Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Yayıncılık: Üniversite Dergilerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 9 - 22, 01.04.2018

Azime Nehir Özdemir Yusuf Alpaydın

Öz

Bu çalışma ile Türkiye'de gelişmekte olan akademik yayıncılıkla ilgili olarak; üniversite dergilerinin niceliksel durumunu birtakım dergi kalite ölçütleri açısından inceleyerek ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu çalışma ile ülkemizde yeterli sayıda çalışma bulunmayan akademik yayıncılık alanına katkı sağlamak hedeflenmiştir. Çalışmanın örneklemi DergiPark yayın platformunda yer alan 45 üniversitenin 463 adet dergisi ile sınırlandırılmıştır. Tarama modeli kapsamında yer alan çalışmada, içerik analizi tekniği kullanılmış ve toplanan veriler SPSS istatistik paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre DergiPark'ta yer alan üniversiteler arasında İstanbul Üniversitesi sahip olduğu akademik dergi sayısı diğer üniversitelerin sahip olduğu akademik dergi sayısından fazladır. Ayrıca ülke çapında yayınlanan dergi sayılarında geçmişten bugüne düzenli artış olduğu görülmektedir. Yayınlanan dergilerin sayılarına göre ise Sosyal ve Beşeri Bilimler, konu alanları içinde geçmişten günümüze hep en önde yer almaktadır. Araştırma kapsamındaki dergilerin konu alanlarına göre dağılımı incelendiğinde Sosyal ve Beşeri Bilimler alanındaki dergilerin ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Ayrıca iki farklı dilde yayınlanan dergi sayısının tek dilde yayınlanan dergi sayısından yüksek olması, Türkçe ve İngilizce dışında altı ayrı dilde yayın yapan akademik dergilerin bulunması ve dergilerin büyük çoğunluğunda hakem sayısının 10'dan fazla olması dikkat çeken diğer unsurlardır. Türkiye'de akademik yayıncılık alanında yapılmış çalışmaların yetersizliği sebebiyle bu alanda daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir. Özellikle açık erişime sahip dergileri; makale kalitesi, bilimsel yeterlilikleri ile çeşitli niceliksel göstergeler bakımından karşılaştıran çalışmalar gerçekleştirmek yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Akademik dergiler, bilim, dergi yayıncılığı, yükseköğretim.

Academic publishing in higher education institutions: Evaluation of university journals in terms of some variables

Öz

In this research, we aimed to examine the quantitative properties of university journals in terms of some journal quality criteria related to developing academic publishing in Turkey. This study aims to contribute to the field of academic publishing which does not have sufficient number of studies in our country. The sample of the study consisted of 463 journals indexed in DergiPark platform that belong 45 universities. In the study covered by the screening model, the content analysis technique was used and the collected data were analyzed by SPSS statistical package software. According to the results of the research, among the universities in DergiPark, Istanbul University has a leading role with the number of academic journals. Also there is a regular increase in the number of journals published nationwide from the past to the present. In terms of published journal numbers, past to today, Social and Human Sciences are always at the forefront in subject areas. When the distribution of the journals covered by the research is examined, it is seen that journals in the field of Social and Human Sciences are in the first place. In addition, the number of journals published in two different languages is higher than the number of journals published in a single language. There are academic journals published in six different languages besides Turkish and English and the fact that the majority of the journals have more than 10 referees are other outstanding findings of the research. Due to the inadequacy of studies in the field of academic publishing in Turkey, further study is required in this area. Especially, it may be useful to compare open access journals in terms of quality measures, scientific competences and several quantitative indicators.

Anahtar Kelimeler

Academic journals, higher education, journal publishing, science.

Kaynakça

• Almeida, P. (2016). Why we publish? The past, present and future of science com- munication. 27 Mart 2017 tarihinde <http://efpsa.org/2016/04/30/the- origins-of-scientific-publishing/> adresinden erişildi.
• Akgün, M. (1995). Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye ve Mecmua-i Fünun. Felsefe Dünyası, 15, 52–72.
• Ak, M. Z. ve Gülmez, A. (2006). Türkiye’nin uluslararası yayın performansı- nın analizi. Akademik İncelemeler Dergisi, 1(1).
• Al, U. (2012). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’nin yayın ve atıf perfor- mansı. Bilig, 62, 1.
• Alır, G. (2010). Bilimsel iletişim ve intihal. 5. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayı, Ankara, ULAKBİM/TÜBİTAK. 18 Kasım 2017 ta- rihinde <http://cabim.ulakbim.gov.tr/tr-dizin/tr-dizin-toplanti-ve- sunumlar/sosyal-ve-beseri-bilimler-veri-tabani-toplantilari/> adresin- den erişildi.
• Asan, A. (2013). Türk dergilerinin Web of Science’taki yeri, impakt faktör (etki faktörü) ve H indeks. 11. Ulusal Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık Sempozyumu. Ankara, ULAKBİM/TÜBİTAK. 18 Kasım 2017 tarihinde tip-veri-tabani-toplantilari/> adresinden erişildi.
• Aslan, E. (2014). Türkiye’de akademik açık erişim dergi yayıncılığı ve çeviri alanındaki açık erişim dergiler. Diyalog: Interkulturelle Zeitschrift für Germanistik, 2(1), 144.
• Bailey, C. W. (2005). The spectrum of e-journal access policies: Open to restricted access. Digital Koans. 5 Temmuz 2017 tarihinde <http://digi- tal-scholarship.org/digitalkoans/2005/05/13/the-spectrum-of-e-jour- nal-access-policies-open-to-restricted-access/> adresinden erişildi
• Bazerman, C. (1988). Shaping written knowledge: The genre and activity of the experimental article in science. Madison, WI: University of Wisconsin Press.
• BOAI (2001). Budapest Open Access Initiative (Decleration). 5 Temmuz 2017 tarihinde <http://www.budapestopenaccessinitiative.org/read> adresin
• Bozkurt, E. (2010). Elektronik ortamda dergi yönetimi. Mühendislik ve Temel Bilimlerde Süreli Yayıncılık 1. Editörler Çalıştayı. Ankara, ULAKBİM/ TÜBİTAK. 18 Kasım 2017 tarihinde <http://cabim.ulakbim.gov.tr/tr- dizin/tr-dizin-toplanti-ve-sunumlar/muhendislik-ve-temel-bilimler- veri-tabani-mtbvt-toplantilari/> adresinden erişildi.
• Böke, K., Özdoğan, A., Sevinç, B., Güler, C., Büker, H. ve Demir, İ. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. 4. baskı. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• DergiPark (2016). DergiPark hakkında. 1 Mayıs 2017 tarihinde <http:// dergipark.gov.tr/page/about> adresinden erişildi.
• Hawkins, R. G., Ritter, L. S., and Walter, I. (1973). What economists think of their journals. Journal of Political Economy, 81(4), 1017–1032.
• Gözen, R. (2010). Dergi editörlüğü ve hakemlik. 5. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayı. Ankara, ULAKBİM/TÜBİTAK. 18 Kasım 2017 tarihinde <http://cabim.ulakbim.gov.tr/tr-dizin/tr-dizin-toplanti- ve-sunumlar/sosyal-ve-beseri-bilimler-veri-tabani-toplantilari/> adresinden erişildi.
• JRC (2016). Journals in the 2016. Release of Journal Citation Reports. 1 Nisan 2017 tarihinde <http://scientific.thomsonreuters.com/imgblast/ JCRFullCovlist-2016.pdf> adresinden erişildi.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62–80.
• Karip, E. (2006). Daha bir. I. Ulusal Sosyal Bilimler Yayın Kurultayı. 18 Kasım 2017 tarihinde <http://dergipark.gov.tr/download/article-file/ 108327> adresinden erişildi.
• Kayar, R. (1994). Cumhuriyet Dönemi (1928–1994) tıp dergilerimizin kısal- tılmış isim indeksi ve analizi. SSK Tepecik Hastanesi Dergisi, 4 (1–3): 67–77.
• Kozak, N. (2014). Türkiye akademik dergiler rehberi - 2014. 1. baskı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Reitz, J. M. (2014). Dictionary for library and information science. ABC-CLIO Cooperate. 25 Mart 2017 tarihinde <http://www.abc-clio.com/ODLIS/ odlis_jk.aspx#journal> adresinden erişildi.
• Miller, A. C., and Punsalan, V. J. (1988). Refereed and nonrefereed economic journals: A guide to publishing opportunities. New York: Greenwood Press.
• Niemi, A. W. (1975). Journal publication performance during 1970–1974: The relative output of southern economics departments. Southern Economic Journal, 42, 97–106.
• SJR (2017). Scimago Journal&Country Rank: Journal Rankings and Journal Metrics. 19 Mayıs 2017 tarihinde <http://www.bath.ac.uk/library/services/ researchanalytics/journalrankings.pdf> adresinden erişildi.
• Şahin, A. E. (2010) Hakemlik sürecindeki gelişmelerin değerlendirilmesi: Nasıl iyi hakem olunur? 5. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayı. Ankara, ULAKBİM/TÜBİTAK. 18 Kasım 2017 tarihinde sosyal-ve-beseri-bilimler-veri-tabani-toplantilari/> adresinden erişildi.
• Tonta, Y. (2005). Bilimsel bilgiye açık erişim. E-Dünyada Bilgi Yönetimi: Bilimsel İletişim İçin Yeni Modeller Konferansı, 12–13.
• Tonta, Y. (2007). Açık erişim ve tıpta bilimsel iletişimin geleceği. Bilimsel yayınlar kitabı. Ankara: Klinik Araştırmalar Derneği.
• Tonta, Y. ve Al, U. (2007). Türkiye’nin bilimsel yayın haritası: Türkiye’de dergi yayıncılığı üzerine bibliyometrik bir araştırma. Hacettepe Üniver- sitesi, 2007 TÜBİTAK projesi: SOBAG-105K088.
• Topkaya, E. Z. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 2(2), 113–118.
• Topuzlu, C. (1994). Türkiye’de cerrahi bilimler alanındaki yayınların değer- lendirilmesi. Tıpta Bilimsel Yazım, Editörlük ve Denetleme Sempozyumu. Ankara, TÜBİTAK Sağlık Bilimleri Araştırma Grubu, 35-38.
• Turan, G. (2008). Elektronik dergilerin geldiği nokta: Electronic journals of Yaşar University. Bilgi Dünyası, 9(2):567–569.
• Uçak, N. (2010). Yayın etiği ve telif hakları. 5. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayı. Ankara, ULAKBİM/TÜBİTAK. 18 Kasım 2017 tari- hinde <http://cabim.ulakbim.gov.tr/tr-dizin/tr-dizin-toplanti-ve-sunumlar/ sosyal-ve-beseri-bilimler-veri-tabani-toplantilari/> adresinden erişildi.
• ULAKBİM (2014). Türkiye üniversitelerinin bilimsel yayın performansı: 2004–2014. 7 Ağustos 2017 tarihinde <http://ulakbim.tubitak.gov.tr/ tr/hizmetlerimiz/ turkiye-universitelerinin-bilimsel-yayin-performansi- 2004-2014> adresinden erişildi.
• YÖK (2008). Yüksek Öğretim Kurulu: Akademik Kadrolara Yükseltilme ve Atanma Yönergesi. 23 Mart 2017 tarihinde <www.yok.gov.tr/documents/ 10279/.../859fe17b-fc16-4d12-8e5b-711a1941fb5d> adresinden erişildi.
• YÖK (2017). Ulusal hakemli dergi. 22 Mart 2017 tarihinde <http://web- cache.googleusercontent.com/search?q=cache:XuEWze_Oe4sJ:www.yo k.gov. tr/documents/10279/314121/tablo8/eb6b4bf8-0188-434f-80ba- 886e 947174c4+&cd=2&hl=tr&ct=clnk&gl=tr> adresinden erişildi.
• Yücel, O. (2013). Bilimsel Yayıncılığın Finansal Boyutu. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık. 11. Ulusal Sempozyum Bildirisi. Ankara, ULAKBİM/ TÜBİTAK. 18 Kasım 2017 tarihinde <http://cabim.ulakbim.gov.tr/tr- dizin/tr-dizin-toplanti-ve-sunumlar/tip-veri-tabani-toplantilari/> adresin
• Zwemer, R. L. (1970). Identification of journal characteristics useful in improving input and output of a retrieval system. Federation Proceedings, 29, 1595–1604.