Performance Audit of Local Governments in Turkey

Yıl 2024, Sayı: 65, 153 - 168, 30.09.2024

Enes Cömert

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1437125

Öz

Local governments are public legal entities that both create their own administrative structure to serve the nation and benefit from administrative autonomy when establishing relations with the central government. Supervision, on the other hand, is an understanding that deals with the methods applied by the political and administrative units while fulfilling their objectives, what kind of method they apply and taking the necessary measures. At the same time, in the national legislation, the subject of auditing is replaced by the Court of Accounts Law, Local Authorities Law, Municipal Law, Special Provincial Administration Law, Basic Principles of Public Administration and the Law on Restructuring, Public Financial Management and Control Law. In the international legislation, the subject of supervision is guaranteed with the European Charter of Local Self-Government. Inspection of local governments is necessary for the protection of national unity and integrity, protection of the integrity of the administration and protection of the rights of citizens. When conducting audits in local governments, two different methods are applied as a basic condition, either according to the content of the audit or according to which criteria will be applied in the audit. Against local governments with the control of the public; legal compliance audit, appropriateness audit, financial audit and performance audit are performed. Performance auditing is a process that evaluates to what extent the requirements of accountability are fulfilled by examining the way an institution, organization, activity or program is managed in terms of efficiency, effectiveness and economy principles. In public administration, the main factor that makes up the variety of auditing is the control methods of local administrations. They are political supervision, judicial supervision, administrative (managerial) supervision, ombudsman supervision and public opinion supervision.

Anahtar Kelimeler

Administration, local government, audit, performance audit

Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Performans Denetimi

Öz

Yerel yönetimler hem millete hizmet etmek için kendi yönetim yapısını oluşturan hem de merkezi yönetim ile ilişki kurarken idari özerklikten faydalanan bir kamu tüzel kişisidir. Denetim ise siyasi ve idari birimlerin hedeflerini yerine getirirken uyguladığı yöntemleri, ne tür yöntem uyguladığı ve ihtiyaç duyduğu tedbirlerin alınmasıyla ilgilenen bir anlayıştır. Aynı zamanda ulusal mevzuatta denetim konusu Sayıştay Kanunu, Mahalli İdareler Kanunu, Belediye Kanunu, İl Özel İdaresi Kanunu, Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu yerini almaktadır. Uluslararası mevzuatta ise Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ile denetim konusu teminat altına alınmıştır. Yerel yönetimlerin denetlenmesi ise ulusal birlik ve bütünlüğün korunması, idarenin bütünlüğünün korunması ve vatandaşların haklarının korunması için gereklidir. Yerel yönetimlerde denetim yapılırken temel şart olarak ya denetimin içeriğine göre ya da denetimde hangi kriterlerin uygulanacağına göre iki farklı yöntem uygulanmaktadır. Kamunun denetimi ile birlikte yerel yönetimlere karşı; hukuka uygunluk denetimi, yerindelik denetimi, mali denetim ve performans denetimi yapılmaktadır. Performans denetimi, bir kurumun, kuruluşun, faaliyetin veya programın yönetilme biçimini verimlilik, etkinlik ve tutumluluk ilkeleri açısından inceleyerek, hesap verme sorumluluğunun gerekliliklerinin ne ölçüde yerine getirildiğini değerlendiren bir süreçtir. Kamu yönetiminde ise denetim çeşitliliğini oluşturan temel faktör, mahalli idarelerin denetleme yöntemleridir. Bunlar; siyasi denetim, yargı denetimi, idari (yönetsel) denetim, kamu denetçisi (ombudsman) denetimi ve kamuoyu denetimidir.

Anahtar Kelimeler

Yönetim, yerel yönetim, denetim, performans denetimi

Kaynakça

• Akal, Z. (2000). İşletmelerde performans ölçüm ve denetimi (4. Baskı). Milli Prodüktivite Merkezi (MPM) Yayınları.
• Akçay, E. (2016). Cumhurbaşkanlığı sisteminde siyasi denetim: İdarenin TBMM tarafından denetlenmesi. Ombudsman Akademik, 5, 37-68.
• Aktalay, A. ve Abdulhakimoğulları E. (2010). Yerel yönetimlerde dış denetimin amaç bakımından değerlendirilmesi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 179–201.
• Altıntaş, A. (2008). Mahalli idarelerde performans yönetimi ve riskleri. Sayıştay Dergisi, 19(69), 3-16.
• Arcagök, M. S. (2006). İç kontrol. C. C. Aktan (Ed.), Kamu mali yönetiminde stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme (1. Basım, s. 141-160) içinde. Seçkin Yayıncılık.
• Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı. (2023, 15 Aralık). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21364.pdf
• Aydın, S. (2007). Belediyelerde performans denetimi ve mali denetim (Tez No. 217496) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bayındır, M. S. (2007). İdari denetim olarak idari vesayet (Tez No. 207261) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bektaş, M. (2018). Merkezi idare ve yerel yönetimlerin denetiminin etkinleştirilmesi stratejileri. Ateş H., Çöpoğlu M. ve Bıyıkoğlu M. (Ed.), Yeni sistemde yerel yönetimler: Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde merkezi idare ve yerel yönetimlerin geleceği (s. 261-277) içinde. Savaş Yayınevi.
• Belediye Kanunu. (2023, 19 Aralık). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf
• Bilge, S. (2006). Yerel yönetimlerde performans ölçümü ve dışsal faktörlerin yerel yönetimlerin performansına etkisi üzerine bir araştırma (Tez No. 188623) [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ceylan, Z. (2009). Performansa dayalı ücretlendirme modelleri ve Türkiye açısından bir değerlendirme. Sayıştay Dergisi, 74-75, 45-72.
• Çetin, S. (2009). Yerel yönetim birimi olarak Türkiye’de il özel idareleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 249-258.
• Danıştay Karar Arama. (2024, 6 Şubat). https://karararama.danistay.gov.tr/
• Demirtaş, M. (2005). Yerel yönetimlerin idari özerkliği ve idari vesayet (Tez No. 191777) [Yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Doğan, K. C. (2009). Yönetsel denetim süreci ve stratejik planlama ilişkisi: İstanbul büyükşehir belediyesi örneği (Tez No. 263511) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Doğan, K. C. (2015). Yönetimin bir fonksiyonu olarak denetim ve kamu yönetimindeki yeri. Ombudsman Akademik Dergisi, 3, 107-141.
• Doğan, M. (2004). Yerel yönetimlerde denetim ve bir model önerisi: Yerel ombudsman (Tez No. 149275) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Durkal, M. E. ve Akbey, F. (2016). Bütçe hukukunda bir tartışma: Sayıştay’ın performans denetimleri yerindelik denetimi sayılır mı? İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 74(1), 7-52.
• Engin, R. (2015). Belediyelerde performans denetimi ve Türkiye’deki durumun değerlendirilmesi (Tez No. 427414) [Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Eryılmaz, B. (2020). Kamu yönetimi (düşünceler, yapılar, fonksiyonlar, politikalar) (13. Baskı). Umuttepe Yayınları.
• Esen, A. Yerel yönetimler (İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Kamu Yönetimi Lisans Programı).
• Falay, N. (1997). Denetim, verimlilik/etkinlik/tutumluluk (vet) ve Sayıştay. Sayıştay Dergisi, 8(25), 18-30.
• Güven, A. (2012). Belediyelerde performans denetimi ve algılanması üzerine bir araştırma (Tez No. 303730) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Hughes, O. E. (2014). Kamu işletmeciliği ve yönetimi (1. Baskı). (B. Kalkan, Çev.). BigBang Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 2012, 4. Baskı).
• INTOSAI. (2004). Implementation guidelines for performance auditing. Standards And Guidelines For Performance Auditing Based On INTOSAI’s Auditing Standards And Practical Experience.
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu. (2016). Kamu iç denetçileri için performans denetimi rehberi.
• İl Özel İdaresi Kanunu. (2023, 19 Aralık). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5302.pdf
• Kamu İdarelerince Hazırlanacak Stratejik Planlar Ve Performans Programları İle Faaliyet Raporlarına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. (2024, 18 Ağustos). http://www.sp.gov.tr/tr/mevzuat/s/9/
• Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu. (2023, 19 Aralık). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5018.pdf
• Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Yasa. (2023, 15 Aralık). https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5227.html
• Kara, H. ve Karakılçık, Y. (2016). 5018 sayılı kanun kapsamında yerel yönetimlerin denetimi: Getirdiği yenilikler, uygulamalar ve karşılaşılan eksiklikler. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(3), 730-731.
• Karanfiloğlu, A. Y. (2000). Yerel yönetimlerin denetimi (1. Basım). Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü.
• Keleş, R. (1996). Avrupa’da yerel yönetimler üzerinde denetim ve Türkiye [Konferans oturumu]. Türk Belediyecilik Derneği-Konrad Adenauer Vakfı Ortak Yayını, Ankara, Türkiye.
• Keleş, R. (1997). Yerel yönetimlerde denetim. Sayıştay Dergisi, 8(25), 10-17.
• Kerimoğlu, B. (2007). Yerel yönetimlerde mali kontrole yaklaşım. YYVD, 12, 21-26.
• Konca, T. (2010). Türkiye’de yerel yönetimlerin siyasal, yargısal ve idari denetimi (Tez No. 254132) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Korkmaz, Z. (2009). Yerel yönetimlerde özerklik ve idari vesayet denetimi (Tez No. 239687) [Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Köse, H. (2015). Belediyelerde faaliyet raporu hazırlama süreci ve ortaya çıkan sorunlar. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 40, 51-66.
• Köseoğlu, Ö. (2019). Türk kamu yönetiminde yönetim ve hizmet usulleri, Ateş, H. (Ed.), Türk kamu yönetimi (s. 495-519) içinde. Savaş Yayınevi.
• Mahalli İdareler Kanunu. (2023, 14 Aralık). https://www.mevzuat.gov.tr/#anayasa
• Odyakmaz, Z. (1997). Mahalli idarelerin seçilmiş organlarının organlık sıfatlarını yargı yoluyla kaybetmelerine genel bir bakış ve belediye başkanı hakkında belediye meclisince yetersizlik kararı verilmesi sonucu organlık sıfatını kaybetmesi durumunun yargı yolu ile incelenmesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-20.
• Özer, H. (1992). Performans denetimi. Sayıştay Dergisi, 7, 30-40.
• Sanal, R. (2008). Yeni yasal düzenlemeler ışığında yerel yönetimlerin denetimi. Türk İdare Dergisi, 80(459), 101- 128.
• Sayıştay Kanunu. (2023, 20 Aralık). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6085.pdf
• Söztutar, M. (2019). Yerel yönetim kavramı ve yerel yönetimlerin tarihsel gelişimi, Yontar İ.G. (Ed.), Yerel yönetimler (s. 4-24) içinde. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Şengül, R. (2017). Yerel yönetimler (8. Baskı). Umuttepe Yayınları.
• Şensoy, B. (2010). Yerel özerklik ve yerel yönetimler üzerindeki idari vesayet (Tez No. 291578) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Taraktaş, A. (2019). Yerel yönetimlerin denetimi. Hacıköylü C. (Ed.), Yerel yönetimler (s. 94-111) içinde. Anadolu Üniversitesi Yayını.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı. (1998). Performans denetimi kavram, ilkeler, metodoloji ve uygulamalar (1. Basım), Kubalı, D. (İnc.), Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı. (2014). Performans denetimi rehberi.
• Tunç, B. (2016). Türkiye’de yerel yönetimlerde denetim (Tez No. 448043) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ünal, F. (2008). Türkiye’de yerel yönetimlerin denetimi ve yerel yönetim ombudsmanı (Tez No. 227054) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.