Başkalaşım ve Orhan Pamuk’un Romanları

Yıl 2021, Sayı: 54, 165 - 194, 31.12.2021

Tahir Zorkul , İbrahim Yıldırım

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1052431

Öz

Başkalaşım, sözlüklerde bir kütlenin fiziksel ve kimyasal değişimini karşılamak için kullanılsa da zamanla kullanım alanı genişleyerek yabancılaşma, kimlik çatışması, bunalım, ikizleşme kavramlarını karşılayacak şekilde de kullanılmaya başlanır. Başkalaşım kavramı, fiziksel ve kimyasal bir değişimi öngörür. Bu değişim, dünya edebiyatında ilk örneklerini mitlerle verir. Mitlerde bir canlının fiziksel veya kimyasal olarak başkalaşımına tanık oluruz. Söz konusu değişimler, Ovidius’un Başkalaşımlar adlı eseriyle yazılı hale gelir. Başkalaşımlar, Fransız şiirinde dekadanlık görüşüyle bir ivme kazanır. Modernist ve postmodernist sanatçıların eserlerinde de başkalaşım kavramı kullanılır. Kafka ve Joyce gibi sanatçıların eserlerinde başkalaşım örnekleri görülür. Türk edebiyatında, Edebiyat-ı Cedide döneminde etkili olan dekadanlık, başkalaşımı önerdiğinden tepkilere yol açar. Bu dönem sanatçılarından Halit Ziya Uşaklıgil, Tevfik Fikret eserlerinde başkalaşıma yer verirler. Daha sonra Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Atay, Orhan Pamuk gibi sanatçılar, eserlerinde başkalaşım kavramının izleklerine rastlanır. Günümüz Türk edebiyatının önemli yazarlarından Orhan Pamuk, Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldıktan sonra dikkatleri üzerine çeker. Pamuk, eserlerinde başkalaşım kavramını; yabancılaşma, kimlik çatışması, kimlik bunalımı, arayış yolculukları, ikizleşme gibi izlek ve imgelerle aktarır. Bu makalede, Orhan Pamuk’un başkalaşım kavramına yer verdiği Beyaz Kale, Kara Kitap, Yeni Hayat ve Benim Adım Kırmızı romanlarını; yabancılaşma, kimlik bunalımı, kimlik çatışması, ikizleşme, yaşadığı mekânlara yabancılaşıp yolculuklara çıkma izlekleri çerçevesinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Başkalaşım, Orhan Pamuk, Beyaz Kale, Kara Kitap, Yeni Hayat, Benim Adım Kırmızı

Metamorphosis and Orhan Pamuk’s Novels

Öz

Although metamorphosis is used in dictionaries to meet the physical and chemical change of a mass, its usage area has expanded over time and it has begun to be used to meet the concepts of alienation, identity conflict, depression, and twinning. The concept of metamorphosis predicts a physical and chemical change. This change gives its first examples in world literature with myths. In the semyths, we witness the physical or chemical metamorphosis of a living thing. These changes are written down in Ovid's The Transfigurations. Metamorphoses gains momentum in French poetry with the view of decadence. The concept of metamorphosis is also used in the works of modernist and postmodernist artists. Examples of metamorphosis are seen in the works of artists such as Kafka and Joyce. Decadence, which was influential in the Edebiyat-I Cedide period in Turkish literature, would garner reactions because it suggested metamorphosis. Halit Ziya Uşaklıgil, one of the artists of this period, and Tevfik Fikret include metamorphosis in his works. Later, artists such as Ahmet Hamdi Tanpınar, OğuzAtay, Orhan Pamuk included the themes and images of the concept of metamorphosis in their works. Orhan Pamuk, one of the important writers of today's Turkish literature, draws attention after receiving the Nobel Prize for Literature. Pamuk, the concept of metamorphosis in his works; it conveys through themes and images such as alienation, identity conflict, identity crisis, quest journeys, and twinning. In this study, İn this article, Orhan Pamuk’s novels Beyaz Kale, Kara Kitap, Yeni Hayat ve Benim Adım Kırmızı, in which the concept of metamorphosis is included; alienation, identity crisis, identity conflicts, twinning, alienation from the places where they live and going on journeys are discussed within the framework of the themes.

Anahtar Kelimeler

Metamorphosis, Orhan Pamuk, Beyaz Kale, Kara Kitap, Yeni Hayat, Benim Adım Kırmızı

Kaynakça

• Bozdemir, O. (1999). Orhan Pamuk’un “Beyaz Kale” Adlı Romanında Osmanlı’nın Yakalandığı Hastalığa, “Aşk” Teşhisi Konur. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 12, Erzurum.
• Değirmenci, A. (2002). Kar’ın Altında Kalanlar. Haksöz Eleştiri, İstanbul, (133), 65.
• Demir, F. (2011). Orhan Pamuk’un Postmodern Bir Labirentte Yazıyı Arayan Kahramanları.Turkish Studies, Turkey, 6/3 Summer, 1811-1822.
• Demir, F. (2011). Orhan Pamuk’un Romanları Üzerine Bir Araştırma. (Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Demiralp, O. (2018). Orhan Bey ve Kitapları. İstanbul: Kırmızıkedi Yayınları.
• Doğan, Z. (2011). Orhan Pamuk Edebiyatında Tarih ve Kimlik Söylemi. (Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ecevit, Y. (2008). Orhan Pamuk’u Okumak. (2. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erol, S. (2014). Orhan Pamuk’un Romanlarının Tema Bakımından İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Işık, B. (2011). Orhan Pamuk’un Cevdet Bey ve Oğulları, Sessiz Ev ve Yeni Hayat Adlı Romanlarında Demiryolu/Tren İmgesi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İleri, M. (2018). Orhan Pamuk’un Beyaz Kale Romanında Diyalojik İlişkiler. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karakaş, A. (2014). Kara Kitap’ta Toplumdan Bireye Kimlik. Fraktal Edebiyat-Düşünce Dergisi, İstanbul, (1).
• Kaya, M. (2018). Postmodernizmin Yol Açtığı Kimlik Kaybı ve Kara Kitap Üzerindeki İzleri. (https://www.academia.edu/37814994/Postmodernizmin_Yol_Açtığı_Kimlik_Kaybı_ve_Kara_Kitap_Üzerindeki_İzleri).
• Kılıç, E. (2006). Orhan Pamuk’u Anlamak. (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Küçük, Ş. (2016). James Joyce’unAraby ve Orhan Pamuk’un Kara Kitap Adlı Eserlerinde Kimlik Arayışı. Bartın Üniversitesi Uluslararası Edebiyat ve Toplum Sempozyumu, Bildiriler Kitabı 2. Cilt.
• Nakıboğlu, G. (2014). Türk Roman Kurgusunda İkili Kahramanlar Üzerine Genel Bir Değerlendirme. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, İstanbul.
• Öcel, A. (2007). Orhan Pamuk'un Beyaz Kale ve Louis Gardel'in Sevenlerin Şafağı Başlıklı Yapıtlarında Öteki İmgesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özekin, T. (2007). Tarihsel Romana Karşılaştırmalı Bir Bakış: Amin Maalouf, Orhan Pamuk, Nedim Gürsel. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Pamuk, O. (2007). Babamın Bavulu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pamuk, O. (2017). Kara Kitap. İstanbul: YKY Yayınları.
• Pamuk, O. (2018a). Beyaz Kale. İstanbul: YKY Yayınları.
• Pamuk, O. (2018b). Yeni Hayat. İstanbul: YKY Yayınları.
• Pamuk, O. (2018c). Benim Adım Kırmızı. İstanbul: YKY Yayınları.
• Parla, J. (2018a). Türk Romanında Yazar ve Başkalaşım. (4. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Parla, J. (2018b). Orhan Pamuk’ta Yazıyla Kefaret. (1. Basım). İstanbul: YKY Yayınları.
• Saıa, E. (2016). Orhan Pamuk’un Romanlarında Batı İmgesi. (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Anadolu Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Şahin, B. (2015). Orhan Pamuk Romanlarında Oryantalizm. (Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Şanlı, Y. (2013). Orhan Pamuk’un Romanlarında Doğu-Batı Algısı. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• TDK, (2011). Türkçe Sözlük (11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uzundemir, Ö. (2001). Benim Adım Kırmızı’da Doğu ile Batı, Geçmiş ile Günümüz Arasında Diyalog Arayışı. İstanbul Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2 (1).