Eğitim Müfettişlerinin Bazı Sosyal, Demografik ve Mesleki Özelliklerine Göre Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi

Yıl 2010, Sayı: 15, 78 - 91, 01.12.2010

İ bakır Arabacı Hüseyin Akar

Öz

Bu araştırma, ilköğretim müfettişlerinin bazı sosyal, demografik ve mesleki özelliklerine göre tükenmişlik düzeylerini belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2008–2009 yıllarında Ankara(175), Malatya(52) ve Muş(15) illerinde görev yapan eğitim müfettişleri oluşturmuştur. Veriler Maslach ve Jackson tarafından geliştirilen Maslach Tükenmişlik Envanteri ile toplanmıştır. Araştırma cinsiyet, yaş, medeni durum, kıdem, unvan, görev yapılan yer, öğrenim durumu, mesleği tekrar seçme/seçmeme, mesleğin saygınlığına bakış, mesleğin geleceğine bakış, sosyal ve kültürel etkinliklere katılma değişkenleri ile sınırlı tutulmuştur. Araştırma sonucunda; ilköğretim müfettişlerinin duygusal tükenme boyutunda orta düzeyde, duyarsızlaşma ve kişisel başarı boyutunda düşük düzeyde tükenmişlik yaşadığı sonucuna ulaşılmıştır. İlköğretim müfettişlerinin tükenmişlik düzeyleri mesleklerinin geleceğine yönelik algılarına, medeni durum, kültürel ve sosyal etkinliklere katılma ve kıdem değişkenlerine göre farklılıklar göstermektedir. Göreve yeni başlamış, ailesinden ayrı yaşayan, kültürel ve sosyal aktivitelere katılamayan ve iş yükü ağı olan müfettişlere tükenmişlikle baş etme konusunda eğitim verilmelidir. Ayrıca ilköğretim müfettişlerinin özlük haklarında iyileştirme sağlanmalıdır

Anahtar Kelimeler

İlköğretim müfettişi, mesleki tükenmişlik, sosyal, demografik ve mesleki özellikler

Determination the Professional Burnout Levels Of Education Inspectors According To Their Some Social, Demographic and Professional Characteristics

Öz

The purpose of this research is to determine and compare the burnout levels of primary school inspectors according to their some social, demographic and professional characteristics. The study is conducted in a descriptive way. The universe of the research consists of 242 primary school inspectors who work in Ankara (175), Malatya (52) and Muş (15) provinces during the 2008-2009 educational period. In the research, “Maslach Burnout Inventory” which was developed by Maslach and Jackson were used to get data. According to the results of research, the following findings were obtained: primary school inspectors live the exhaustion at medium level in terms of ‘emotional exhaustion’ and at low level in terms of ‘personal success and insensitive’. The burnout levels of primary school inspectors showed differences according to the variables marital status, perceptions of respectability and the future of their profession, participate in social and cultural activities experience and seniority. Inspectors who has just started his/her new task, living separated from his/her family, don't attend cultural and social activities and his/her work is heavy should be given to ways of coping with burnout. In addition, personal rights of education inspectors should be improved

Anahtar Kelimeler

Primary school inspector, professional burnout, social, demographic and professional characteristics

Kaynakça

• Akçamete,G.,Kaner,S. Ve Sucuoğlu,B.(2001). Öğretmenlerde tükenmişlik, iş doyumu ve kişilik, Ankara: Nobel Yayınevi
• Arabacı, İ.B. (2008,Nisan). Kamu Kurumlarının Yeniden Yapılandırılması Sürecinde Eğitimin Denetimi ve Kaotik Durum. III. Eğitim Yönetimi Kongresi, Eskişehir: Osman Gazi Üniversitesi.
• Aydın, M. (1986). Çağdaş eğitim denetimi.Ankara: İM Yayınları.
• Balcı, EB, Yılmaz, A. (2009). İlköğretim müfettişlerinin mesleki görevlerini yerine getirme durumları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi.181: 198-221
• Başaran, İ. E.(1993). Türkiye Eğitim Sistemi, Ankara: Gül Yayınevi
• Bilgiç, H.M. (2005). “Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri” .Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve İşitme Engelliler Okullarında Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerde Tükenmişliğin Kestirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Dericioğulları A B., Konak Ş., Arslan E., Öztürk B. (2007). Öğretim Elemanlarının Tükenmişlik Düzeyleri: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Örneği”, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5)
• Dolunay, A.B. (2001), Keçiören İlçesi Genel Liseler Ve Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu Araştırması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara
• Engin, A. (2006). Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişlerinin Tükenmişlik Duygusu Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Şanlıurfa.
• Eren, V. , Durna U. (2006).Üç Boyutlu Bir Yaklaşım Olarak Örgütsel Tükenme. Selçuk Üniversitesi Karaman İ. İ. B. F Dergisi, Sayı: 10, Haziran: 40- 51
• Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması” VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Ed: R. Bayraktar, İ. Dağ, Ankara
• Güdük, M., Erol Ş. ,Yağcıbulut Ö. , Uğur Z. ,Özvarış Ş. B. ,Aslan D.(2005). Ankara’da Bir Tıp Fakültesinde Okuyan Son Sınıf Öğrencilerde Tükenmişlik Sendromu, Sted. Cilt:14,Sayı:8,169
• Gündüz, H. (2006). YİBO’larda Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enst. Diyarbakır
• Kaptan, S. ( 1989). Bilimsel Araştırma ve Gözlem Teknikleri. Ankara: Tekışık Web Ofset Tesisleri
• Karasar, N.(1999). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Koçak, K. (1991).”Türk Milli Eğitim Sisteminde Denetimin Yeri ve Önemi (I)”, Çağdaş Eğitim, 172, Aralık
• Maslach, C. And S.E. Jackson (1981): ”The Measurement of Experienced Burnout” Journal of Occupational Behavior, N:2, 99-113
• Maslach, C., Schaufeli, W.B. ve Leiter, M.P. (2001), Job burnout, Annu. Rev. Psychol,. 52, 397- 422.
• Özer, R. (1998). Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyi, Nedenleri ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Trabzon
• Sılığ, A, (2003). Banka Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir
• Şanlı, S. (2006). Adana İlinde Çalışan Polislerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana
• Tanrıverdi, L. (2008), İlköğretim Müfettişlerinin İş Tatmini İle Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniv. Sosyal Bilimler Enst. İstanbul
• Terzi, A. R. (1996). İlköğretim müfettişlerinin Teftiş Sorunları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlikte Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları. Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana
• Wright, T. A. ve Douglas, B. (1997). The Contribution of Burnout to Work Performance. Journal of Organizational Behavior, 18,491 -499.
• http://www.temder.org.tr Erişim(17.03.2010)
• http://www.temsen.org.tr. Erişim tarihi: 24.06.2008
• http://www.müfettişler.net Erişim tarihi: 18.01.2009