ASTRONOMICAL STUDIES AT MERÂGA OBSERVATORY: ZÎC-I ILHÂNÎ

Year 2018, Volume: 2 Issue: 3, 93 - 103, 01.01.2018

Aykut Kar

Abstract

Bilim hayatına katkılarından dolayı el muhakik ünvanıyla tanınan Nasir üd-Din Tûsî, Hülagü önderliğinde 1258 yılında Merâga’da vakıf gelirleriyle desteklenen Merâga Rasadhanesi’ni kurmuştur. Bu Rasathâne, vakıf geliriyle desteklenen ilk ve İslam dünyasının altıncı büyük rasathânesinden birisi olma özelliğini taşımaktadır. Bu sayede çeşitli coğrafyalardan bu büyük Rasathânenin çevresine alimler toplamıştır. Söz konusu rasathane bu özellikleriyle Semerkand Rasathanesi’yle birlikte İslâm Dünyası’nın en önemli rasathaneleri arasında yer almaktadır

Keywords

meraga, rahathane

MERÂGA RASADHANESİ’NDE GÖKBİLİM ÇALIŞMALARI: ZÎC-İ İLHÂNÎ

Abstract

Bilim hayatına katkılarından dolayı el
muhakik ünvanıyla tanınan Nasir üd-Din Tûsî, Hülagü
önderliğinde 1258 yılında Merâga’da
vakıf gelirleriyle desteklenen Merâga
Rasadhanesi’ni kurmuştur. Bu Rasathâne,
vakıf geliriyle desteklenen ilk ve İslam dünyasının altıncı büyük rasathânesinden birisi olma
özelliğini taşımaktadır. Bu sayede çeşitli coğrafyalardan bu büyük Rasathânenin çevresine alimler
toplamıştır. Söz konusu rasathane bu özellikleriyle
Semerkand Rasathanesi’yle birlikte İslâm Dünyası’nın en önemli rasathaneleri
arasında yer almaktadır

Keywords

meraga, rahathane, zic-i ilhani

References

• Aydüz ,Salim, “Rasathâne’’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 34, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2007, s. 456-458. Bayraktar, Mehmet, İslam'da Bilim ve Teknoloji Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 2012. Çelebi, Katip, Keşfu'z-Zunün, çev. Rüştü Balcı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2007. Dayday, Necmi ve Altın, Vural, Gök Biliminde Türk İslam Bilginleri, TURKSAT Bilişim Yayınları, Ankara, 2011. Demirkol, Murat, “Nasireddin Tusi’nin Bilim ve Felsefedeki Yeri”, İlmi Araştırmalar Yayınları Dergisi, S. IV, 2010, s. 38-57. Demirkol, Murat, Tusi'nin İbn Sina Savunması, Fecr Yayınları, Ankara, 2010. Dilgan, Hamit, Büyük Türk Alimi Nasireddin Tûsî, Teknik Üniversite Matbaası, İstanbul, 1956. Fazlıoğlu, İ. (2001). Selçuklu Döneminde Anadolu’da Felsefe ve Bilim-Bir Giriş, Cogito, (29), ss. 152-168. Garafov, Anar, “Nasreddin Tûsî’’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 41, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2012, s. 442-445. Gökmen, Fatin, Eski Türklerde Heyet ve Takvim, Devlet Basımevi, İstanbul, 1937. Göker, Lütfi, Türk-İslam Astronomi Alimleri ve Gökyüzüne Seyahat, Alkan Matbaası, Ankara, 1974. Kar, Aykut, İlhanlı Dönemi Bilim Hayatı. 2017, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karakaş, Mahmut, Müsbet İlimde Müslüman Alimler (8. Asırdan 18. Asra Kadar), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1991. Keleş, Mahmut Recep, “Kutbüddin Eş-Şirazi’nin Anadolu’daki Faaliyetleri ve Sadreddin Konevi ile İlişkisi”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), S. XIX (2014), s. 329-345. Köprülü M. Fuad, “8. Asırda Maraga Rasadhanesi Hakkında Bazı Notlar”, Belleten, c. VI. S. 23-24, (1945), s. 207-226. Özgüdenli, Osman Gazi, “Bir İlhanlı Şehir Modeli: Rab’-i Reşidi’de Meslekler, Görevliler ve Ücretler”, Osmanlı Öncesi ile Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf ve Ekonomi Semineri 9-10 Mayıs 2002- Bildiriler, 2003, s. 105-126. Özgüdenli, Osman Gazi, “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Farsça Yazmaların Öyküsü: Bir Giriş”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 43 (2008), s. 1-75. Tekeli, Sevim, Bilim Tarihine Giriş, Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul, 1999. Ünat, Yavuz, Orta Çağ İslam Dünyası’nda Bilim ve Teknik, Lotus Yayınevi, Ankara, 2008. Ünat, Yavuz, “İslam Dünyasında Astronomi Çalışmaları ve İslam Astronomisinin Batıya Etkileri”, Orta Çağ İslam Dünyasında Bilim ve Teknik & Makaleler, Lotus Yayınevi, İstanbul, 2003. Ünat, Yavuz, Türk Astronomi Tarihi Literatürü (1923-2004), Bilim ve Sanat Vakfı, İstanbul, 2014. Ünat, Yavuz, “Zic-i İlhani”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 44, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2013, s. 399. Reşidü'd-Din Fazlullah, Camiu’t-Tevarih (İlhanlılar Kısmı), çev. İsmail Aka, Mehmet Ersan, Ahmed Hesamipour Khelejani, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2013. Sayılı, Aydın, Orta Çağ Bilim ve Tefekküründe Türklerin Yeri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Türk Kültüründen Görüntüler Dizisi, Ankara, 1985. Sayılı, Aydın, “The Emergence Of The Prototype Of The Modern Hospital in Medieval Islam”, Belleten, c. 44, (1979). s. 279 – 286. Sayılı, Aydın, The Observatory in Islam, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1960. Sezgin, Fuat, İslam’da Bilim Ve Teknik Arap-İslam Bilimler Tarih Enstitüsü Aletler Koleksiyonu Kataloğu, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara, 2016. Sezgin, Fuat, İslam’da Bilim ve Teknik, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (Kültür A.Ş.) Yayınları, İstanbul, 2007. Şerbetçi, Azmi, “Kutbüddin-i Şirazi”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 26, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2002, s. 487-489. Şirinov, Agil, “Nasreddin Tûsî”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 41, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2012, s. 437-442. Yılmaz, İrfan, Yitik Hazinenin kâşifi Fuat Sezgin, Yitik Hazine Yayınları, 2009. Yuvalı, Abdülkadir, “İlhanlılar”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 22, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2000, s. 102-105. Yuvalı, Abdülkadir, “Hülahü”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 18, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1998, s. 473-475.