TÜRK-İTALYAN İLİŞKİLERİ (1923-1945)

Year 2020, Volume: 4 Issue: 7, 38 - 55, 24.01.2020

Eren Balevi

Abstract

Çeşitli Türk gruplarının İtalyalılarla olan ilişkileri farklı
zamanlarda ve farklı yerlerde gerçekleşse de Anadolu Türklerinin İtalyalılarla olan
ilişkileri Akdeniz üzerinden gerçekleşmiştir. Aralarında meta ve kültür
alışverişi gibi olumlu etkileşimler olsa da iki taraf Akdeniz'de uzun süreli
bir hâkimiyet mücadelesi vereceklerdir. İtalya, 19. yüzyılda siyasi birliğini
tamamlar. Ekonomik kalkınmasının yolunu pek çok Avrupalı devlet gibi İtalya da sömürge
sahibi olmakta bulur. Bu doğrultuda Osmanlı Devleti toprakları üzerinde
emellere sahip olur. 1922 yılında başbakan olan Benito Mussolini incelenen bu dönemde
İtalya'nın yöneticisi olarak kalmıştır. Diğer taraftan Türkiye'de 1922 yılında yıkılan
Osmanlı saltanatı yerine 29 Ekim 1923 tarihinde cumhuriyet rejimi ilan
edilmiştir. İkinci Dünya Savaşı'nın da mimarlarından biri olan Benito Mussolini,
kendi döneminde yayılmacılık siyaseti gütmüş, Akdeniz hakkındaki planlarını da açıkça
ifade etmiştir. Buna karşılık Türkiye Cumhuriyeti Devleti ise "Yurtta Sulh
Cihanda Sulh" prensibine sadakatini sürdürmüştür. Bu çalışmada 1923-1945
yılları arası Türk-İtalyan ilişkileri Akdeniz'i odak alarak incelenmiştir.

Keywords

Atatürk, İnönü, Mussolini, İkinci Dünya Savaşı, Akdeniz

References

• ATATÜRK, Mustafa Kemal, Nutuk (Söylev), İnkılâp Kitabevi, İstanbul 2017.
• AKAD, M. Tanju, Askeri Tarihte Stratejik Düşünce, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014.
• AYDIN, Mustafa, "İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye 1939-1945", Türk Dış Politikası, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul 2009, C. 1.
• BARLAS, Dilek, “Akdeniz’de Hasmane Dostlar: İki Dünya Savaşı Arasında Türkiye ve İtalya”, Doğu Batı, S. 14, Ankara Şubat-Nisan 2001.
• BOSTAN, İdris, "Osmanlılar (Medeniyet Tarihi/Askerî Teşkilât/Denizcilik)", TDV İslam Ansiklopedisi, C. 33.
• BULUT, Pınar, 1923-1933 Yılları Arasında Türk-İtalyan İlişkileri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul 2007.
• ÇELEBİ, Mevlüt, "Milli Mücadele'de İtalyan İşgalleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. IX, S. 26, Mart 1993.
• ÇELİK, Edip, 100 Soruda Türkiye'nin Dış Politika Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1969.
• ÇELTİKÇİ, Orhan, İtalyan İşgalinde Antalya (1919-1921), Basılmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya 2014. CENGİZ, Emre, İsmet İnönü ve İkinci Dünya Savaşı Yılları Türk Dış Politikası, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas 2012. ÇETİNKAYA, Gürdal, İsmet İnönü ve İkinci Dünya Savaşı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir 2014. ÇILGIN, Alev Sınar, Türk Roman ve Hikâyesinde İkinci Dünya Savaşı, Dergâh Yayınları, İstanbul 2003.
• ERSOY, Hüseyin, "Türkçedeki Yabancı Sözcüklerin Kullanım Alanı Bilgileri Ve Düşündürdükleri (Sözlükbilimsel Bir Çalışma)", Akademik İncelemeler Dergisi, Sakarya 2006, C. 1, S. 2. GENCER, Ali İhsan, "Bahriye (Osmanlı Dönemi)", TDV İslam Ansiklopedisi, C. 4. GÜRER, Mümtaz Onur, İtalyan Krallığı'nın Doğu Akdeniz Politikası (1861–1913), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir 2007. KARA, Bülent, "Savaş Hazırlayan Barış Konferansı: Londra Konferansı", Akademik Bakış Dergisi, C. 3, S. 5, İstanbul Kış 2009. KARAAĞAÇ, Günay, "Türkçenin Dünya Dillerine Etkisi", II. Uluslararası Türk Uygarlıkları Kongresi (3-6 Ekim 2004), Bişkek 2004, alınma tarihi: 14 Ekim 2017, link: http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/karaagac_01.pdf. KAVAS, Ahmet, "İtalya (Tarih)", TDV İslam Ansiklopedisi, C. 23. KIVIRCIK, Emir, Büyükelçi, GOA Basım Yayın, İstanbul 2007.
• KÜÇÜK, Cevdet, "Balkan Savaşı", TDV İslam Ansiklopedisi, C. 5. METİN, Gökhan, İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye'nin Değişken Dış Politikalarının Basına Yansıması (1939-1945), Pamukkale Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli 2014. OKYAR, Fethi, Üç Devirde Bir Adam, haz. Cemal Kutay, Tercüman Yayınları, İstanbul 1980. ŞEŞEN, Ramazan, "Daviyye ve İsbitariyye", TDV İslam Ansiklopedisi, C. 9. TARAKÇI, Nejat, Deniz Gücünün Osmanlı Tarihi Üzerindeki Etkileri, T.C. Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul 2009. TARAKÇI, Nejat, Sömürgecilikten 21. Yüzyıla Deniz Gücü Mücadelesi, T.C. Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul 2009. TURAN, Şerafettin, "İtalya", TDV İslam Ansiklopedisi, C. 23. "Türkiye ve İtalya Arasında Roma'da akit ve imza edilmiş olan Bitaraflık, Uzlaşma ve Adli Tesviye Muahedenamesi'nin tasdiki hakkında kanun", T.C. Dışişleri Bakanlığı, Uluslararası Antlaşmalar, alınma tarihi 18.05.2017, link: http://ua.mfa.gov.tr/. "Türkiye Cumhuriyeti ile İtalya Kraliyeti Beyninde Mün'akit Bitaraflık, Uzlaşma ve Adli Tesviye Muahedenamesi", T.C. Dışişleri Bakanlığı, Uluslararası Antlaşmalar, alınma tarihi 17.05.2017, link: http://ua.mfa.gov.tr/. UZGEL, İlhan, "Batı Avrupa'yla İlişkiler", Türk Dış Politikası, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul 2009, C. 1.