Abstract
Pozitif hukukumuzda anlaşmalı boşanmaya hükmedilebilmesi için eşlerin hem boşanma iradesinde hem de boşanmanın yan sonuçları üzerinde anlaşmış olmalarını gerektirmektedir. Ancak bazen yan sonuçlarda ortaya çıkan anlaşmazlıklar sebebiyle anlaşmalı boşanma süreci başarısızlıkla sonuçlanmaktadır.
Çalışmamızda Roma, İslam, Alman ve İsviçre hukukundaki anlaşmalı boşanma düzenlemeleri incelenmiş; özellikle İsviçre hukukunda yer alan kısmi anlaşmalı boşanma kurumu Türk hukuk sistemi için “de lege ferenda” kapsamında örnek olarak ele alınmıştır.
Kısmi anlaşmalı boşanma imkânı sayesinde, tarafların yalnızca boşanma iradesinde anlaşmaları durumunda dahi evliliğin sona erdirilmesi mümkün hale gelebilecek; boşanmanın yan sonuçları ise hâkimin müdahalesine açık bırakılarak boşanma süreci sekteye uğratılmamış olacaktır. Böyle bir düzenleme hem tarafların iradelerine saygı gösterilmesini hem de yargılamanın daha etkin ve adil bir biçimde sürdürülmesini sağlayacaktır.
Keywords
Boşanma Anlaşmalı Boşanma Kısmi Anlaşmalı Boşanma Boşanma Protokolü Boşanma Protokolünün Bağlayıcılığı
References
- AKINTÜRK Turgut/ATEŞ Derya, Türk Medeni Hukuku İkinci Cilt Aile Hukuku, 25. Baskı, Ankara, 2024.
- AKİL Cenk, “Vesayete İlişkin Olanlar Dışında Türk Medeni Kanunu’nda Yer Alan Çekişmesiz Yargı İşleri”, AÜHFD, 62 (4), 2013, s. 923-969.
- ALSAÇ Hatice, “İslam Hukukunda Muhâlea ve TMK Anlaşmalı Boşanma ile Mukayesesi”, ESOGÜİFD, C. 9, S. 2, 2022, s. 1166-1196.
- ANTALYA Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/1, 1, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara, 2019.
- ATAR Fahrettin, “Muhâlea”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 30, Türkiye Diyanet Vakfı Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, Ankara, 2020.
- ATEŞ Süleyman, “Kur’an-ı Kerim’de Evlenme ve Boşanma ile İlgili Ayetlerin Tefsiri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XXIII, (1978), s. 221-286.
- BÄHLER Daniel, ZPO Schweizerische Zivilprozessordnung Kommentar, (Hrsg. BRUNNER Alexander/GASSER Dominik/SCHWANDER Ivo), Dike Varlag, 2. Auflage, Zürich, 2016.
- BASIM Aybüke, “Anlaşmalı Boşanma Çekişmesiz Bir Yargı İşi Midir?”, Adalet Dergisi, Sayı 69, 2022/2, s. 513-554.
- BAYGIN Cem/NAR Ahmet, Medeni Hukuk Dersleri – II, Yetkin, 1. Bası, Ankara, 2025.
- BUDAK Ali Cem/KARAASLAN Varol, Medeni Usul Hukuku, Filiz Kitabevi, 6. Baskı, İstanbul, 2022.
- CEYLAN Ebru, Türk ve İsviçre Hukukunda Boşanmanın Hukuki Sonuçları, 1. Baskı, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006.
- ÇAKIRCA Seda İrem, “Mehir Sözleşmesinin Hukuki Niteliği”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9/121- 122 (2019), s. 104-108.
- ÇEVİK Naci, “İslam ve Osmanlı Hukukunda Tefrik”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 2, 2013, s. 23-42.
- CİN HALİL, İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Selçuk Üniversitesi Basımevi, 2. Baskı, Konya, 1988.
- DEVECİ Zeynep Sümeyra, Çekişmesiz Yargıda İlgili Kavramı ve Hukuki Durumu, Adalet, 1. Baskı, Ankara, 2025.
- Dİ MARZO Salvatore, Roma Hukuku, (Çev. UMUR Ziya), 1. Baskı, İstanbul, 1959.
- DOĞAN Burak, “Türk Hukukunda Anlaşmalı Boşanma (TMK m. 166/III), ERÜHFD, C. XIX, S. 2, 2024, s. 755-787.
- DURAL Mustafa/ÖĞÜZ TUFAN/GÜMÜŞ Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku Cilt III, Filiz Kitabevi, 20. Baskı, İstanbul, 2025.
- DURGUN ARSLAN Çisil, "Boşanma Sebeplerinden Kusur Esasının Kaldırılmasına İlişkin Karşılaştırmalı Hukuktaki Yaklaşımlar,", Türk Medeni Hukuk Reformunun 95. Yılı Sempozyumu, Legal Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2021.
- ERDEM Mehmet/MAKARACI-BAŞAK Aslı, Aile Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara, 2024.
- EREN Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 29. Baskı, Legem, Ankara, 2024.
- FANKHAUSER Roland, FamKomm-Kommentar zum Familienrecht, Scheidung, Band I: ZGB, (Hrsg. SCHWENZER Ingeborg/FANKHAUSER Roland), 4. Auflage Stämpfli Verlag AG, Bern 2022.
- GENÇCAN Ömer Uğur, “Anlaşmalı Boşanma Davalarında “Anlaşma” Aldatmacası”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 99, 2012, s. 303-310. (“Anlaşma” Aldatmacası)
- GENÇCAN Ömer Uğur, Boşanma Hukuku 2. Cilt, Yetkin, 12. Baskı, Ankara, 2023. (Boşanma)
- GLOOR Urs, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch, Art. 1-456 ZGB, (Hrsg. GEISER Thomas/FOUNTOULAKIS Christiana), Helbing & Lichtenhahn, 7. Auflage, Basel, 2022.
- GÖNENÇ Fulya İlçin, “Roma Hukukunda Boşanma (Divortium)”, AÜEHFD, C. VII, S. 1-2, 2003, s. 645-654.
- GÜRSOY Kemal Tahir, “Eşlerin Anlaşması Suretiyle Boşanma”, Ankara Hukuk Fakültesi 50. Yıl Armağanı, Boşanma Hukuku Haftası Cilt II, Ankara, 1977.
- HATEMİ Hüseyin, İslam Hukuku Dersleri, Sümer Kitabevi, 4. Baskı, İstanbul, 2012.
- JUNGO Alexander, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Personen und Familienrecht Art. 1–456 ZGB – Partnerschaftsgesetz, (Hrsg. RUTHArnet/BREITSCHMID Peter/JUNGO Alexandra), 4. Auflage, Schulthess, 2023.
- KARAKAŞ Fatma Tülay, “Karine Kavramı, Kanuni Karineler ve Varsayımlar”, AÜHFD, 62 (3), 2013, s. 729-759.
- KILIÇOĞLU Ahmet, Aile Hukuku, Turhan Yayınevi, 7. Baskı Ankara, 2024.
- KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Necip, Borçlar Hukuku Genel Bölüm Birinci Cilt, Filiz Kitabevi, 7. Baskı, İstanbul, 2017.
- KOSCHAKER Paul/AYİTER Kudret, Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Hukukunun Ana Hatları, 1. Baskı, İzmir, 1993.
- KURU Baki, Nizasız Kaza, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 1961.
- MCGINN Thomas, “The Law of Roman Divorce in the Time of Christ”, The Historical Jesus in Context, (Ed. LOPEZ Donald), Princeton University Press, Oxford, 2006.
- NOMER Haluk Nami, “Anlaşmalı Boşanma Protokolünden Dönülebilir Mi?”, YÜHFD, C. XVIII, 2021/2, s. 584 (583-591).
- OĞUZMAN Kemal/DURAL Mustafa, Aile Hukuku, 2. Baskı, İstanbul, 1998.
- OĞUZMAN Kemal/ÖZ Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1, Vedat Kitapçılık, 22. Baskı, İstanbul, 2024.
- OKTAY-ÖZDEMİR Saibe, “Türk Hukukunda Boşanma Sisteminde Revizyon İhtiyacı”, Public and Private International Law Bulletin, Vol. 35, Iss. 1, s. 29-46.
- ÖZDEMİR Nevzat, Türk Hukukunda Anlaşmalı Boşanma, Beta, 1. Baskı, İstanbul, 2003.
- ÖZTAN Bilge, Aile Hukuku, Turhan Kitabevi, 6. Baskı, Ankara, 2015.
- PLATON, Yasalar, Say Yayınları, İstanbul, 2021.
- SCHWANDER Ivo, OFK - Orell Füssli Kommentar, OR Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, (Hrsg. KOSTKIEWICZ J. Kren/WOLF Stephan/AMSTUTZ Marc/FANKHAUSER Roland), 4. Auflage, Zürich, 2021.
- SEÇER Öz, “Anlaşmalı Boşanmada Eşlerin Yaptıkları Anlaşmalar”, İNUHFD, C. 7, S. 2, 2016, s. 259-286.
- SUTTER-SOMM Thomas /LAZIC Milan, Kommentar zur Schweizerischen Zivilprozessordnung (ZPO), (Hrsg. SUTTER-SOMM Thomas, HASENBÖHLER Franz/LEUENBERGER Christoph), Schulthess, 3. Auflage, Zürich, 2016.
- ŞIPKA Şükran, “Karşılaştırmalı Hukukta Evliliğin Sona Erme Nedenleri ve Sonuçlarına Toplu Bakış”, Medeni Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk ile İlişkili Güncel Aile Hukuku Meseleleri, 1. Baskı, İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006.
- TEKİNAY Selahattin Sulhi, Türk Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, 7. Baskı, İstanbul, 1990.
- TERCIER Pierre/PICHONNAZ Pascal/DEVELİOĞLU Murat, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, On İki Levha, 2. Baskı, İstanbul, 2020.
- TÜRKMEN Ahmet, “Yargıtay’ın Bağışlama Yaklaşımı Çerçevesinde Mehir ve Mehirin Geri Alınması”, DEÜHFD, C. 22, S. 2, (2020), s. 541-576.
- VELİDEDEOĞLU Hıfzı Veldet, Ailenin Çilesi Boşanma, Çağdaş Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 1976.
- WEBER Albrecht, MüKo-Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: BGB, Band 9: Familienrecht I, §§ 1297-1588, (Hrsg. Säcker Franz Jürgen/RIXECKER Roland/OETKER Hartmut/LIMPERG Bettina), C.H Beck, 9. Auflage, München, 2022.
- YARGI Mehmet Ali, “Bedel Karşılığında Boşanma ve Muhâlea Uygulamaları: Suudi Arabistan’da Bir İnceleme”, MÜİFD, 42 (2012/1), s. 141-172.
- YARGIÇ Zeynep, Türk Hukukunda Anlaşmalı Boşanma Davası ve Hukuki Sonuçları, On İki Levha, 1. Baskı, İstanbul, 2021.
- YILMAZ-BİLGİN Esra, Türk Hukukunda Anlaşmalı Boşanma, On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2016.
- YÜCEL Özge, Boşanma Hukukunda Kusur İlkesinden Kusurdan Bağımsızlığa Geçiş, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara, 2023.
- https://data.tuik.gov.tr/
- https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/
- https://www.atlas.bfs.admin.ch/
- https://www.kuranokuyan.com/
- https://www.lexpera.com.tr/
- https://www.swisslex.ch/de/
- https://kazanci.com.tr/
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Family Law |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | June 26, 2025 |
| Submission Date | April 19, 2025 |
| Acceptance Date | May 16, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 22 Issue: 2 |
