Bu makale, Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) forum prorogatum ilkesine dayalı yargı yetkisini, UAD ve selefi Uluslararası Sürekli Adalet Divanı (USAD) içtihatları ve usul kuralları çerçevesinde ele alarak, ilkenin tarihsel gelişimini, hukuki temellerini ve uygulamadaki yansımalarını incelemektedir. Ayrıca çalışmada, forum prorogatum ilkesine yöneltilen eleştiriler ve ilkenin uluslararası hukuk düzenine olan katkıları da değerlendirilmektedir.
Forum prorogatum, davalı devletin UAD’nin yargı yetkisini başlangıçta tanımamış olmasına rağmen, sonradan açık veya zımni rıza göstermesi yoluyla bu eksikliğin giderilmesini sağlayan bir mekanizma olarak tanımlanmaktadır. Bu anlamda forum prorogatum ilkesi, devletlerarası uyuşmazlıkların çözümünde esneklik sağlayarak uluslararası hukukta rızaya dayalı yargı yetkisi anlayışını genişletmektedir. Diğer taraftan, UAD’nin yargı yetkisinin tesis edilmesini sağlayan yollardan biri olarak forum prorogatum, ilkenin USAD tarafından ilk defa uygulandığı 1920’lerden bu yana, hem uluslararası hukukçular hem de uygulayıcılar arasında tartışmalara konu olmuştur.
Bu anlamda makale, forum prorogatum yolunun kavramsal çerçevesini, tarihsel gelişimini ve uygulanmasını inceleyerek doktrine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla makale üç ana bölüme ayrılmıştır. İlk bölümde, UAD’nin yargı yetkisi genel hatlarıyla ele alınarak, bu yetkinin tesis edilmesini sağlayan yöntemler UAD Statüsü esas alınarak incelenmektedir. İkinci bölümde, forum prorogatum ilkesinin kavramsal çerçevesi ve tarihsel arka planı açıklanmakta; ardından, USAD ve UAD’nin bu ilkeyi nasıl uyguladıkları, seçili içtihatlar ışığında değerlendirilmektedir. Üçüncü bölümde ise forum prorogatum ilkesinin, UAD Statüsü ve İç Tüzüğü ile olan uyumu hem normatif hem de pratik yönleriyle eleştirel bir perspektiften incelenmektedir.
Forum Prorogatum Uluslararası Adalet D vanı (UAD) Uyuşmazlıkların Yargısal Çözümü Yargı Yetk s Zımn Rıza.
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Law in Context (Other) |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | June 26, 2025 |
| Submission Date | January 13, 2025 |
| Acceptance Date | February 21, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 22 Issue: 2 |