Episteme ve Doksa Düalizminde Eğitim Ontologyasının Problematiği

Yıl 2024, Sayı: 66, 205 - 219, 25.12.2024

Ferhat Kutluay

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1437272

Öz

İnsanın bilgisi iki yeti aracılığıyla gelir. Duyular ve akıl. Duyulardan gelen bilgi doksa'dır. Doksatik bilgi aldatıcıdır çünkü duyuların değişken karakteri nedeniyle kesinliği yoktur. Bu nedenle duyular yoluyla edinilen doksa genellikle yanlış olarak kabul edilir. Akıl ise değişken bir karaktere sahip olmayan ve herkes için ortak olan bir yetidir. Akıl yoluyla elde edilen bilgi epistemiktir. Epistemik bilgi yalnızca açıkça algılanabilen veya kesin olarak çıkarılabilen gerçek bilgidir. Akıl yoluyla elde edilen epistemik bilgi belirli bir karaktere sahiptir ve doğru olarak kabul edilir. Ayrıca insan hayatının devamı ve sonraki zamanlara aktarılması için vazgeçilmez bir unsur olan eğitim büyük önem taşımaktadır. Çünkü insanlar hem kendilerini hem de çevrelerini değiştirmek, dönüştürmek ve geliştirmek için eğitime ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle eğitimin hangi temele dayandırılması gerektiği önemli bir konudur. Bu bakımdan doksa temelli bir eğitim yanlış, epistemik temelli bir eğitim ise doğru olacaktır. Kesinliğe dayanmayan doksa temelli bir eğitimin insanları ileriye taşıması mümkün değilken, kesin olan epistemik temelli eğitim insanları ileriye taşır. Dolayısıyla bu çalışma insan için hayati bir öneme sahip olan eğitim olgusunun önemine ve bu eğitim anlayışının epistemik ve epistemik olmayan biçiminde, hangi temel üzerinden inşa edilmesi gerektiğine işaret etmektedir. Sonuç olarak bu çalışma, eğitim anlayışının epistemik temel üzerinden inşa edilmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Doksa, Episteme, Akıl, Duyu

Etik Beyan

Bu çalışmanın etik ile ilişkisi söz konusu değildir.

The Problematics of Educational Ontology in the Dualism of Episteme and Doxa

Öz

Man's knowledge comes through two faculties. Senses and mind. Information coming from the senses is doxa. Doxastic knowledge is deceptive because it lacks certainty due to the variable character of the senses. For this reason, doxa acquired through the senses is generally considered false. Mind, on the other hand, is a faculty that does not have a variable character and is common to everyone. Knowledge obtained through reason is epistemic. Epistemic knowledge is only real knowledge that can be clearly perceived or precisely inferred. Epistemic knowledge obtained through reason has a certain character and is considered true. In addition, education, which is an indispensable element for the continuation of human life and its transfer to later times, is of great importance. Because people need education to change, transform and improve both themselves and their environment. Therefore, it is an important issue on what basis education should be based. In this respect, a doxa-based education would be wrong, while an epistemic-based education would be right. While it is not possible for a doxa-based education that is not based on certainty to move people forward, a certain epistemic-based education moves people forward. Therefore, this study points out the importance of education, which is of vital importance for humans, and the basis on which this understanding of education should be built, in epistemic and non-epistemic forms. As a result, this study emphasizes that the understanding of education should be built on an epistemic basis.

Anahtar Kelimeler

Education, Doxa, Episteme, Mind, Sense

Kaynakça

• Adler, A. (1984). Güç Çocuğun Eğitimi (Üçüncü Basım). (N. Önol, Çev.). Varlık Yayınları.
• Adorno, T. W. (2006). Eleştiri-Toplum Üzerine Yazılar (Birinci Basım). (M. Y. Öner, Çev.). Belge Yayınları.
• Audi, R. (2003). Epistemology-A Contemporary İntroduction To The Theory Of Knowledge (Second Edition). Routledge Press.
• Barrett, W. (1962). İrrationnal Man-A Study in Existential Philosophy (Second Edition). Anchor Books.
• Carr, D. (1994). Knowledge And Truth İn Religious Education, Journal Of Philosophy Of Education, 28 (2), 221–38.
• Demir, A. (2015). Platon’da İdea-Tikel İlişkisi: Episteme ve Doksa, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2), 285-300.
• Descartes's Rules For The Direction Of The Mind (1957). (E. E. Harris, Trans.). George Allen & Unwin Ltd.
• Dewey, J. (1955). Democracy And Education-An İntroduction To The Philosophy Of Education (Twenty-Eight Edition). The Macmillan Company.
• Gerson, L. P. (2009). Ancient Epistemology (First Edition). Cambridge University Press.
• Gramsci, A. Aydınlar ve Toplum (Denemeler) (V. Günyol, F. Edgü ve B. Onaran, Çev.). Çan Yayınları.
• Guthrie, W. K. C. (1977). The Sophists. Cambridge University Press.
• Güçlü, A. ve Erkan Uzun, E. (2002). “Doksa”, Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları.
• Heidegger, M. (2018). Varlık ve Zaman (İkinci Basım). (K. Ökten, Çev.). Alfa Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 2006).
• Heywood, A. (2012). Political İdeologies- An İntroduction. Palgrave Macmillan.
• Hobbes, T. (2007). Leviathan (Altıncı Basım). (Semih Lim, Çev.). Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1977).
• Kant, İ. (2002). Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi (Üçüncü Baskı). (İ. Kuçuradi, Çev.). Türkiye Felsefe Kurumu. (Orijinal eserin yayın tarihi 1972).
• Kant, İ. (2013). Eğitim Üzerine (Üçüncü Baskı). (A. Aydoğan, Çev.). Say Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1936).
• Die Fragmente der Vorsokratiker (1960). (W. Kranz, H. Diels, Ed.). Weidman Press.
• Krishnamurti, J. (2012). Eğitim ve Yaşamın Anlamı. (A. Açıkgöz, Çev.). Omega Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1953).
• Laertios, D. (2003). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri (Birinci Baskı). (C. Şentuna, Çev.). Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1964).
• Marcel, G. (2007).Being and Having. (K. Farrer, Trans.). Dacre Press.
• Nietzsche, F. (2016). Böyle Söyledi Zerdüşt (IX. Basım). (M. Tüzel, Çev.). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Nietzsche, F. (2010). Öğretim Kurumlarımızın Geleceği Üzerine (Üçüncü Baskı). (G. Aytaç, Çev.). Say Yayınları.
• Noddings, N. (1995). Philosophy of Education (First Edition). Westview Press.
• Okasha, S. (2002). Philosophy Of Science-A Very Short İntroduction. Oxford University Press.
• Peters, R. S. (1977). Education And The Education Of Teachers. Routledge Press.
• Peters, F. (2004). Antik Yunan Felsefe Terimleri Sözlüğü (Birinci Baskı). (H. Hünler, Çev.). Paradigma Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1967).
• Popper, K. R. (2015). Bilimsel Araştırmanın Mantığı. (Işın Aka ve İbrahim Turan, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Platon. (2010). Devlet (XX. Baskı). (S. Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz, Çev.). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Preus, A. (2007). Historical Dictionary Of Ancient Greek Philosphy. Scarecrow Press.
• Reboul, O. (1991). Eğitim Felsefesi. (Işın Gürbüz, Çev.). İletişim Yayınları.
• Rosenthal, M. ve Yudin, P. (1997). Felsefe Sözlüğü (117-118). (A. Çalışlar, Çev.). Sosyal Yayınları.
• Rousseau, J. J. (2009). Emile "Bir Çocuk Büyüyor" (Sekizinci Baskı). (Ü. Akagündüz, Çev.). Selis Kitaplar.
• Stirner, M. (2014). Eğitimimizin Sahte İlkesi Ya Da Hümanizm ve Realizm (Birinci Baskı). (M. Fikret Aragüç ve M. Hanifi Macit, Çev.). Fenomen Yayınları.
• Russell, B. (2003). Bilimin Toplum Üzerindeki Etkileri (İkinci Basım). (E. Esençay, Çev.). İlya Yayınevi.
• Russell, B. (1969). Eğitim ve Toplum Düzeni. (N. Bezel, Çev.). Varlık Yayınları.
• Taylor, C. (1987). ‘Overcoming epistemology’, in K. Baynes, editör. J. Bohman, and T. McCarthy, After Philosophy: End or transformation? MIT Press.
• Toku, N. (2002). Eğitim Felsefesi Üzerine. http://www.nesettoku.com.tr/?p=456.
• Winch, C. ve Gingell, J. (2002). Key Concepts in The Philosophy of Education. Routledge.