253 Wittgenstein, L. (1922). Tractatus Logico-philosophicus. Ed. Bertrand Russell. Trans. C. K. Ogden. London: Routledge&Kegan Paul Print. Yıldız, Ş. (2004). Çeviride Eşdeğerlik Ve Çeviri Kuramları Bağlamında Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. sayı:12,s. 375-386. ISSN: 1302-1796.